Câu 2: So sánh luật Hiến Pháp và luật hành chính? Phân tích đối tượng, phạm vi điều chỉnh và đối tượng điều chỉnh của Luật Hành Chính (tương tự như thế với Luật kinh tế và luật Hôn nhân – gia đình ).

1. So sánh luật Hiến pháp và luật hành chính:

Đê cương chưa rõ, cần so sánh sự giống và khác nhau

* Khái niệm:

- Luật Hiến Pháp là một ngành luật độc lập, giữ vị trí chủ đạo trong hệ thống pháp luật Việt Nam, bao gồm tổng thể các quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành, điều chỉnh các quan hệ xã hội cơ bản và quan trọng nhất phát sinh trong quá trình tổ chức và thực hiện quyền lực Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực hoạt động của Nhà nước.

- Luật Hành chính là một ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Tức là hoạt động chấp hành và điêu hành  của nhà nước,  mà hoạt động của nó chủ yếu được thực hiện bởi cơ quan hành chính nhà nước.

* Mối quan hệ giữa luật Hiến Pháp và luật hành chính.

- Luật hiến pháp là ngành luật có đối tượng điều chỉnh là những quan hệ xã hội cơ bản nhất, quan trọng nhất như chính sách cơ bản của nhà nước trong lĩnh vực đối nội đối ngoại; chế độ kinh tế - chính trị; các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị của nước ta; thiết lập bộ máy nhà nước. Ðối tượng điều chỉnh của luật hiến pháp rộng hơn đối tượng điều chỉnh của luật hành chính.

- Luật hành chính giữ vai trò quan trọng trong việc cụ thể hóa, chi tiết hóa các quy phạm pháp luật nhà nước để từ đó điều chỉnh những quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động chấp hành và điều hành của nhà nước. Ngược lại, các vấn đề quyền công dân, về tổ chức bộ máy bộ máy nhà nước được qui định cơ bản trong hiến pháp, thể hiện rõ tính ưu việt trong các qui phạm pháp luật hành chính.

* So sánh luật HP và Luật HC

- Điểm giống nhau

 Cả hai đều là những ngành luật trong hệ thống pháp luật VN;

Là các hệ thống quy phạm pháp luật mang tính điều chỉnh…

- Điểm khác nhau:

Tiêu chí so sánh

Luật Hiến Pháp

Luật Hành chính

Đối tượng điều chỉnh

nhóm các quan hệ xã hội cơ bản trên các lĩnh vực CT,KT, VH – XH, quốc phòng, an ninh, đối ngoại và bảo vệ tổ quốc VN XHCN.

Nhóm quan hệ xh cơ bản giữa nhà nước và cá nhân.

Nhóm quan hệ cơ bản trong tổ chức và hoạt động của BMNN

Điều chỉnh các qhxh phát sinh trong hoạt động quản lý nhà nước; mqh giữa các cơ quan trong bộ máy nhà nước, giữa CQHCNN với cơ quan, cá nhân, tổ chức.

Phương pháp điều chỉnh

Phương pháp định hướng bằng nguyên tắc.

Phương pháp xác định quyền và nghĩa vụ cụ thể cho từng chủ thể khi tham gia các quan hệ HP.

Mệnh lệnh hành chính, quyền lực phục tùng.

Thỏa thuận hành chính.

Tính chất tác động

Luật cơ bản, chủ đạo,  mang tính nguyên tắc, làm cơ sở cho các luật chuyên ngành

Luật chuyên ngành, tác động tới các qhxh phát sinh trong ql HCNN.

Hình thức văn bản

Văn bản pháp lý chính thức

Là hệ thống các văn bản pháp lý điều chỉnh các qhxh phát sinh trong ql HCNN. (Tức gồm nhiều văn bản)

2. Đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh của Luật Hành Chính.

a) Đối tượng điều chỉnh của Luật Hành Chính:

            Luật Hành Chính điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động quản lý nhà nước. Các quan hệ xã hội đó đều liên quan đến hoạt động chấp hành và điều hành. Các quan hệ xã hội thuộc đối tượng điều chỉnh của Luật Hành chính được chia thành ba nhóm:

- Nhóm quan hệ quản lý phát sinh trong quá trình các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoạt động chấp hành- điều hành trên các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. Nhóm này là đối tượng chủ yếu của Luật Hành chính, bao gồm các quan hệ:

            + Quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước cấp trên với cơ quan nhà nước cấp dưới theo hệ thống dọc;

            + Quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung với cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn cùng cấp;

            + Quan hệ giữa những cơ quan hành chính có thẩm quyền chuyên môn cùng cấp;

            + Quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước với các đơn vị, cơ sở trực thuộc;

            + Quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước với các tổ chức dân lập;

            + Quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương với các đơn vị thuộc Trung ương đóng tại địa phương, cơ sở;

            + Quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước với các tổ chức xã hội;

            + Quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước với cá nhân (công nhân, người nước ngoài,  người không quốc tịch).

+ Nhóm quan hệ quản lý hình thành trong quá trình các cơ quan nhà nước xây dựng và củng cố tổ chức bộ máy, chế độ làm việc của nội bộ cơ quan nhằm bảo đảm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của  mình.

+ Nhóm quan hệ quản lý hình thành trong quá trình các tổ chức các nhân được nhà nước trao quyền thực hiện hoạt động quản lý hành chính  nhà nước trong những trường hợp cụ thể được pháp luật quy định.

Như vậy, đối tượng điều chỉnh của luật Hành chính là các qhxh phát sinh hoạt động  QLHCNN, Bao gồm quan hệ giữa các cơ quan nhà nước với nhau; và qh giữa CQHCNN với tổ chức, công dân.

b) Phương pháp điều chỉnh của Luật Hành chính:

* Phương pháp mệnh lệnh đơn phương (đây là phương pháp điều chỉnh chủ yếu của Luật Hành chính Việt Nam):

- Được hình thành từ quan hệ “quyền lực – phục tùng” giữa một bên có quyền nhân danh nhà nước ra những mệnh lệnh bắt buộc đối với bên kia trong quan hệ pháp luật hành chính là các cơ quan, tổ chức hoặc các nhân có nghĩa vụ phục tùng các mệnh đó.

- Mối quan hệ “Quyền lực- phục tùng” thể hiện sự không bình đẳng giữa các bên tham gia quan hệ quản lý hành chính nhà nước ở những điểm sau:

            + Một bên có quyền ra các mệnh lệnh cụ thể hoặc đặt ra các quy định bắt buộc đối với bên kia và kiểm tra việc thực hiện các quy định, mệnh lệnh của bên có nghĩa vụ.

            + Một bên có quyền đưa ra những yêu cầu, kiến nghị, còn bên kia có quyền xem xét những yêu cầu, kiến nghị đó và có thể chấp nhận hay bác bỏ những yêu cầu, kiến nghị đó

            + Cả hai bên đều có quyền hạn nhất định được nhà nước giao cho nhưng một bên quy định hay quyết định những điều gì thì phải được bên kia cho phép hay phê chuẩn.

            + Sự không bình đẳng thể hiện ở tính chất đơn phương và bắt buộc của các quyết định hành chính. Các cơ quan hành chính và các chủ thể quản lý hành chính khác trong phạm vi thẩm quyền của mình, trên cơ sở phân tích đánh giá tình hình có quyền ra những quy định, mệnh lệnh hoặc đề ra những biện pháp quản lý thích hợp đối với từng đối tượng cụ thể. Những quy định, quyết định, mệnh lệnh ấy có tính chất đơn phương, không phải là kết quả của sự thỏa thuận giữa các bên tham gia quan hệ quản lý hành chính nhà nước

* Phương pháp thỏa thuận hành chính

- Được áp dụng trong quan hệ pháp luật hành chính, còn gọi là "quan hệ pháp luật hành chính theo chiều ngang". Cụ thể như khi ban hành các văn bản liên bộ, liên ngành, liên tịch...(ví dụ: Thông tư Liên Bộ của Bộ Tư pháp và Bộ Xây dựng; Thông tư liên tịch giữa Mặt trận Tổ Quốc Việt nam và Bộ giáo dục...).

- Các "quan hệ pháp luật hành chính theo chiều ngang" cũng là tiền đề cho sự xuất hiện "quan hệ pháp luật hành chính theo chiều dọc". Như vậy, các quan hệ pháp luật hành chính cũng không hoàn toàn bình đẳng tuyệt đối. Trên những đặc quyền hành chính và thể chế hành chính, các bên chấp nhận những đề nghị của nhau, cùng phục vụ cho mục đích quản lý hành chính nhà nước. s

3. Khái niệm, đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh của Luật Kinh tế.

* Khái niệm: LKT là 1 ngành luật độc lập trong hệ thống pháp luật VN bao gồm tổng hợp các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận. Điều chỉnh các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình tổ chức, quản lý, hoạt động sản xuất kinh doanh giữa các doanh nghiệp với nhau và với các cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế

a) Đối tượng điều chỉnh của Luật Kinh tế

            Các quan hệ kinh tế là đối tượng điều chỉnh của ngành Luật Kinh tế. có thể chi ra làm ba nhóm chính.

- Nhóm quan hệ kinh tế phát sinh giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp

             Đó là những phát sinh trực tiếp trong quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp

+ quan hệ này phát sinh giữa các chủ thể có vị trí pháp lý độc lập, bình đẳng với nhau

+ cơ sở pháp lý làm phát sinh nhóm quan hệ này là hợp đồng kinh tế

+ quan hệ KT phát sinh giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp là quan hệ theo chiều ngang, quan hệ tài sản.

- Nhóm quan hệ KT  phát sinh giữa doanh nghiệp với cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế

+ đặc điểm: nhóm quan hệ này phát sinh trực tiếp trong quá trình nhà nước quản lý hoạt động sx kinh doanh của các doanh nghiệp.

            VD: cấp phép hoạt động cho doanh nghiệp

+ Quan hệ này phát sinh giữa hai chủ thể có vị trí pháp lý không bình đẳng. Đây là mối quan hệ theo chiều dọc, quan hệ chấp hành, điều hành.

+ cơ sở pháp lý làm phát sinh nhóm quan hệ này là các văn bản quyết định quản lý của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

- Nhóm quan hệ KT phát sinh trong nội bộ của doanh nghiệp

+ quan hệ này phát sinh trong quá trình doanh nghiệp tổ chức, quản lý sản xuất kinh doanh của mình.

+ nhóm quan hệ này được điều chỉnh bởi các quy định do chính doanh nghiệp đó đặt ra.

b) Phương pháp điều chỉnh của ngành Luật Kinh tế

- Phương pháp mệnh lệnh hành chính: điều chỉnh trong hoạt động quản lý Nhà nước kinh tế. Bản chất của nó thể hiện “Quyền uy – Phục tùng”. Quyền uy trong quản lý nhà nước nói chung, trong đó có quản lý kinh tế là công quyền, được thể hiện và thực hiện bằng công cụ pháp luật

            Quyền uy trong quản lý Nhà nước về kinh tế không mang tính chất thuần túy hành chính, cứng nhắc, mà mềm dẻo, thường là không trực tiếp mà thông qua cơ chế quản lý, theo đó có sự kết hợp, đồng thời tác động của nhiều công cụ, phương tiện và phương pháp quản lý khác

- Phương pháp bình đẳng- thỏa thuận:

            + Các đơn vị kinh tế bình đẳng về địa vị pháp lý, độc lập về tài sản

            + Tự do bàn bạc, thỏa thuận trên cơ sở thống nhất ý trí

- Ngoài ra, ngành Luật Kinh tế còn dùng phương pháp định hướng, hướng dẫn, khuyễn khích, trên cơ sở của quyền tự do kinh doanh, tự chủ, tự chịu trách nhiệm của đơn vị kinh tế.