2.4. Nhóm xitokinin

Những năm 40 thế kỷ 20 phát hiện trong nước dứa có chất tăng cường phân chia TB. 1954 - 1956 SKoog (Mỹ) và Iablonxkin cũng phát hiện như vậy, khi thấy nước dừa KT phân chia TB nhu mô thuốc lá (trước đó đã ngừng phân chia). 1955 Carlos Miller và cộng sự tách ra chất KT ST TB từ ADN của nấm men gọi là 6 - furfurinaminopurin và gọi là kinetin và chính Skoog đưa ra tên gọi những chất ĐK phân chia TB là kinon (sau gọi là xitokinin). Chất xitokinin tự nhiên đầu tiên xác định 1963 từ hạt ngô xanh đã biến được cấu trúc gọi là zeatin. Zeatin và Kinetin là dẫn suất của adenin.

- Xitokinin sinh ra từ rễ và đi lên theo mạch gỗ - chúng còn có ở quả và nội nhũ.

- Tác động: xitokinin KT phân chia TB (tuy nhiên trong điều kiện thiếu auxin, và thường cần giberelin. Một thú vị là xitokinin làm chậm tốc độ hoá già của lá (thí nghiệm thấy có sự phân phối lại chất dinh dưỡng khi đưa xitokinin vào lá, hạn chế phân huỷ diệp lục, protit. Là nhân tố chống già (antisenescence factor).

- Sự giống nhau xitokinin với adenin trong cấu trúc ADN, ARN gợi cho ta một điều là chúng có vai trò quan trọng trong trao đổi a.nucleic. Ngoài ra còn tăng cường PPOX, tăng cường tạo protochorophyl (tăng tổng hợp grana và tylacoit).

- Sử dụng xitokinin: kích thích phân chia TB (phối hợp với auxin trong nuôi cấy mô). Tác dụng kìm hãm hoá già dùng kéo dài thời gian bảo quản rau có lá (bắp cải, rau diếp, xà lách, rau cải... và cả hoa đã cắt rời).

Cũng sử dụng để phá ngủ nghỉ, kích thích nảy mầm.

Xử lý chồi bên để làm mất tác dụng kìm hãm ST của đỉnh ngọn.