Câu 9: Quan niệm duy vật lịch sử về con người và bản chất con người. Quần chúng và vai trò quần chúng trong lịch sử.

a) Quan niệm duy vật lịch sử về con người và bản chất con người:

Khái niệm: con người là 1 thực thể thống nhất giữa mặt sinh học và mặt xã hội.

-         Về mặt sinh học:

+ Con người là sự khái quát tiến hóa và phát triển lâu dài của giới tự nhiên.

+ Con người là một bộ phận của giới tự nhiên và đồng thời tự nhiên cũng là “thân thể vô cơ của con người”, do đó con người phải tuân theo các quy luật tự nhiên.

-         Về mặt xã hội:

+ Nhờ lao động, con người có khả năng vượt qua loài động vật để tiến hóa và phát triển thành người.

+ Sự tồn tại và phát triển của loài người luôn bị chi phối bởi các nhân tố XH và các quy luật XH.

Bản chất con người: “Bản chất con người là tổng hòa các mối quan hệ XH”.

-         Tất cả các mối quan hệ kinh tế, chính trị, văn hóa… đều thâm nhập, tác dộng vào nhau trong một chỉnh thể người, góp phần hình thành bản chất con người.

-         Trong tất cả những mối quan hệ XH thì mối quan hệ lợi ích (mà trước hết là lợi ích kinh tế) tác động mạnh mẽ đến việc hình thành và biến đổi cùng với sự hình thành và biến đổi của các quan hệ XH.

-         Bản chất con người hình thành và biến đổi cùng với sự hình thành và biến đổi các quan hệ XH.

-         Muốn thay đổi bản chất, con người phải thay đổi quan hệ XH.

b) Quần chúng nhân dân và vai trò quần chúng nhân dân trong lịch sử:

Khái niệm quần chúng nhân dân:

-         Quần chúng nhân dân là cộng đồng XH có tổ chức, có lãnh đạo của những cá nhân hay các tổ chức chính trị, XH nhất định nhằm giải quyết các nhiệm vụ lịch sử trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa của XH-cộng đồng đó.

-         Những lực lượng cơ bản của quần chúng nhân dân:

+ Người lao động: sản xuất ra của cải, vật chất và các giá trị tinh thần.

+ Bộ phận dân cư chống lại giai cấp thống trị áp bức, bóc lột.

+ Những giai cấp, tầng lớp XH thúc đẩy sự tiến bộ XH.

-         Quần chúng nhân dân thay đổi cùng với sự biến đổi của những nhiệm vụ lịch sử, mỗi giai đoạn phát triển nhất định.

Vai trò của quần chúng nhân dân trong lịch sử:

-         Quần chúng nhân dân là chủ thể sáng tạo chân chính ra lịch sử, lực lượng quyết định.

+ Quần chúng nhân dân là lực lượng sản xuất cơ bản của mọi XH.

+ Cùng với quá trình sáng tạo ra của cải vật chất, quần chúng nhân dân đồng thời cũng là lực lượng trực tiếp hay gián tiếp sáng tạo ra các giá trị tinh thần của XH.

+ Quần chúng nhân dân là lực lượng, động lực cơ bản của mọi cuộc cách mạng và các cuộc cải cách trong lịch sử.

Vai trò sáng tạo lịch sử của quần chúng nhân dân không bao giờ có thể tách rời vai trò cụ thể của mỗi cá nhân, mà đặc biệt là vai trò của cá nhân ở vị trí thủ lĩnh, lãnh tụ hay ở tầm vĩ nhân của cộng đồng nhân dân.

Vai trò sáng tạo lịch sử của quần chúng nhân dân phụ thuộc vào các điều kiện khách quan và chủ quan.

Ý nghĩa phương pháp luận:

-         Xóa bỏ sai lầm của chủ nghĩa dân tộc về động lực và lực lượng sáng tạo ra lịch sử XH loài người.

-         Cung cấp phương pháp luận khoa học để các đảng cộng sản phân tích các lực lượng sản xuất XH, tổ chức xây dựng lực lượng quần chúng nhân dân trong công cuộc cách mạng XHCN.