Câu 7: Trình bày các bước tạo giống Ngô lai trên các dòng tự phối?

1. Chọn giống tôt

Để tạo dòng tự phối người ta dùng các giống có nhiều tính trạng tốt, thích hợp với đk địa phương. Có thể là giống địa phương, giống nhập nội, số lượng cây, slượng vật liệu khởi đầu chọn ra để tự phối tuỳ thuộc vào đk nhân lực của cơ quan tạo giống.

2. Chọn cây tốt

Đem gieo trồng từng giống và chọn ra những cây sinh trưởng, ptriển tốt, độ đồng đều cao để tiến hành tự phối.

3. Kỹ thuật tự phối

Chọn những cây điển hình của giống, dùng bao cách ly bao cờ  bắp lại. Cần bao trước khi cờ và bắp tung phấn phun râu.

      Theo dõi sự xuất hiện của râu Ngô, khi râu nhũ ra tiến hành thụ phấn. có thể thụ phấn bằng cách sau:

Đem phấn của cờ thụ pấn cho bắp or dùng 1 bao lớn bao cả cờ và bắp lại.

     Khi tự pối, đời sau của các hạt ở mỗi bắp đem gieo thành 1 dòng riêng, mỗi dòng 25-30 cây. Những cây sức sống kém cần loại bỏ, tiếp tục tự pối 4-5 đời, dòg mới đồng đều sau đó đem nhân dòng ở kvực cách ly và để thụ pấn tự do trong dòng.

4. Tạo dòng thuần (câu 5)

Để biết dòng tự phối đã thuần chưa ngta có thể kiểm tra bằng 2 cách:

- Dựa vào kiểu hình (dựa vào hình thái bên ngoài): để xem chiều cao, dạng cờ, màu sắc cờ. Nếu hoàn toàn như nhau thì dòng đã thuần.

- Dựa vào kiểu gen (khảo sát theo kiểu gen) Dựa trên cơ sở: Nếu 2 cá thể có KG hoàn toàn như nhau, khi lai với nhau thì thế hệ sau ko biến đổi. Muốn kiểm tra xem dòng đã thuần chưa thì 1 nửa tiến hành tự phối, còn 1 nửa cây cho giao phấn tự do. Năm sau đem so sánh, nếu 2 nửa ko khớp nhau thì không thuần.

5. Thử khả năng phối hợp (câu 6)

a) Khả năg phối hợp chung của 1 dòng: là k/năg cho ưu thế lai nói chung khi lai dòng đó với 1 dòng giống #, K/năg phối hợp chung chỉ đại lượng trung bình về ưu thế lai của tất cả các tổ hợp của dòng đó. Nghĩa là all các giống lai của dòng đó

- Người ta dùng tester (vật liệu thử) Topcross. Để bảo đảm cxác sử dụng 2,3 vliệu thử. Cách tiến hành nếu 2 dòng thử:

A x X1 = AX1

A x X2 = AX2

A x X3 = AX3

Cộng các cách thử ta có trung bình XA. Tương tự ta có được trung bình của các dòng thử XB và XC

Giả sử XA > XB > XC thì nói rằng: k/năg pối hợp chung của dòng A tốt hơn của dòng B và tốt hơn của dòng C.

- Ngoài ra ngta còn thử pối hợp chung bằng khu cách ly (policross): Đem all các dòng thử p/hợp chung đc gieo trong vùng cách ly riêng để chúng tự do thụ phấn. Năm sau so sánh Nsuất các dòng để đánh giá k.năg p/hợp chung của chúng. Có nghĩa là: all mọi dòng tham gia đều là bố, là mẹ. hạt pấn trên cây nào là mẹ thì so sánh với các cây mẹ đó.

b) K.năg p/hợp riêng: là đtính của dòng khi lai nó với 1 dòng # nào đó cho ưu thế lai hay không.

Vd: Khi lai dòng A với dòng B => đc giồng lai có ưu thế lai cao hơn all các t/hợp lai A với dòng #. Nghĩa là A có k/năg p/hợp riêng với B cao. Trong các giống xđịnh k/năg p/hợp riêng rất qtrọng. Vì nếu biết sức p/hợp riêng có thể tạo ra giống lai tốt nhất.

- Để thử k/năg p/hợp riêng, ngta sd pp luân giao (Dialled cross).

* Luân giao: Là gieo những dòng định thử lai luân piên trực tiếp với nhau

            N!

N = --------------

         (n – r)! r!

Trong đó: n : số dòng định thử

R: số dòng trong 1 tổ hợp. nếu lai đơn số dòng = 2

N: số tổ hợp lai kép

- Nếu lai kép, khi ad công thức này pải nhân 3 lần.

           n!

N = ------------- x 3

        (n – r)! r!

Vì rừ 4 dòng A,B,C,D ngta có thể tạo ra 3 tổ hợp lai kép.

(A x B)(C x D)

(A x C)(B x D)

(A x D)(B x C)

- Nếu lai đơn, khi thuận nghịch

N = n (n-1)

- Nếu lai đơn, khi lai thuận:

                          N (n-1)

                  N = ----------

                              2

Vd: 10 dòng lai ké.

 Nếu làm theo cách này công việc rất lớn, 10 tổ hợp pải tiến hành 630 lai kép. Vì vậy theo Jenkins và Anderson thí nsuất của các giống lai kép những bình quân 4 giống lai đơn t/gia lai kép hay nsuất của A,B,C,D

                          (A x C)+(A x D)+(B x C)+(B x D)

( AxB)(CxD) = --------------------------------------------

                                                     4

      Cho nên chỉ cần thử với lai đơn cta có thể suy ra lai kép. Công việc sẽ giảm đi rất nhiều.

   - pp luân giao có ưu điểm rất lớn: Có thể đánh giá k/năg p/hợp chung và p/hợp riêng cảu các dòng định thử. Tuy nhiên số lượng dòng để thử rất lớn. Vì vậy ngta chỉ thử k/năg p/hợp riêng khi đã biết k.năg p/hợp chung

Vd: 10 dòng lai kép. Tính tỏ hợp định thử lai kép:

         10!

N = -------------  = 630

        (10-4)! 4!

Hoặc có thể t/hành lai đơn: N = n(n – 1) = 90

                                  n (n-1)

Lai đơn thuận: N = ------------ = 45

                                      2

6. Tiến hành lai

- Lai đơn: Là lai giữa 2 dòng tự phối với nhau sinh ra cây lai glà giống lai đơn. Cây lai F1 strưởng khoẻ, đồng đều, có nsuất cao nhưng do bố mẹ đều là dòng tự pối nên hạt F1 nhỏ, sản lượng thấp nên giá thành sx hạt lai cao.

- Lai kép: Là lai giữa 2 lai đơn với nhau. Như vậy, giống lai kép do 4 dòng tự pối tạo nên. Do hạt lai kép đc hình thành trên giống lai đơn làm mẹ nên slượng cao hơn, giá thành rẻ hơn so với lai đơn

Vd: Dòng A lai với dòng B -> lai đơn A x B

      Dòng C lai với dòng D -> lai đơn C x D

Khi lai 2 lai đơn này với nhau -> giống lai kép (A x B) (C x D).

- Lai ba: Là lai giữa 1 lai đơn với 1 dòng tự phối tốt làm bố. Nếu dòng tự pối tốt có thể đc dùng làm mẹ C x (A x B).