Câu : Phân tích quan điểm của HCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân?

TL

1.      Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân lao động

HCM có quan điểm nhất quán về xây dựng một Nhà nước mới ở VN là một nhà nước của dân, do dân lao động làm chủ. Đây là quan điểm cơ bản nhất của HCM  về xây dựng NNVN dân chủ cộng hòa do Người sáng lập. Quan điểm đó xuyên suốt, có tính chi phối toàn bộ quá trình hình thành và phát triển của NNCM ở VN.

Quan điểm xd NN của HCM ko những kế thừa mà còn phát triển học thuyết M-L về NNCM.

       Quan điểm về nhà nước của dân, do dân, vì dân, chúng ta thấy trong di sản tư tưởng HCM thể hiện ở những nội dung cơ bản sau đây:

a)Nhà nước của dân: Quan điểm nhất quán của Hồ Chí Minh là xác lập tất cả mọi quyền lực trong nhà nước và trong xã hội đều thuộc về nhân dân. Trong 24 năm làm Chủ tịch nước, Hồ Chí Minh đã lãnh đạo soạn thảo hai bản Hiến pháp, đó là Hiến pháp năm 1946 và Hiến pháp năm 1959. Quan điểm trên của Người được thể hiện trong các bản Hiến pháp đó. Chẳng hạn, Hiến pháp năm 1946 nêu rõ: tất cả quyền bính trong nước đều là của toàn thể nhân dân VN, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo; những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra toàn dân phúc quyết. Nhân dân có quyền làm chủ về chính trị, kinh tế, văn hóa-xã hội, bầu ra quốc hội-cơ quan quyền lực cao nhất thể hiện quyền tối cao của nd.

“Những việc liên quan đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra nhân dân phúc quyết… ” thực chất đó là chế độ trưng cầu dân ý, một hình thức dân chủ đề ra khá sớm ở nước ta

Nhân dân lao động làm chủ NN thì dẫn đến một hệ quả là nhân dân có quyền kiểm soát NN, cử tri bầu ra các đại biểu, ủy quyền cho các đại hiểu đó bàn và quyết định những vấn đề quốc kế dân sinh. Quyền làm chủ đồng thời cũng là quyền kiểm soát của nd thể hiện ở chỗ .“Nhân dân có quyền bãi miễn đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân nếu những đại biểu ấy tỏ ra không xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân”.

Muốn đảm bảo tính chất nhân dân của NN pải xác định được và thực hiện được trách nhiệm của cử chi và đại biểu do cử tri bầu ra. Cử tri và đại biểu bầu ra pải có mối liên hệ chặt chẽ với nhau do bản chất của cơ chế này quy định. Và khi không hoàn thành nhiệm vụ với tư cách là người đại biểu thì cử tri có quyền bãi miễn tư cách đại biểu.

HCM đã nêu lên quan điểm dân là Nhà nước của dân thì mọi người dân là chủ và dân làm chủ. Dân là chủ có nghĩa là xác định vị thế của dân, còn dân làm chủ có nghĩa là xđ quyển và nghĩa vụ cỉa dân.  Trong NN đó, người dân được hưởng mọi quyền dân chủ. Bằng thiết chế dân chủ, NN pải có trách nhiệm đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân, để cho nhân dân thực thi quyền làm củ của mình trong hệ thống quyền lực của XH. Quyền lực của nd được đặt ở vị trí tối thượng. người dân có quyền làm bất cứ việc gì mà pháp luật không cấm và có nghĩa vụ tuân theo pháp luật. Nhà nước của dân phải bằng mọi nỗ lực, hình thành thiết chế dân chủ để thực thi quyền làm chủ của người dân. Những vị đại diện do dân cử ra chỉ là thừa uỷ quyền của dân, chỉ là công bộc của dân.

b)Nhà nước do dân:  Nhà nước đó do nhân dân lập nên, do nd làm chủ, do dân ủng hộ, dân đóng góp, lựa chọn bầu ra những đại biểu của mình, nhà nước đó do dân ủng hộ, giúp đỡ, đóng thuế để chi tiêu, hoạt động; nhà nước đó lại do dân phê bình xây dựng, giúp đỡ. Do đó Bác yêu cầu tất cả các cơ quan nhà nước là phải dựa vào dân, liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự kiểm soát của nhân dân. “nếu chính phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi chính phủ” nghĩa là khi cơ quan nhà nước không đáp ứng lợi ích và nguyện vọng của nhân dân thì nhân dân có quyền bãi miễn nó. HCM khẳng định: mỗi người có trách nhiệm “ghé vai gánh vác một phần” vì quyền lợi, quyền hạn bao giờ cũng đi đôi với trách nhiệm, nghĩa vụ.

c) Nhà nước vì dân: Đó là nhà nước lấy lợi ích chính đáng của nd làm mục tiêu, tất cả đều vì lợi ích của nhân dân, ngoài ra ko có một lợi ích nào khác. Đó là một NN trong sạch vững mạnh, ko có bất kỳ một đặc quyền đặc lợi nào. Trên tinh thần đó HCM nhấn mạnh” mọi đường lối, chính sách đều chỉ nhằm đưa lại quyền lợi cho dân; việc gì có lợi cho dân dù nhỏ cũng cố gắng làm; việc gì có hại cho dân dù nhỏ cũng cố gắng tránh. Dân là gốc của nước. HCM luôn tâm niệm: pải làm cho dân có ăn, pải làm cho dân có mặc, pải làm cho dân có chỗ ở, pải làm cho dân được học hành. Là người phục vụ, nhưng cán bộ nhà nước đồng thời là người lãnh đạo , hướng dẫn ND. “Nếu không có nhân dân thì chính phủ không đủ lực lượng. Nếu không có chính phủ thì nhân dân không ai dẫn đường”. Cán bộ là đày tớ của ND là phải trung thành, tận tuỵ, cần kiệm liêm chính..., là người lãnh đạo thì phải có trí tuệ hơn người, sáng suốt, nhìn xa trông rộng, gần gũi với dân, trọng dụng hiền tài... Cán bộ phải vừa có đức vừa có tài.

2. TTHCM về xây dựng nhà nước trong sạch vững mạnh, hoạt động có hiệu quả

a) Đề phòng, khắc phục những tiêu cực trong hoạt động của Nhà nước

       Xây dựng một Nhà nước của dân, do dân, vì dân không bao giờ tách rời với việc làm cho Nhà nước luôn luôn trong sạch, vững mạnh. Người nhắc nhở trong thư gửi cho UBND các cấp đã nêu rõ sáu căn bệnh cần đề phòng: trái phép, cậy thế, hủ hóa, tư túng, chia rẽ, kiêu ngạo : "Chúng ta không sợ sai lầm, nhưng đã nhận biết sai lầm thì phải ra sức sửa chữa. Vậy nên, ai không phạm những lầm lỗi trên này, thì nên chú ý tránh đi, và gắng sức cho thêm tiến bộ. Ai đã phạm những lầm lỗi trên này, thì phải hết sức sửa chữa; nếu không tự sửa chữa thì Chính phủ sẽ không khoan dung. Vì hạnh phúc của dân tộc, vì lợi ích của nước nhà, mà tôi phải nói. Chúng ta phải ghi sâu những chữ "công bình, chính trực" vào lòng" Trong quá trình lãnh đạo xây dựng Nhà nước VN Dân chủ Cộng hòa, HCM thường đề cập đến những tiêu cực sau đây và nhắc nhở mọi người đề phòng và khắc phục:

- Đặc quyền, đặc lợi: Xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh đòi hỏi phải tẩy trừ những thói cậy mình là người trong cơ quan chính quyền để cửa quyền, hách dịch với dân, lạm quyền, đồng thời để vơ vét tiền của, lợi dụng chức quyền để làm lợi cho cá nhân mình, làm như thế tức là sa vào chủ nghĩa cá nhân.

- Tham ô, lãng phí, quan liêu: HCM coi tham ô, lãng phí, quan liêu là "giặc nội xâm", "giặc ở trong lòng", thứ giặc nguy hiểm hơn giặc ngoại xâm. Người phê bình những người "lấy của công dùng vào việc tư, quên cả thanh liêm, đạo đức". Quan điểm của HCM là: "Tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu, dù cố ý hay không, cũng là bạn đồng minh của thực dân và phong kiến...Tội lỗi ấy cũng nặng như tội lỗi Việt gian, mật thám". Lãng phí là một căn bệnh mà HCM lên án gay gắt và chính bản thân Người là tấm gương sáng trong việc tích cực thực hành chống lãng phí trong cuộc sống hàng ngày và trong công việc, vì Người biết quý từng đồng xu, bát gạo do dân đóng góp cho hoạt động của bộ máy nhà nước. Lãng phí ở đây được HCM xác định là lãng phí sức lao động, lãng phí thời giờ, lãng phí tiền của. Liên quan đến bệnh tham ô, bệnh lãng phí là bệnh quan liêu, một căn bệnh không những có ở cấp Trung ương, ở cấp tỉnh, ở cấp huyện mà còn có ở cả cấp cơ sở. HCM phê bình những người và các cơ quan lãnh đạo từ cấp trên đến cấp dưới không sát công việc thực tế, không theo dõi và giáo dục cán bộ, không gần gũi quần chúng. Đối với công việc thì trọng hình thức mà không xem xét khắp mọi mặt, không vào sâu vấn đề. Chỉ biết khai hội, viết chỉ thị, xem báo cáo trên giấy, chứ không kiểm tra đến nơi đến chốn... thành thử có mắt mà không thấy suốt, có tai mà không nghe thấu, có chế độ mà không giữ đúng, có kỷ luật mà không nắm vững...Thế là bệnh quan liêu đã ấp ủ, dung túng, che chở cho nạn tham ô, lãng phí.Vì vậy,muốn trừ sạch nạn tham ô, lãng phí thì trước mắt phải tẩy sạch bệnh quan liêu.

- “Tư túng”, “chia rẽ”, “kiêu ngạo”: Những hành động này gây mất đoàn kết, gây rối cho công tác. HCM kịch liệt lên án tệ kéo bè, kéo cánh, bà con bạn hữu mình, không tài năng gì cũng kéo vào chức này chức nọ. Người có tài có đức, nhưng không vừa lòng mình thì đẩy ra ngoài. Quên rằng việc là việc công, chứ không phải việc riêng gì dòng họ của ai. Trong chính quyền, còn chia rẽ, không biết cách làm cho mọi người hòa thuận với nhau, còn có người "bênh vực lớp này, chống lại lớp khác". Ngoài cậy thế, có người còn kiêu ngạo, "tưởng mình ở trong cơ quan Chính phủ là thần thánh rồi...Cử chỉ lúc nào cũng vác mặt quan cách mạng", làm mất uy tín của Chính phủ.

b) Tăng cường pháp luật đi đôi với đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng

HCM đã kết hợp một cách nhuần nhuyễn giữa quản lý xã hội bằng pháp luật với phát huy những truyền thống tốt đẹp trong đời sống cộng đồng người VN được hình thành qua hàng nghìn năm lịch sử. Trong việc thực thi quyền hạn và trách nhiệm của mình với cương vị là Chủ tịch nước, HCM bao giờ cũng thể hiện là một người sáng suốt, thống nhất hài hòa giữa lý trí và tình cảm, nghiêm khắc, bao dung, nhân ái nhưng không bao che cho những sai lầm, khuyết điểm của bất cứ ai.. Do đó, HCM yêu cầu pháp luật phải thẳng tay trừng trị những kẻ bất liêm, bất kỳ kẻ ấy ở địa vị nào, làm nghề nghiệp gì. Bên cạnh đó, HCM dùng sức mạnh uy tín của mình để cảm hóa những người có lỗi lầm, kéo họ đi với CM, giáo dục những người mắc khuyết điểm để họ tránh phạm pháp. Dưới ngọn cờ đại nghĩa, bao dung của HCM, nhiều người vốn rất mặc cảm với cách mạng đã không "sẩy chân" phạm pháp hoặc không đi theo kẻ địch.