Q2. Chương 16. HỒI ỨC THĂNG LONG 

Thăng Long thành, năm Thiên Phù Duệ Vũ thứ Nhì (1121).

Nhân Tông Đế trên lấy khoa bảng làm đầu, dưới lấy mộ đạo làm trọng, gom công góp của bồi dưỡng rường cột nước nhà, không quản con vua hay con quan - chỉ chiếu theo học thức và đức độ mà công minh trọng đãi.

Thái bình thịnh thế, đất Hoàng thành ngọa hổ tàng long. Từ canh ba gà vang tiếng gáy tới giờ Tuất đen đặc màn trời, không lúc nào ngớt bóng kẻ lại người qua. Từ cửa Diệu Đức trông ra, Hàn Lâm Viện như một đóa bạch liên phả sắc hương xuống mặt sông Tô Lịch, muôn đời ung dung tự tại giữa tứ bề san sát tửu điếm, thương phòng. 

-Cũng tương đương với chức Đằng Lục(1) rồi. Mẫu thân con mà biết, chắc từ giờ tới Nguyên Đán khỏi ăn cũng thấy no. Đường vào Hàn Lâm Viện đã gần kề. Càng phải khiết nhi bất xả, nhất nhất không được lơ là.

-Nhi tử xin ghi nhớ. Tối nay về, con sẽ biên thư cho mẫu thân. 

-Nhanh chân lên, đừng để Mạc đại nhân đợi.

-Dạ, phụ thân.

Lâm Tương Húc người lộ Kiến Xương (một phần tỉnh Thái Bình ngày nay), tài đức có thừa nhưng không ôm mộng bành trướng quan trường, một đời an phận giữ chức Khảo Hiệu(2) ở Quốc Sử Quán. Gia hữu hiền thê, Lâm phu nhân tuy xuất thân là quý nữ nhà địa chủ nhưng thục đức khiêm cung, từ nhỏ đã được dạy phải biết trọng thị người tài. Vì mến mộ chữ nghĩa và cốt cách ngay thẳng của bậc trượng phu, nàng một lòng giã biệt phụ mẫu, theo tướng công lên kinh thành sống đời vô ưu thanh bạch. Tháng trước, trưởng tử Lâm Tri Quân đỗ đầu kỳ khảo hạch của Quốc Tử Giám, đả bại hơn hai trăm tôn tử của các bậc thân vương và đại quan từ hàng Ngũ phẩm, đường đường chính chính trở thành môn đệ của Hàn lâm Học sĩ Mạc Hiển Tích. Lâm phu nhân rốt cuộc cũng an tâm dời về Kiến Xương chăm sóc cho thứ nữ sắp sửa lâm bồn. 

-Không chung tiền thì để lại một bàn tay!

-Phường gian thương ác ôn, rành rành là ngươi gian lận!

-Phí lời! Bây đâu, trói nó lại cho ta!

-Giữa thanh thiên bạch nhật, các ngươi làm gì vậy hả?

-Can hệ gì tới tiểu tử thúi nhà ngươi? Mau cút qua một bên!

-Lâm huynh, xin cứu mạng! Hắn lừa ta chơi bạc bịp đó.

-Khắp hang cùng ngõ hẻm đều có dán cáo thị tiêu trừ bài bạc. Ta sẽ báo lên quan, để xem các ngươi còn dám lộng hành nữa không?

-Đúng đó, báo quan đi!

-Vị công tử này, gượm đã. Bọn ta chỉ thách đố nhau thôi, nào có bài bạc như công tử nói? Ngươi xem, ta chỉ hỏi hắn tay nào cầm ô mai, tay nào cầm kẹo trần bì thôi mà.

-Nhưng ta đoán một chục lần vẫn trật, rõ ràng là hắn lén lút dùng chiêu!

-Vậy thử đố ta đi. Nếu ta thắng, ngươi không được gây khó dễ cho vị huynh đài này nữa. 

-Còn nếu ngươi thua?

-Tùy ngươi xử trí.

-Khẩu khí không tồi. Có bá tánh quanh đây chứng giám, ngươi dám lật lọng thì đừng trách ta. Nhìn cho kỹ đây. Tay nào là kẹo trần bì?

-Ưm… Tay trái.

-Ha ha ha! Chết ngươi rồi. Mở to mắt mà x…

-Khoan! Mở tay kia. 

-Gì chứ?

-Ta muốn nhìn tay phải. Nếu tay phải là ô mai, suy ra tay trái là kẹo trần bì. Trừ phi đúng như lời Triệu huynh nói, ngươi lén đánh tráo nên dù chọn tay nào cũng là ô mai, không phải kẹo trần bì. Dám mở không?

-Ngươi!

-Mở đi! Mở đi! Mở đi!

-Còn đợi ai mà chưa mở? 

-Ta… Ngươi… Ngươi coi chừng đó! Ta sẽ không bỏ qua đâu! 

-Dám chạy hả? Mau giải hắn lên quan!

-Tiên trách kỷ, hậu trách nhân. Mong Triệu huynh tự soi sét lại mình. Đường đường là Nho sinh Quốc Tử Giám, trước mặt bao nhiêu bá tánh lại kỳ kèo với phường gian thương. Thầy mà biết, huynh sẽ bị cấm túc đó.

-Thôi mà. Lâm huynh không nói, làm sao Thầy biết được? Phụ thân ta vừa mới hồi kinh, mang về một xấp giấy Tuyên Thành(3). Để ta tặng cho huynh! Lâm huynh thảo chữ như rồng bay phượng múa, viết trên Xuyến chỉ nữa thì c...

-Hồ đồ! Đã sai lại càng thêm sai. Ta phải báo cho Thầy. Triệu huynh cứ đợi quỳ bàn giặt đi. 

-Lâm Tri Quân! Cái tên cứng đầu cứng cổ nhà ngươi! Đứng lại đó! Lâm huynh à, tha cho ta lần này đi! Lâm huynh! 

Một thân viên lĩnh vàng ươm như hoa quế, điểm hai vạt giao lĩnh mềm mại ve vuốt yết hầu. Chân tóc bóng ngời nằm im dưới nếp khăn lụa vấn cao gọn ghẽ. Nho sinh đứng đó, toàn mỹ như một bức trọng thải họa của Tô Hán Thần(5). Sắc diện hồng hào như nụ sen ướp sương mới nhú. Phấn điêu ngọc mài, hòa nhã khôi ngô. Mi thanh mục tú đường hoàng chính trực, không vương giảo hoạt hay lả lướt tống tình. Ngọc tỵ nhô cao nhưng thon dài kín đáo, lưỡng quyền lấp loáng như được khảm xà cừ. Mỹ khẩu he hé, phun châu nhả ngọc. Tứ chi ôn nhuận, hoạt sắc sinh hương. Từng nét chau mày, từng sợi mi cong, từng câu từng chữ mềm non thánh thót phả ra giữa hai thớ môi đầy đặn phiếm hồng - đều đã được vị tiên sinh đang ngồi nhàn nhã trong chiếc kiệu khuất sau gốc Giáng Hương kia thu vào tai, mắt. 

-Qua Phù Dung Các hay Úc Vân Trai ạ?

-Hồi phủ. Ta muốn ăn bánh quế hoa. Sáng mai không gặp Tiền đại nhân nữa. Lâu rồi ta không qua Hàn Lâm Viện đàm đạo với Thầy. Nho sinh Quốc Tử Giám? Lâm Tri Quân sao?

-Tuân lệnh Vương gia. Hồi phủ!

-----------------------------------------

Viết cổ văn có cái thú của viết cổ văn. Tìm tòi bao nhiêu nguồn tài liệu, chắt lọc từng chữ từng câu, độ khó càng cao thì tui càng khoái. Ngoài dàn cast của chúng ta ra thì hầu hết các nhân vật, thời gian, địa điểm và sự kiện đều chính xác theo tư liệu lịch sử. À quên, còn trừ bộ quần áo vàng ươm mà Tứ gia vừa nhìn đã thèm bánh quế hoa đến mức phải hồi phủ nhâm nhi. Vì ở thời phong kiến (cả Việt Nam và Trung Quốc), chỉ có Vua và Hoàng Hậu mới bận hoàng bào. Một phần do cá nhân tui quá cuồng màu vàng, một phần khác là bởi tui luôn ấp ủ hình tượng một Lâm Tri Quân tươi tắn và rực rỡ chói chang. Da trắng bóc khoác áo lụa vàng, nhìn một cái là thấy trong tim “bừng nắng hạ”.

Chú thích:

(1) Đằng Lục: chức quan nhỏ ở Hàn Lâm Viện, chuyên biên chép sách vở.

(2) Khảo Hiệu: chức quan nhỏ ở Quốc Sử Quán, chuyên kiểm tra và hiệu đính nội dung sách sử. 

(3) Giấy Tuyên Thành (hay còn gọi là Xuyến chỉ, Tuyên chỉ): loại giấy thượng hạng, được người Trung Hoa ca tụng là vua của các loại giấy, nổi tiếng dai, thấm hút mực rất nhanh, mềm mại và mịn màng, chuyên dùng trong thư pháp và hội họa.

(4) Thường phục thời Lý:

(5) Trọng thải họa: thể tranh lấy ngũ sắc làm trọng, thường dùng vẽ mỹ nhân hay hoa lá. Cách phối màu và họa pháp trong trọng thải họa vô cùng tinh tế và sắc sảo.

(6) Tô Hán Thần: là họa sĩ cung đình thời vua Tống Huy Tông, nổi tiếng với các bức nhân vật họa (vẽ chân dung các danh thần, tướng lĩnh, văn nhân thi sĩ, đặc biệt là họa mỹ nhân).

(7) Các bộ phận trên mặt: mi = lông mày, mục = mắt, tỵ = mũi, lưỡng quyền = gò má, khẩu = miệng