Báo phụ nữ ngày 28/6/2007

Vì sao gia đình khủng hoảng?

Th.S Nguyễn Thị Oanh

...

Khủng hoảng đi đôi với một giai đoạn phát triển, một sự thay đổi. Đó là quy luật của sự đổi mới, phải chấp nhận và ứng phó với nó.

Gia đình – tế bào của xã hội, tất yếu phải thay đổi theo xã hội.

Vì sao gia đình truyền thống có sự gắn kết chặt chẽ? Trước tiên là do sự gắn kết chặt chẽ của tổ chức xã hội bên ngoài. Cá nhân được bao vây bởi đại gia đình. Đại gia đình nằm giữa một xóm giềng mà ai cũng biết nhau. Xóm giềng nằm trong một làng mạc. Tôn ti trật tự đâu ra đó.

Cá nhân nào dám làm điều gì khác hơn những điều đã được chấp nhận sẽ bị phê phán mạnh mẽ. Các yếu tố trên chính là dư luận xã hội mang tính "kiểm soát" rất chặt.

Gia đình là một tổ chức kinh tế - xã hội khép kín. Người cha là chủ đơn vị sản xuất (vườn ruộng), các thành viên là lao động, phải phụ thuộc cả về mặt kinh tế. Vì thế quyền của gia đình là tối cao. Không ai dám rời bỏ gia đình, làm vậy sẽ đói. Sự vâng lời tuyệt đối xuất phát từ sự kết hợp của huyết thống và sự ràng buộc kinh tế.

Tác động của công nghiệp hóa, đô thị hóa, hiện đại hóa.

Với đà phát triển công nghiệp, cá nhân phải rời gia đình để đi làm ở nhà máy. Con cái không còn phụ thuộc về kinh tế và cuộc sống xa gia đình nên dần dần họ đã dám nghĩ khác hơn. Công nghiệp hóa dẫn đến sự hình thành của các đô thị, nơi người ta sống vô danh, không còn ai biết ai, khiến cho sự "kiểm soát xã hội" không còn chặt chẽ nữa.

Hiện đại hóa lại nhấn mạnh giá trị và sự tự do cá nhân, bình đẳng giới v.v..

Những tác động của xã hội hiện đại đối với gia đình.

Trong điều kiện sinh sống ở đô thị, với sự đề cao tự do cá nhân, ảnh hưởng của gia đình trên các thành viên yếu đi.

Sự gắn kết giữa các thành viên ngày càng phai mờ vì các yếu tố hỗ trợ (từ bên ngoài như đại gia đình, giá trị xã hội truyền thống) không còn nữa.

Vai trò, vị trí của các thành viên cũng thay đổi. Người phụ nữ phải tham gia hoạt động kinh tế để đóng góp cho gia đình. Vị trí của họ ngoài xã hội khiến quan hệ vợ chồng bớt đi tính "tòng phu". Gia đình không còn là ngôi nhà một cột mà là hai cột, có khi cột phụ (người vợ) trở thành cột vững hơn (thu nhập cao hơn).

Các trào lưu về bình đẳng giới khiến cho phụ nữ ngày càng có những kỳ vọng cao hơn. Điều này giải thích tỷ lệ ly hôn ngày càng tăng, xu thế lại là do phụ nữ đứng đơn.

Xã hội thông tin càng đào sâu khoảng cách thế hệ. Trong khi cha mẹ đi mỗi ngày một chậm hay giậm chân tại chỗ thì con cái tiến ngày một nhanh. Sự bùng nổ thông tin trên Internet khiến cho những người trẻ rành rẽ những điều mà cha mẹ không dám nói với chúng, vì dụ như vấn đề giới tính, tình dục, v.v..

Không ít phụ huynh hoàn toàn hụt hẫng trong giáo dục con cái. Và, nếu họ tiếp tục sử dụng mệnh lệnh, áp đặt thì mâu thuẫn phát sinh.