SKSS VỊ THÀNH NIÊN

• Định nghĩa: thời kỳ chuyển tiếp từ trẻ con thành người lớn, được đánh dấu bằng những thay đổi xen lẫn về thể chất, trí tuệ và mối quan hệ xã hội từ giản đơn đến phức tạp

- VTN sớm: 10-13 tuổi

- VTN TB: 14-17 tuổi

- VTN muộn: 18-19 tuổi

- Tuổi dậy thì: biểu hiện thay đổi về sinh lý

- Nữ: kinh nguyệt, có hiện tượng rụng trứng, tuổi TB: 11-13 tuổi

- Nam: xuất tinh, tuổi TB: 15-16 tuổi

• Những thay đổi trong g/đ VTN

- Sự phát triển về thể chất ở tuổi VTN

• Sự thay đổi đầu tiên ở vú (sau 18 tháng phát triển đầy đủ). Nam tinh hoàn to lên

• Khung chậu (tròn và rộng hơn KC nam)

• Phát triển hệ thống lông mu và lông nách

• Phát triển về chiều cao và cân nặng

• Thay đổi về giọng nói

• Hoạt động tuyến bã

• Hoàn chỉnh sự phát triển cơ quan sinh dục

- Thay đổi sinh lý ở nam và nữ ở tuổi VTN

• Nữ : h/đ ngoại tiết và nội tiết (1 năm đầu vòi trứng ko phóng noãn nên kinh nguyệt ko đều)

• Nam: h/đ ngoại tiết và nội tiết (xuất tinh, những lần đầu là mộng tinh, testosterone được sx liên tục)

- Thay đổi về tâm lý

• Tính độc lập

• Nhân cách

• Tình cảm

• Tính thích hợp

- Trí tuệ

• Nguy cơ về sức khoẻ do thai nghén ở VTN

- Cơ thể chưa phát triển

- Hiểu biết về s/lý và biện pháp tránh thai chưa đầy đủ

- Khi có thai xấu hổ

- Tỷ lệ tai biến khi mang thai cao

- Nguy cơ tử vong cao, mẹ thiếu máu, SDD, tăng tỷ lệ trẻ nhẹ cân

• Dễ bị lây nhiễm bệnh LTQĐTD và HIV/AIDS

• Ít sử dụng BCS

• Dễ bị lạm dụng tình dục

• Nghiện ma tuý

• Nguy cơ lớn khi giao hợp với nhiều đối tượng

• Tỷ lệ nhiễm HIV dưới 20 tuổi cao

• Nguy cơ mắc bệnh STD khiến nguy cơ nhiễm HIV tăng

• Nguyên nhân

• Chưa được thông tin

• Chưa nhận thức được mối nguy cơ và tầm quan trọng phòng chống lây nhiễm STD và HIV/AIDS

• Chưa nhận thức được bản thân có nguy cơ

• Hậu quả

• Hạn chế khả năng học tập

• Ko có tiền: sức khoẻ giảm

• Có con sớm phải bỏ học, hoàn cảnh khó khăn phải đi làm, tự sát, gái mại dâm.....

• Tăng phát triển dân số

• Chăm sóc SKSS ở tuổi VTN

- Thông tin giáo dục truyền thông, giáo dục giới tính, tư vấn (kinh nguyệt, nguy cơ có thai, phòng tránh các bệnh STD, tránh ma tuý) dưói mọi hình thức (sách báo, đài, tờ rơi, nói chuyện trong nhà trường, gia đình, đoàn thể)

• Xử trí các bất thường ở tuổi VTN

- Kinh nguyệt không đều

- Các u ở vú

- Trứng cá

- Viêm âm hộ

SK NGƯỜI CAO TUỔI

- Lứa tuổi 75-89 giai đoạn già

- Lứa tuổi 90-già hơn được gọi là ~ người sống lâu

- Về sinh sản: >50 tuổi coi là người cao tuổi

- Nam: thay đổi diễn ra từ từ, b/hiện bởi giảm thiểu năng một phần sinh lý

- Nữ: b/hiện rõ ràng và mạnh mẽ hơn và cần đến sự chăm sóc của gia đình và cộng đồng

- Mãn kinh: b/hiện đầu tiên của sự già ở phụ nữ. Tuổi MK TB là: 45-52 tuổi

1. Những RL thường gặp quanh và sau tuổi MK

- Mãn kinh là kinh nguyệt mất hẳn sau 1năm (do 2 buồng trứng ngừng h/đ, ko chế tiết Estrogen và Progesteron)

- Một số RL:

• Cơn bốc hoả, ra mồ hôi, choáng váng nhức đầu, buồn nôn, đánh trống ngực

• Da khô, mỏng, nhăn nheo, vú teo

• Bộ phận sinh dục teo, âm đạo khô, dễ bị viêm âm đạo, tiểu tiện nhiều lần

• Tinh thần ko ổn định,lo lắng,cáu gắt, khó ngủ...

2. Những biến cố thường gặp sau MK

- Loãng xương: dễ gãy xương

- Tim mạch: THA, nhồi máu cơ tim

- Bệnh khác: K sinh dục

3. Điều trị

- Giải thích, động viên, chế độ ăn uống, tập thể dục, thuốc (an thần, vitamin, nội tiết tố).

4. Vệ sinh và chăm sóc người MK và người cao tuổi

- Mục đích: giúp họ có cuộc sống thoải mái, dễ chịu, hạnh phúc và có chất lượng

- Vấn đề chung: CĐ lao động, nghỉ ngơi thích hợp, sinh hoạt câu lạc bộ, tập dưỡng sinh, quan tâm đời sống tình cảm (tránh cảm giác cô đơn)

- Chế độ ăn uống

- Vấn đề tình dục

5. Tư vấn về SKSS cho người cao tuổi

- Biết được những băn khoăn, lo lắng của họ, lời khuyên về chế độ ăn uống, sinh hoạt, bệnh tật, tư vấn về SK tình dục