huyến đi này vốn không có gì đặc biệt ngoại trừ việc thằng nhóc Mạc Đĩnh Chi (bây giờ không còn là thằng nhóc nữa mà đã là một cậu thiếu niên mười sáu tuổi) vì nhớ thương người thầy năm xưa của mình mà chủ động xin quan gia cùng đi theo đoàn sứ.

Mạc Đĩnh Chi đi theo Trần Nhật Duật có công, Trần Khâm cũng phê chuẩn cho nguyện vọng, tay xách nách mang rất nhiều thứ mà ngày xưa thầy năm yêu thích, nhưng lúc sang "hàng" giặc không kịp mang theo.

Nhưng Mạc Đĩnh Chi làm sao mà ngờ được trưởng đoàn sứ thần khi ấy lại là cái kẻ từng chỉ vào mặt cậu ta mà mắng là cái phường trộm cắp dơ bẩn hèn mọn Đỗ Thiên Hư, đến lúc này đây tôi phải thầm ngửa mặt than ý trời sao mà lúc nào cũng éo le như thế nhỉ.

Về vấn đề của Đỗ Thiên Hư lại rất thần kỳ. Ngày đó tuy anh ta yêu giàu khinh nghèo lại còn giở đòn ghen như phường chợ búa, nhưng sau khi ăn hai mươi roi của Trần Khâm xong thì giống như thay đổi thành con người khác vậy. Về phạm trù này thì tôi đoán rằng có lẽ là do anh ta may mắn có được người anh cả là bậc đại trí Đỗ Khắc Chung, ngày đó ai biết được ngoài hai mươi roi ra thì anh ta có còn phải chịu thêm nỗi đau đớn xác thịt nào hay không chứ? Riêng tôi thì không tin chỉ hai mươi roi mà lại khiến cho người ta theo chính bỏ tà.

Nếu tôi mà là Đỗ Khắc Chung, ít gì cũng phải phạt Đỗ Thiên Hư nửa năm chép sách thánh hiền, chép kinh Phật đạo đức kinh gì đó, không chép xong thì không cho ăn cơm. Cùng lúc, lại trang bị một bà vợ dữ tợn ngày đêm đốc thúc việc học hành, trong vòng hai năm nếu không dạy ra được người hiền thì tôi nguyện không dùng cái tên Trần Thị Tĩnh này nữa.

Nói thì nói thế thôi chứ đương nhiên tôi không thể đoán được chuyện lông gà vỏ tỏi nhà người khác, nhất là với kẻ mang lòng dạ khó đoán như Đỗ Khắc Chung. À hiện giờ cũng không nên gọi anh ta là Đỗ Khắc Chung nữa, vì anh ta nhờ có công trong cuộc chiến mà cũng được ban họ Trần.

Trong trận chiến năm Thiệu Bảo thứ bảy, Trần Khắc Chung từng nhiều lần đi sứ sang Nguyên, những lần đó anh ta luôn đưa Đỗ Thiên Hư đi cùng. Con nhà tông không giống lông cũng giống cánh, có lẽ Đỗ Thiên Hư dù tuổi trẻ có phần hư hỏng nhưng không phủ nhận được tài năng tiềm tàng gì đó của anh ta. Có câu: "một gánh sách hay không bằng một người thầy giỏi", "một trăm người thầy giỏi không bằng một người cha tốt", lại có câu "anh cả như cha".

Từ tính chất bắc cầu, Đỗ Thiên Hư thay đổi trở thành người tốt cũng là chuyện hết sức hiển nhiên.

Bởi thế Mạc Đĩnh Chi lo lắng giống như lo bò trắng răng. Người ta vốn còn nói lời xin lỗi đàng hoàng với cậu ta một lượt, suốt đường đi đều dùng lễ đối đãi, ăn mặc ngủ nghỉ hết thảy đều chu toàn.

Mạc Đĩnh Chi ngược lại mếu máo kinh hãi, đây không phải là thứ cậu ta có thể lường trước được. Đừng nói là chán nản vì bị cái người mà mình từng ghét bỏ vượt mặt, chỉ riêng mấy thứ lễ nghi rườm rà này cũng đủ làm cho Mạc Đĩnh Chi tổn thọ mất thôi.

Nhưng những sự việc đó dù sao cũng không phải là vấn đề chính, đi vào trọng tâm thì chuyến này thật khiến người ta phải thở dài.

Năm đó khi lần đầu tiên bọn tôi gặp nhau, Trần Ích Tắc là Chiêu Quốc Vương ở tít trên cao, có ai ở trong kinh mà không biết đến ông hoàng năm thông minh hiếu học, thông hiểu lịch sử, lục nghệ văn chương nhất đời, là Hoàng tử được đức tiên đế yêu mến nhất. Dù nghề vặt như đá cầu, đánh cờ, không nghề gì không thông thạo, lại mở học đường ở bên hữu phủ đệ tập hợp văn sĩ bốn phương. Mà Đỗ Thiên Hư, anh ta chỉ là một công tử nhà quan ăn chơi trác táng.

Lúc đó anh ta quỳ rạp dưới chân Trần Ích Tắc, nghe Trần Ích Tắc răn dạy, bị Trần Ích Tắc khinh miệt.

Đến nay đi sứ sang, Trần Ích Tắc ngồi ở tỉnh đường, Đỗ Thiên Hư chào một lượt các quan nhà Nguyên nhưng lại không chào Trần Ích Tắc lấy một cái. Trần Ích Tắc biết thế sự đã đổi, chỉ bình thản hỏi:

"Là Đỗ Thiên Hư đấy ư? Có phải em trai của Chi hậu cục thủ Đỗ Khắc Chung năm đó không thế?"

Đỗ Thiên Hư lại nhếch môi, không mặn không nhạt đáp:

"Việc đời đổi thay, anh cả đã thăng đến chức Đại hành khiển, còn tôi nay là sứ giả. Cũng như quan Bình chương xưa kia là con vua nay lại là người đầu hàng giặc. Tiếc thay anh tôi nay được ban họ Trần, còn Bình chương thì đã bị gạch tên ra khỏi tông thất."

Trần Ích Tắc chỉ mím môi cười cười, nhưng tôi biết trong lòng anh ta cũng chua chát lắm thay. Trần Ích Tắc không phải là không thể về, chỉ là ngày nào nhà Nguyên còn ý đồ với Đại Việt thì ngày đó anh ta vẫn phải ở lại.

Đỗ Thiên Hư có thể không biết nội tình nhưng Mạc Đĩnh Chi sao mà không biết được, thế nhưng chẳng lẽ lại đứng ở giữa sảnh đường mà hét lên rằng thầy năm chỉ là làm gian tế chứ không phải thật sự hàng giặc ư? Cuối cùng cậu ta chỉ biết đứng đó nắm chặt hai tay, trong lòng âm thầm gào thét.

Lúc trở về gian phòng dành cho sứ giả, Mạc Đĩnh Chi cuối cùng cũng không nén được tức giận, bất ngờ đấm một cú vào mặt Đỗ Thiên Hư khiến anh ta chảy cả máu mồm. Đỗ Thiên Hư chả hiểu đầu cua tai nheo, chỉ biết ôm mặt nhìn đồng liêu chằm chặp, sau đó lại còn mơ mơ hồ hồ bị đồng liêu mắng mỏ:

"Anh thì hay rồi, bây giờ được làm quan to, cả nhà vinh hiển nên mới cố ý nhục mạ người để trả lại cái thù ngày xưa người bắt anh phải dập đầu trước một cô gái. Nhưng anh nên nhớ tốt xấu gì người cũng do đức tiên đế sinh ra, không đến lượt kẻ ngoại tộc như anh đi mạt sát."

Ý nói anh cả anh không phải họ Trần hàng thật giá thật, hàng giả lại đi khinh khi hàng thật à?

Rốt cuộc Mạc Đĩnh Chi cũng không thể nói ra chân tướng, chỉ biết uất ức quệt nước mắt phất tay áo bỏ đi, để lại Đỗ Thiên Hư chẳng hiểu mô tê gì.

Đỗ Thiên Hư hiện tại không còn là Đỗ Thiên Hư khi xưa nữa, nghe lời trách mắng cũng chỉ thở dài tự chất vấn rằng mình nói sai ư, người đó không phải kẻ hàng giặc chứ là gì? Tuy là không thể tìm được chỗ sai trong câu nói của mình nhưng cũng không thể chấp với thằng nhóc mới lớn, chỉ là ngày mai phải mang một bên mặt trái sưng vù này đi lên điện, kể ra cũng không hay.

Tối đó Mạc Đĩnh Chi xin gặp riêng thầy năm, nhưng đáng tiếc chỉ nhận được một lời từ chối và cánh cửa lạnh lùng đóng chặt. Cũng may tôi tớ ngày xưa đi theo thầy năm sang vẫn được giữ lại trong phủ, từ bên ngoài nhìn vào vẫn bộ dáng thanh nhã của phủ Quốc ngày xưa, mấy ai biết được đã vật đổi sao dời.

Mạc Đĩnh Chi quỳ trước cửa phòng thầy mình suốt một canh giờ, cuối cùng nghe được mấy lời lạnh nhạt từ trong phòng truyền ra:

"Về đi, từ nay đừng nhắc với ai tôi là thầy anh nữa, cũng đừng nên đến tìm tôi."

Mấy chữ cuối nói ra giống như không nỡ, không thể dứt khoát.

Mạc Đĩnh Chi khóc nấc từng tiếng nghẹn ngào, hai chân giống như chôn xuống đất không nhúc nhích được, mãi một lúc lâu khi được gia nô đỡ lên mới miễn cưỡng đứng lên. Lúc này, cậu lại bỗng nhìn thấy người gia nô trước đây luôn theo hầu thầy năm không ít lần đối tốt với mình, có miếng ngon miếng thảo đều lén cho mình thì lại khóc thêm một trận nữa.

Cuối cùng Đĩnh Chi quỳ xuống dập đầu ba cái, đọc lên mấy câu như nằm lòng:

"Trọng nghĩa, nên ta rời Đại Việt,

Trời xanh mới biết tấm lòng son.

Chẳng phải Văn Công rời Tấn quốc,

Mà như Vi Tử muốn Ân còn.

Chí nối nghiệp xưa luôn tạc dạ,

Tiếng thơm truyền mãi sử không mòn.

Một mai thống nhất giang sơn ấy,

Dòng dõi cha ông vững Việt non."

Bên trong lại vang lên tiếng quát:

"Về đi!"

Lúc này Mạc Đĩnh Chi mới thút thít giao đồ đạc lại cho người hầu. Nào là cái nghiên mực ngày xưa thầy năm yêu thích, quả bóng da mà thầy thường đá trong sân buổi chiều tà, cái trâm gỗ lim thầy hay dùng để vấn tóc, chiếc quạt nan mà thầy hay quạt những đêm hè. Rất nhiều, rất nhiều thứ Mạc Đĩnh Chi đã gói kỹ lại, chỉ giữ lại một tập thơ tập nho nhỏ chỉ có vài ba bài thầy ngẫu hứng viết ra, ý thơ trau chuốt, chữ viết đẹp như chữ người trời.

Mãi đến khi Mạc Đĩnh Chi kể những việc này lại với tôi vẫn không nén được mà ôm mặt khóc nghẹn. Trần Ích Tắc dứt tình e chỉ vì muốn tốt cho đứa học trò mà mình hết mực thương yêu thôi.

Trở về sau chuyến đi này, Mạc Đĩnh Chi cũng kể lại với tôi Thoát Hoan đã bị trục xuất khỏi Đại Đô đến Dương Châu trấn thủ, mãi mãi không được về chầu. Tôi lại thấy chuyện này đối với Thoát Hoan là một chuyện tốt, vùng đất Giang Nam trong thi ca luôn hữu tình, nếu không làm sao có người thi sĩ đã viết ra câu "Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu" chứ nhỉ?

Anh ta về đó nói không chừng còn thư thái hơn cả ở Đại Đô.

Mạc Đĩnh Chi lại nói:

"Chị, thật ra công chúa út mất rồi nhưng vẫn để lại hai đứa con một trai một gái. Nghe nói chúng đều cùng Thoát Hoan đi Dương Châu rồi."

Tôi choáng váng:

"Chúng có sống tốt không?"

"Cụ thể thì em không rõ, nhưng em nghe ngóng được Thoát Hoan rất thương chúng. Đi Dương Châu lần này, vốn dĩ Nguyên chủ định để chúng trong thành làm con tin, nhưng Thoát Hoan giao ra tất cả binh quyền chỉ mong được đưa theo hai đứa trẻ. Hiện tại anh ta gần như mất tất cả quyền lực, chỉ là một hoàng tử trên danh nghĩa thôi."

Tôi thở dài, sao tôi lại không rõ để có được những thứ này, Thoát Hoan phải đổi chác bằng những gì chứ? Tôi không thể hiểu nỗi, rốt cục An Tư trong lòng anh ta chiếm vị trí bao nhiêu?