| Der Meanie-Effekt💜💚 | by_erin🐼 |

Ep 04: Mere Exposure effect - Khi bạn có xu hướng ngày càng mang dáng vẻ của người mình yêu?

Hallo minwonist🎆, đã lâu lắm rồi, tui🐼 mới có thể gom đủ "năng lượng" để quay trở lại với series khó nhằn này. Và vì vậy, cũng để kỷ niệm cho sự khó nhằn đó, tụi mình hãy bớt chút thời gian, cùng với một que kem 🍨 mát lạnh hoặc 1 bát hoa quả giải nhiệt🍓🍒🍇🍉và đến với một loại hiệu ứng tâm lý mà hẳn là mới đọc sẽ thấy có chút "lấn cấn" nha, yên tâm là ban đầu chưa hiểu có thể có chút bitter nhưng tới cái kết thì bao sweet nha☺️🍫.

💕 Đầu tiên, Mere Exposure Effect, hay còn gọi là hiệu ứng tiếp xúc quen thuộc (thường xuyên). Hiệu ứng này được phát hiện và đưa ra bởi nhà tâm lý học Robert Zajonc vào năm 1968. Trong một nghiên cứu nổi tiếng của mình, Zajonc đã tiến hành các thí nghiệm trong đó các đối tượng được tiếp xúc với các hình ảnh và từ ngữ lạ mắt, không có ý nghĩa rõ ràng. Kết quả cho thấy, khi các đối tượng được tiếp xúc nhiều lần với những hình ảnh hoặc từ ngữ này, họ bắt đầu thể hiện sự yêu thích hơn, ngay cả khi không hiểu rõ hoặc không có sự liên quan tình cảm nào ban đầu với chúng. Điều này cho thấy rằng việc tiếp xúc lặp đi lặp lại đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành cảm tình hoặc sự ưa thích. Mere Exposure Effect thực sự có mặt ở khắp mọi nơi trong cuộc sống. Trong các mối quan hệ xã hội, việc tiếp xúc thường xuyên với một người có thể dẫn đến sự gắn bó và yêu thích. Thậm chí trong sở thích cá nhân, những bài hát, bộ phim hay món ăn mà chúng ta gặp thường xuyên cũng có khả năng trở nên yêu thích hơn chỉ vì sự tiếp xúc lặp lại.

💜 Hiệu ứng này bắt nguồn từ một đặc điểm cơ bản trong tâm lý học con người: chúng ta có xu hướng thích những gì quen thuộc vì điều đó tạo ra cảm giác an toàn. Từ góc độ sinh học, não bộ của chúng ta được thiết kế để nhận biết và phản ứng nhanh chóng với những gì đã biết và quen thuộc. Điều này xuất phát từ nguyên tắc tiến hóa, nơi sự quen thuộc đồng nghĩa với sự an toàn, vì những thứ quen thuộc ít có khả năng gây ra mối nguy hiểm tiềm ẩn.

💚 Về mặt tâm lý, khi chúng ta tiếp xúc với một đối tượng nhiều lần, não bộ dần dần quen với nó và bắt đầu giảm bớt cảm giác lo lắng hay khó chịu ban đầu. Điều này được gọi là "hiệu ứng giảm lo âu". Bởi chính những sự lặp đi lặp lại giúp xây dựng cảm giác dễ chịu và tin tưởng, vì bấy giờ, não bộ không còn cần phải phân tích những thông tin mới và có thể "thư giãn" hơn khi tiếp xúc với các đối tượng đã quen thuộc. Đọc tới đây, mọi người có tự dưng cảm thấy có gì đó sai sai không? Rằng là có phải tụi mình đang có sự nhầm lẫn giữa sự gắn bó lâu dài trở thành quen thuộc và sự yêu thích ngay từ ban đầu? Không hề nha. Muốn biết tại sao... hãy cùng nhau tìm hiểu về thứ gọi là phản ứng "ngược" của hiệu ứng tiếp xúc quen thuộc.

🍊 Nó được gọi là: "Wear-out effect" hoặc "overexposure" – Tiếp xúc quá đà thì... chán ghét luôn!

Hiểu một cách đơn giản là: Nếu bạn đã có ấn tượng xấu ngay từ ban đầu, thì việc gặp lại nhiều lần không khiến bạn thấy dễ chịu hơn, mà ngược lại: càng thấy phiền phức, khó chịu hơn. Nó giống như nghe một bài hát bạn không thích mà radio cứ phát hoài: càng nghe càng ghét!

Vậy, trong tình yêu thì sao? Phản ứng ngược này, sẽ xảy ra nếu ai đó tạo cảm giác không thoải mái từ đầu, thì việc cố gắng "xuất hiện thường xuyên" có thể khiến người kia ngán ngẩm hoặc thấy bị làm phiền. Hiệu ứng này đặc biệt mạnh trong môi trường không có sự chọn lựa (ví dụ lớp học, nhóm làm việc... cụ thể với đôi trẻ nhà tụi mình là hồi tts aka phòng tập xanh lá🍈 đó nè) → người ta không thể né được, nên dễ "bội thực".

🍨 Sau cùng, tiếp xúc nhiều chỉ có ý nghĩa khi có sự chấp nhận ban đầu. Bởi vì, không phải ai tiếp xúc nhiều cũng thành quen – vì cái "nền" ban đầu rất quan trọng. Nếu ngay từ đầu đã có thiện cảm (dù chỉ là trung tính, không tiêu cực), thì việc gặp lại nhiều lần sẽ làm nảy sinh cảm giác thân thuộc. Nhưng nếu ấn tượng ban đầu là tiêu cực mạnh (ghét, khó chịu, phản cảm) thì mere exposure không chỉ không hiệu quả, mà còn có thể làm cảm xúc tiêu cực tăng thêm.

Nghĩa là, phải có sự "mở cửa" cảm xúc ngay từ lần đầu: có để tâm, có nhận diện, có ghi nhớ, dù nhỏ thôi. Khi đó, sự tiếp xúc lặp lại giống như một chất xúc tác: nhẹ nhàng, âm ỉ, nhưng làm tình cảm lớn dần lên theo thời gian.
Những mối quan hệ "tình bạn lâu năm hóa tình yêu" thường là vì từ đầu đã có sự tin tưởng và yêu mến nhất định, rồi thời gian và sự lặp lại khiến cảm xúc sâu sắc dần. Không phải cứ "ở bên lâu là sẽ yêu" – mà là phải có khả năng yêu từ sớm, rồi thời gian mới nuôi dưỡng nó.
Sau câu kết luận này, các bà có chợt nhớ tới câu hát nào không? Tui gợi ý cho nha?

💜사랑은 어쩌다 사랑이 됐을까?
"Tại sao, tình yêu lại trở thành tình yêu"?

Tại sao nhỉ?

Tui cũng chẳng biết... chỉ là "Mere exposure không tạo ra tình cảm từ con số 0. Nó chỉ có tác dụng khi trái tim đã từng một lần nhìn về phía ai đó, dù là rất khẽ khàng." Như trong một tập của series thám tử lừng danh conan đã từng nói: "Love is zero". Tình yêu bắt đầu từ con số 0, không phải là vì có thêm không bao nhiêu số 0 nữa thì vẫn vô nghĩa, mà bởi vì, mọi thứ đều bắt đầu từ đâu đó (everything has start to somewhere - Joshua) và, bởi vì phải có nền tảng bắt đầu thì những lớp tiếp theo mới vững chắc được.

💚 Mere Exposure Effect – Khi tình cảm nảy sinh từ sự lặp lại, và rồi đồng điệu hóa trái tim, bởi: càng tiếp xúc nhiều với một người, ta càng dễ có cảm tình với họ, miễn là ấn tượng ban đầu "không quá tiêu cực" (hoặc có khi là siêu ấn tượng, kiểu như: "Ẻm nhỏ hơn mình, nhưng ẻm siêu đẹp trai và cao hơn mình 4,5cm, và mình đã gọi ẻm là hiong", hoặc là "Ảnh đẹp trai lắm" chẳng hạn. Trong tình yêu, điều này lý giải vì sao nhiều mối quan hệ bắt đầu từ sự gần gũi đơn giản — cùng lớp, cùng chỗ làm, cùng đặc thù công việc, cùng những sở thích khi rảnh rỗi hoặc cũng có thể là, cùng sống trong một vòng tròn quen thuộc. Khi đã có chút thiện cảm, sự lặp lại âm thầm ấy trở thành chất xúc tác khiến tình cảm lớn dần lên theo thời gian.
Nhưng không phải lúc nào tiếp xúc nhiều cũng là đủ. Mọi thứ phải bắt đầu từ đâu đó — một ánh nhìn, một cảm giác nhẹ nhàng, một lần ghi nhớ tên ai đó trong vô thức. Chỉ khi có sự chấp nhận và để tâm từ ban đầu, mere exposure mới có cơ hội nuôi dưỡng cảm xúc thật sự.

💙 Và như title mình đã viết, điều đặc biệt của "hiệu ứng tiếp xúc quen thuộc" chính là việc, có một hệ quả gián tiếp nhưng rất đặc trưng của mere exposure effect trong tình yêu: rằng khi tình cảm càng đậm sâu, ta càng trở nên giống người kia.

Sự giống nhau này không đến từ sự cố gắng, mà đến từ sự tiếp xúc lặp đi lặp lại trong một trạng thái tình cảm tích cực. Khi bạn yêu một người, bạn không chỉ dành thời gian ở bên họ — mà còn vô thức lắng nghe, quan sát, và dần dần hấp thụ những điều thuộc về họ. Cách họ cười, giọng họ khi gọi tên mình, nhịp điệu lúc họ suy nghĩ hay trầm ngâm, tất cả đều in dấu vào ký ức cảm xúc và hành vi của ta.

Trong tâm lý học, người ta gọi đó là đồng bộ hóa hành vi và cảm xúc (behavioral and emotional synchrony). Nhưng trong tình yêu, nó đơn giản là: bạn muốn hiểu người ấy, muốn bước gần hơn vào thế giới của họ, nên bạn đã học cách trở nên dịu dàng theo cách họ dịu dàng, trở nên trầm lặng theo cách họ lắng nghe. Đó không phải là sự đánh mất bản thân, mà là sự thích nghi tự nhiên khi hai nhịp tim bắt đầu học cách hòa vào một nhịp.
Và chính vì thế, một mối quan hệ lâu dài không còn là câu chuyện của hai cái "tôi" riêng biệt nữa. Nó là một hành trình — nơi mỗi người lớn lên trong ánh nhìn của người kia, thay đổi dần trong sự phản chiếu lặng thầm mà bền bỉ. Sự tương đồng ấy bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt nhất: cùng thích một quán ăn, cùng nhại một câu nói đùa, cùng cau mày theo một kiểu mỗi khi lười dậy sớm. Nhưng về sau, nó lan sang cả những điều lớn lao hơn: cách nhìn về gia đình, về tương lai, về những điều cần giữ gìn trong cuộc sống. Một nghiên cứu gần đây đã phát hiện rằng những người có khả năng đồng bộ hóa nhịp tim và nhịp thở với đối tác của mình — được gọi là "Super Synchronizers" — thường được đánh giá là hấp dẫn hơn. Nghiên cứu này chỉ ra rằng sự đồng bộ hóa không chỉ phản ánh mức độ kết nối cảm xúc mà còn có thể là yếu tố thúc đẩy sự hấp dẫn lẫn nhau trong mối quan hệ.

Một lần nữa, tui chỉ muốn nói là:

"Mere exposure không tạo ra tình cảm từ con số 0. Nó chỉ có tác dụng khi trái tim đã từng một lần nhìn về phía ai đó, dù rất khẽ khàng."

Chính cái nhìn ấy — dù thoáng qua, nhẹ nhàng, không lời — là mầm đầu tiên. Từ đó, sự tiếp xúc lặp lại như nắng và mưa, nuôi lớn cảm xúc. Không phải ai gặp nhiều cũng sẽ yêu, nhưng ai đã được trái tim lặng lẽ ghi nhớ, thì sẽ có cơ hội để yêu — chỉ cần thời gian và sự dịu dàng đủ kiên nhẫn.

💛 Thật ra, sau một hồi viết xong, tui cảm thấy nó giống như, một bài phân tích hành vi tâm lý, hơn là một bài nói về Meanie. Chỉ là, đơn giản, tui cũng dành kha khá thời gian để "a na nít" xem cặp đôi nhà mình, "tiếp xúc quen thuộc" tới đâu thoai😸. Vậy cho nên, tổng kết lại, nếu bác "hàng xóm" nào có ghé ngang và nhìn thấy OTP nhà mình có những biểu hiện y như bài phân tích, thì biết đâu... chúc mừng bác đã thắng đời 10000000000000-0 chưa biết chừng nè😸. Còn nữa, để cho các bác, có cái nhìn trực quan nhất, tui đã đi gom suộc để dưới này cho các bác tự compare luôn nha☺️. Tạm biệt và tui sẽ sớm quay trở lại.

💚edit: erin🐼, trân trọng cảm ơn các suộc từ: PiM with a Focus on Consumer Behavior of LMU, NewYork Post, Science Direct☺️
💜photo: @kloe. peakykoko, @writesformw, minwonjeu, aya, anne met svtnct, aui, yukoami📸

P/s: 'Danke für die Kraft der Liebe von Meanie, die mir immer das Gefühl gibt, nich einsam zu sein'☺️👍🏻🍬.