Rít một hơi thuốc lào rõ sâu, tiện miệng làm thêm ngụm chè loãng, ông giáo Tuấn cười khà khà với Hanh bên hiên nhà.

Hè lại đến rồi, Hanh nhớ Quốc quá. Mấy lần Hanh úp mở kể lể với ông giáo, ông đều cười như vậy.

"Gớm... Quốc nó mới đi có hai năm mà anh đã làm như người ta đi xứ rồi quên anh theo cô nào rồi rồi." Nói xong câu ông giáo mới giật mình vì lỡ lời.

Hanh nghe cũng chột dạ, vì mấy lá thư Hanh nhờ ông Tuấn viết gửi Quốc đều chẳng có hồi âm. Tính đến nay là đã gửi tầm hai ba chục lá, nhưng những gì nhận lại đều bằng không.

Nhỡ Quốc... thay lòng thì sao?

Mặt Hanh nghệt ra như mất hồn, miếng khoai ăn dở cũng rơi tuột khỏi tay. Ông Tuấn nhìn thấy như thế thì mặt nhăn hết cả lại. Ông lắp bắp như nghẹn,

"Này... này... tôi chỉ lỡ lời thôi mà... Cậu làm sao thế?" Ông giáo Tuấn vỗ nhè nhẹ lên mặt cho Hanh tỉnh.

Bấy giờ anh mới hoàn hồn, mắt bỗng ngân ngấn nước nhìn đăm đăm ông giáo, nói to,

"Ông không nghĩ Quốc sẽ như thế thật chứ?"

"Không, cậu ấy chung tình, đến cả đi đồn điền cao su cũng là để lo cho cả hai cơ mà?" Ông giáo lại lấy lại được vẻ bình thản, an ủi anh.

"Nhưng thư gửi còn chẳng hồi âm, tôi sợ... sợ..."

"Cậu sợ? Sợ cái gì? Chẳng lẽ cậu không tin em ấy à?" Ông giáo đột nhiên hạ giọng, hỏi giật lên đầy giận dữ.
Cu Than trong bếp thấy sự động bèn chạy xô đến sủa ầm.

Hanh sợ Quốc thay lòng theo người khác. Nhưng Hanh cũng tin Quốc mà, vì Hanh mà Quốc phải chịu cực chịu khổ.

Nhưng nếu lỡ... Quốc về làm rể nhà người ở tỉnh, sống một đời sung túc đỡ phải khổ đau thì Hanh cũng đành chịu. Quốc vì Hanh mà khổ quá rồi.

Năm ấy quân Nhật tràn về, bắt dân ta trồng đay thay lúa, dân tình thiếu thốn lương thực chết lặt đầy đồng. Cả đoạn đường cứ vài chục bước lại thấy cái xác chết đói trơ xương. Đi đâu cũng thấy tiếng than khóc rầu cả ruột.

Cả cánh đồng phủ đầy xác đay. Rồi dân ta lấy gì mà ăn? Đay à? Hanh ở trong làng học theo người ta đi mò cua đãi thóc, giờ chẳng lẽ vót hạt đay đem rang mà ăn? Cái đói khổ một lần nữa lại đổ ập xuống cả vùng quê, đâu đâu cũng nghe thấy tiếng mẹ tiếng bà rũ rượi, tiếng trẻ con khóc lóc thảm thiết gào đói.

Than ở với Hanh mấy năm, Hanh coi cu cậu như con. Nhất là trong khoảng thời gian Quốc đi làm ở đồn điền cao su, mỗi lúc Hanh nhớ Quốc sẽ lại tìm đến Than, ôm con vào lòng, thủ thỉ,

"Quốc bảo khi Quốc về là hai cha con phải thật khỏe đúng không? Hai cha con ta khỏe lắm rồi sao mãi Quốc chẳng về... Than biết cha nhớ cha Quốc con lắm không... Con nhớ cha thì sủa vài tiếng cho cha nghe được mà về... nghe Than..."

Than chẳng hiểu Hanh than thở những gì, chỉ biết mỗi lần như thế mắt Hanh sẽ lại rưng rưng. Than không muốn cha buồn nên sủa oang oang mấy tiếng rồi nhảy chồm ra chạy loanh quanh quẫy đuôi rối rít để cha được vui.

Túng quẫn, Hanh bỗng nghĩ đến chuyện bán Than vào nhà phú ông làng bên, nghe đồn quý chó lắm.
Hanh lân la hỏi thằng Ba với thằng Cả, cả hai thằng đều hí hửng trả lời,

"Đúng, cụ Mão làng bên yêu chó lắm. Bán chó cho cụ ấy thì có khi chó được cưng hơn cả người."

Tuy thấy hai thằng khen lấy khen để cụ Mão đấy nhưng Hanh vẫn không yên lòng, vì Than là do Quốc nhặt về, Quốc bảo cả hai phải chờ em về cơ mà.

Hay là... Bán Than cho cụ Mão rồi qua năm chuộc Than về? Hanh đắn đo mãi, trong nhà giờ chẳng còn đủ gạo nuôi cả hai rồi, Than cũng gầy nhom, thân hốc hác lộ rõ khung xương sườn.

Thôi, Hanh đã chẳng làm được mấy việc nặng nhọc, mà Than lại có thể sống tốt như thế, chi bằng bán nó đi cho nó sống vui khỏe. Hanh bấm bụng lo cho Than thêm ba bốn bữa cho nó thật béo, nhìn thật thích mắt thì người ta mới trả giá cao được.

Sáng thì hăng đi mót cua ngoài đồng, chiều thì cố trồng thêm tí rau ngoài vườn, tối về nằm thở hồng hộc đến bở hơi tai. Cu Than thấy cha mệt thì cứ cuốn quít lấy chân cha mà an ủi, không biết trong lòng Hanh nhộn nhạo đến thế nào.

Cu Than đã có lòng thảo như thế, Hanh chẳng nỡ bán nó. Đành rằng con sẽ được cưng chiều sung sướng nhưng người lạ có nuôi nổi nó không hay lại đòn roi dọa nạt? Hanh mông lung giữa hai ngõ rẽ "không – bán", nhưng mỗi lần quyết tâm bán Than đi thì cu cậu lại chạy lại quấn quít nịnh nọt như thể đọc được ý nghĩ trên trán Hanh. Hanh xót con lắm, nhỡ Quốc về đúng dịp Than không còn ở nhà thì ai cùng anh đón Quốc. Quốc có khi sẽ giận anh ra mặt, không thèm mở lời với anh luôn. Cuối cùng vẫn nên rẽ vào ngõ "không" thì hơn, có cụt cũng chẳng ai ở nhà chửi Hanh cả.

Hai thằng Ba và Cả biết chỗ có mối tốt từng tự mò đến, chúng muốn ăn mối này lắm, rục rịch đến hỏi chuyện Hanh luôn. Hai thằng muốn bế cu Than đi ngay nên toàn lựa lời ngọt xớt xới vào tai Hanh,

"Ở với lão Mão cu Than đỡ khổ, chứ chúng tôi được lợi lộc gì đâu. Tiền cũng vào túi anh còn gì."

Hanh chột dạ lắm chứ, cu Than dù sao cũng là "con" anh, anh chẳng nỡ bán con cho người khác. Dây dưa mãi rồi vẫn từ chối lời đề nghị mua con.

Hai thằng ranh kia vẫn chưa thôi ý định, cứ xởi lởi dỗ hành Hanh bán Than cho chúng nó.

Hanh lắc đầu nguầy nguậy, nhưng sau không chịu nổi mà phát cáu. Anh gầm lên nạt nộ,

"Tao đã bảo không là không! Chúng mày biến!"

Thằng Ba cáu tiết xô ngã Hanh xuống đất. Hanh vốn yếu thế nên bị đẩy là ngã lăn. Cu Than trong bếp nãy giờ, nhìn thấy cha bị ngã liền chạy xông ra cắn càn. Nó lao vào đớp thẳng cẳng thằng Cả. Thằng cu đau điếng thét to, thế mà vẫn có sức mở mắt vớ bừa cây gậy giáng một đòn thật mạnh vào đầu Than.

"Á à con chó này!! Mày dám cắn bố!!"

Hanh thấy Than bị đánh thì lổm ngổm bò ngay dậy, giận dữ quát thẳng,
"Chúng mày đánh tao thì được chứ đừng động vào con tao, tao giết hết!!"

Hanh bò lồm cồm ra chỗ Than rồi bế con ôm chặt vào lòng. Người Hanh co rúm lại che chở cho con, vì Hanh hứa với em rồi, phải giữ cả hai thật khỏe mạnh.

Hai thằng quỷ ôn bỗng dưng cười khằng khặc, rồi chúng nó cứ lựa vào lưng với ngực Hanh mà đá đấm tới tấp. Từng tiếng đập mạnh nghe choáng váng cả đầu cứ thế mà giáng xuống người Hanh,

"Mày dám thách chúng tao cơ á?? Này thì giết này!! Này thì thách này!!"

Cứ mỗi lần chúng nó hét là một lầy gậy phang vào khoeo chân Hanh đau đến tê dại. Chân như muốn rã ra nhưng người vẫn khom hết cỡ để chúng không đánh vào Than được.
"Mau nhả con chó ra! Không tao đánh cho lòi phổi giờ!"

Chúng nó bắt đầu đập vào phần bụng, cái phần mà Hanh đang giữ khư khư con chó nhỏ.

"Đập... tao chết đi... thì chúng mày hẵng nghĩ đến..." Hanh thều thào đứt đoạn với cái miệng be bét máu.

"Thằng kia đâu, đập nó cho tao!" Thằng ranh nào đấy rú lên, túm lấy tóc Hanh mà giật. Chúng nó đấm vào mặt Hanh, đá vào bụng, gậy đập lia lịa vào lưng.

Một con người khỏe mạnh sau trận này thì cũng khó giữ mạng chứ đừng nói đến cái sức khỏe mỏng tang như giấy tiền giống Hanh. Chúng nó đánh cho tới khi thân Hanh cứng đờ, hơi thở mỏng như sợi chỉ sắp đứt. Một thằng cậy tay Hanh ra, một thằng bế Than đi.

Hanh nằm bẹp dưới nền đất lạnh, mắt lờ mờ thấy Than bị ôm đi mất, hình như khóe mắt cu cậu rỉ nước.

Thằng Cả khinh khỉnh ném lại vài đồng, càm ràm với cái thân tàn vật vã,

"Đây là tiền bán chó, tại chó nhà mày cắn tao nên tao giữ lại vài đồng thuốc thang."

Thằng Ba tay vuốt ve Than, đầu quay lại gàn dở,

"Mà nhé, biết gì không? Lão Mão yêu chó lắm, nhưng ngặt nỗi lão chết rồi."

Nói xong hai thằng cười khằng khặc bỏ đi, để mặc Hanh nằm đó co quắp.

Cả cơ thể bầm dập vết đánh, vài chỗ xước xát còn nhẹ, có nơi bị đấm liên tục như ở bụng khiến phổi Hanh như thắt lại, đau đến nghẹt thở. Tim Hanh co bóp liên tục vì thiếu hơi. Cơn đau khiến người Hanh tê rần, buốt đến từng mảng da đầu. Mấy chỗ đánh đến độ bầm thịt máu túa ra nhiều đến nỗi ngấm cả áo quần.

Hanh yếu người nay còn trải qua trận này, kiếp người coi như bỏ... Hanh đau mình một, đau Than mười. Con Hanh có tội tình gì đâu, nó chỉ là một con chó. Vậy mà bị người ta cướp đi, Hanh lại chẳng bảo vệ được. Quốc mà về thấy mất Than chắc sẽ giận Hanh lâu lắm.

Nước mắt lại tràn ra khỏi khóe mắt. Chẳng phải Hanh đau nỗi đau thể xác mà đau cái nỗi đang day dứt trong lòng. Lời hứa với Quốc nay chẳng giữ được một nửa. Có lẽ... Hanh sẽ chết ngay tại mảnh sân này... Nhưng chẳng rõ có nhắm mắt xuôi tay được hay không...

Ông giáo Tuấn vừa sang làng bên đi công chuyện về liền đánh ngay sang nhà Hanh để uống ngụm chè tâm sự với anh cho đỡ sầu. Nào ngờ vừa sang đến cổng thì thấy Hanh nằm giữa đống quần áo đỏ thẫm Máu thở hổn hển, thều thào chẳng ra hơi.

Ông Tuấn tri hô thất thanh cho bà con trong làng sang cứu. Ông vội chạy lấy xô nước lau qua mấy vết thương cho anh. Ông gấp gáp đến ríu cả chân lại, chẳng kịp nghỉ tay thở lấy hơi. Vì Hanh đang nằm kia và có lẽ khó qua khỏi...