Câu 22: Thế nào là chứng minh, bác bỏ giả thuyết khoa học? Hãy trình bày các phương pháp chứng minh và bác bỏ giả thuyết.

Trả lời:

Chứng minh hoặc bác bỏ giả thuyết là nội dung bản chất của kiểm chứng giả thuyết.

Chứng minh là một hình thức suy luận, trong đó người nghiên cứu dựa vào những phán đoán mà tính chân xác đã được công nhận (luận cứ) để khẳng định tính chân xác của một phán đoán đang cần phải chứng minh (luận điểm).

Bác bỏ: là 1 hình thức chứng minh nhằm khẳng định tính phi chân xác của 1 phán đoán.

Có 2 phương pháp chứng minh giả thuyết:

-Chứng minh trực tiếp: tính chân xác của giả thuyết được rút ra trực tiếp từ tính chân xác của tất cả các luận cứ (luận điểm, luận cứ và phương pháp đúng (phép hội logic)). Là loại thường gặp nhất trong NCKH.

-Chứng minh gián tiếp: là phép chứng minh trong đó tính chân xác của luận điểm được chứng minh bằng tính phi chân xác của các phản luận điểm. Gồm:

+Chứng minh phản chứng: là phép chứng minh trong đó tính chân xác của giả thuyết được chứng minh bằng tính phi chân xác của các phản luận điểm, tức là 1 giả thuyết đặt ngược lại với giả thuyết ban đầu.

+Chứng minh phân liệt: là phép chứng minh gián tiếp dựa trên cơ sở loại bỏ một số khả năng này để khẳng định những khả năng khác. Đây là cách chứng minh có nhiều sức thuyết phục.

Phương pháp bác bỏ giả thuyết: Dựa vào những kết luận khoa học đã được xác nhận để chứng minh sự sai lầm của 1 giả thuyết, là 1 thao tác logic hoàn toàn ngược với chứng minh, nó cũng gồm bác bỏ trực tiếp và bác bỏ gián tiếp. Trong bác bỏ trực tiếp chỉ cần bác bỏ 1 trong 3 yếu tố cấu thành: luận điểm sai, luận cứ sai, hoặc phương pháp sai (phép tuyển logic).