Thu qua là vụ cơm mới, xuân đến đương độ trổ bông.

Như là thông lệ hằng năm, cứ đến tháng ba, từ người già đến trẻ nhỏ của cái làng Yên Tú này đều cảm thấy háo hức và nao nức. Có chăng là vì cái khí xuân vừa tươi tắn như ánh ban mai, vừa trữ tình như đóa thạch thảo tím làm tâm trạng con người ta trở nên dễ chịu. Mà cũng có chăng là do đã càng ngày càng gần đến lễ hội làng.

Xuân Canh tý năm nay, hội làng Yên Tú đặc biệt hơn hẳn mọi năm. Để ăn mừng vụ mùa đơm bông trổ lúa bội thu của năm rồi, cũng như để cầu nguyện cho năm nay có được sự sinh sôi nảy nở của giống nòi – cũng là cái ý nghĩa thiêng liêng của văn hóa phồn thực, ba làng Yên Tú, làng Tấn, làng Oa cùng quyết định sẽ tổ chức chung một hội làng lớn.

Từ thuở xa xưa, trong dân gian đã phổ biến cái quan niệm rằng vạn vật đều bắt nguồn từ hình vuông – tượng trưng cho đất, và hình tròn – tượng trưng cho trời. Vì thế, ngoài đua thuyền, đánh đu, tổ tôm hay chọi gà,... linh hồn trong các lễ hội làng xưa nay đều không thể thiếu bộ môn đấu vật.

Sới vật luôn có hình tròn và được đặt trước sân đình hình vuông. Tròn và vuông không chỉ biểu trưng cho trời đất, mà còn là sự hiện diện của tính trung hòa giữa âm và dương, là bậc hài hòa trọn vẹn và hoàn hảo nhất.

Tất thảy mọi thứ đều hoa mỹ nhường thế, cho đến khi cậu hai Vũ nhà phú hộ Châu bốc trúng thăm "tổ đấu vật".

Cậu quay qua cậu trai đang cười ngặt nghẽo bên cạnh mà liều lĩnh đưa ra chủ ý, "Nguyên ơi, hay em đấm anh đi, anh có cớ giả ốm. Thà bị em đấm còn hơn tham gia cái trò con bò này."

Thằng Nguyên vuốt vuốt lồng ngực, đằng hắng một tiếng để nín lại cơn buồn cười. Rồi nó nhẹ nhàng thảy ra hai chữ nhẹ tựa lông hồng, "Chắc không?"

Kha Vũ lúc này mới trầm ngâm. Ừ nhỉ, chắc không...

Nhớ lại vài lần ăn đấm của thằng Nguyên hồi hai đứa còn mới chớm quen nhau, Kha Vũ đã phải mấy đêm liền ỉ ôi bắt thằng Khoai luộc trứng gà để lăn cho cậu.

Cậu hai Kha Vũ nhà phú hộ Châu, tuy dáng người cao ráo khiến bao nhiêu cô phải ngước nhìn, cơ thể lại rắn rỏi săn chắc, nhưng cậu cũng đường đường là cậu ấm nhà địa chủ, sáng mở mắt đã được cơm bưng nước rót, xưa nay chưa từng phải động tay cầm cái chổi quét nhà bao giờ.

Nên khi Kha Vũ tưởng tượng cảnh bản thân mình đóng khố xanh khố đỏ, ở trước sân đình, trong bao nhiêu ánh mắt đang dòm ngó mà hì hục đệm, bốc, ghì... như một con trâu nước, hay ê chề hơn: bị một "tên trâu nước" khác bê bổng rồi quăng quật, cậu chỉ biết ngước mắt lên trời cao mà ước được tan thành tro đi cho xong.

Gia Nguyên vừa nhìn Kha Vũ vừa lắc đầu đánh lưỡi chầng chậc, tay tùy tiện bốc đại một cái thăm. Nó nghĩ có là cái gì cũng không thảm hại bằng cậu hai nhà nó được. Thế mà khoảnh khắc nó nhìn ba chữ "tổ diễn tuồng", nó thật sự đã ngất vào người Kha Vũ trong ba giây.

Vì đi sau "tổ diễn tuồng" đấy – nó đã ước rằng nó mù chữ – là vai diễn "Mỵ Nương".

Nó vò nát cái thăm, tính quẳng luôn vào mồm nhai thủ tiêu, may mà Kha Vũ kịp tay ngăn lại.

Tổ tía đứa nào phân vai vào trong thăm luôn đấy? Đếch thể chọn tổ tuồng xong rồi tự phân vai sao cho đúng giới tính được à??!

Như bị đứa chết dẩm nào rủa, cụ Viễn đang ngồi uống trà dưới gốc đa bỗng sặc nước trà rồi ho khùng khục.

Cậu hai Vũ tỏ vẻ mình là một người chồng đồng cảm và mẫu mực, cậu vuốt vuốt bả vai thằng Nguyên an ủi.

Thế mà thằng Nguyên lại vỗ tay cái bốp, như thể nó vừa nghĩa ra một ý tưởng mới.

"Ê, tui có ý này." 

"Anh nghe?" Kha Vũ cảm thấy mùi không được ổn cho lắm.

"Đổi thăm với tui đi. Anh giả gái chắc nhìn thuận mắt lắm, còn tui cũng chả ngán đấu vật."

Kha Vũ cười hẩy một cái.

Để cho Nguyên đóng khố rồi đứng giữa đám lang sói của ba làng, đã vậy còn bị tên đàn ông khác loạng choạng sờ soạng á? Mơ đi.

Đương nhiên, cái cười hẩy trên Kha Vũ không dám thể hiện ra ngoài, còn đoạn hội thoại trên cũng nằm trong nội tâm Kha Vũ nốt.

"Chắc không được đâu íii," Kha Vũ vờ giả giọng buồn rầu, "Anh nghe nói bị phát hiện đổi thăm là bị phạt không được tham gia hội làng tận ba năm cơ."

Gia Nguyên thở dài một hơi não nề, nhưng nó cũng không buồn lâu, một lát sau cũng phấn chấn trở lại.

"Tui nói anh nghe, chỉ có đại trượng phu vai năm tấc rộng, thân mười thước cao mới dám giả gái."

Kha Vũ cũng cười, rồi tiện tay vò vò tóc nó. Cái hương bưởi thanh mát lại tỏa ra, làm Kha Vũ nhớ lại lần đầu cậu và nó gặp mặt. Lúc đấy cậu đang trên đường thu thuế đất trở về, trời cũng đã khá trễ, trăng cũng treo lơ lửng luôn rồi. Do cái tối mờ ảo mà chỉ có ánh trăng là soi sáng mà cậu mới nhận lầm nó là con gái. Lúc đấy nó cầm cái gàu nước xối tóc, trong cái gợi cảm và trữ tình của ánh trăng, hai câu ca dao chợt hiện ra trong suy nghĩ của Kha Vũ.

"Hỡi cô tát nước bên đàng
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?"

Sự thật thì Gia Nguyên là con trai. Mà đối với Kha Vũ, Gia Nguyên còn có sức hút hơn bất kỳ cô thiếu nữ nào.

Vậy nên, tuy là không đời nào Kha Vũ để Gia Nguyên thay mình đấu vật, nhưng nghĩ đến cảnh Gia Nguyên hóa trang thành nữ nhi biểu diễn giữa đám đông, tóc bồng bềnh, yếm lụa đào, Kha Vũ càng ngày càng thấy trong lòng nhộn nhạo, vừa bất an vừa không cam tâm.

Lúc này thì cái giọng bô bổ hệt như cái tiếng rao ngoài chợ trời của thằng Chương làm ngắt quãng nhịp suy nghĩ của Kha Vũ. "Úi tụi mày ơi, tao vai Sơn Tinh!"

Giọng của thằng Mặc bồi vào, "Úi cha, tao vai Thủy Tinh."

Kha Vũ nhận ra cả ba người kia đều bốc trúng thăm diễn tuồng mà bất mãn, "...Vậy có mình tao đi đô vật à?"

"Cỡ mày mà đô vật cái gì?" Thằng Mặc ngày trước quen thói chửi hùa với thằng Nguyên, nay cũng cà chớn khịa.

"Này nhá, sao mày cứ bắt nạt anh Vũ hoài thế? Đừng tưởng bốc cái thăm ngon hơn người ta rồi muốn làm gì làm nhá."

Lâm Mặc đưa tay chống trán, cảm thấy giống như trời sắp sập. Cái thằng Nguyên thân với nó từ thưở cởi truồng tắm mưa với nhau, thế mà mới qua có vài tháng thôi đã bênh cậu hai nhà phú hộ Châu chằm chặp. Lật lọng đến thế là cùng!

Làm Lưu Chương đứng bên cạnh phải vỗ về, "Thôi không sao, kệ tía chúng nó. Thăm mình ngon nên chúng ghen ăn tức ở."

—

Bẵng đi đã là nửa tháng, cuối tháng ba, cây hoa trà nở đỏ rộ triền đê, nắng nhạt ủ hương nồng, nhụy vàng bay lả lơi trong gió.

Cuối cùng thì ngày hội ba làng cũng đã tới.

Dưới gốc cây bồ đề đã trăm tuổi đầu sân đình là cái bóng dáng đương độ trăng tròn, nhìn đâu cũng thấy yêu kiều lá liễu.

Tóc nàng xõa dài ngang lưng, cài hờ hững cái trâm ngọc bích. Yếm đào của nàng thoắt ẩn thoắt hiện dưới tà áo tứ thân, vừa e ấp vừa đằm thắm tựa bức tranh tố nữ.

Các anh trai bản không khỏi huých vai nhau, to nhỏ bàn tán không biết thị là hoa khôi làng nào, nhan sắc hoa nhường nguyệt thẹn như vậy mà sao trước nay mình chưa có dịp gặp gỡ.

Chỉ có điều, so với khuê nữ đương thời thì nàng hơi cao. Mà nói thẳng cái ruột ngựa ra là nàng cao chết đi được. Nhưng thôi chẳng hề gì, nàng xinh. Thế là một vài anh lưu manh huýt gió một vài tiếng chòng ghẹo.

"Huýt mả cha mày thằng âm binh. Quýnh nhau không?"

Các anh nghe cái tông giọng thấp trầm từ cái khuôn miệng nhỏ xinh của "cô thiếu nữ", sợ bay cả hồn phách, cun cút kéo áo nhau rời đi.

Thằng Chương với thằng Mặc trong trang phục Sơn Tinh và Thủy Tinh vừa lúc đi tới, không hẹn mà cùng tự cấu tay nhịn cười. Cái thằng Nguyên đã từng đầu đội trời chân đạp đất, nay lại đang hóa trang thành Mỵ Nương, đã vậy còn bị trêu bị ghẹo. Mà trừ cái dáng cao nhông nhổng với cái giọng như sấm rền của nó ra thì trông nó cũng giống con gái đáo để.

Trang phục Mỵ Nương được chuẩn bị sẵn là trang phục thời Hùng Vương, tính ra là vừa giản dị vừa kín đáo. Mà đen một cái là thằng Nguyên cao quá nên mặc không có vừa. Thế là cả cái tổ diễn tuồng phải vắt cái chân lên cổ chạy đôn chạy đáo đi mượn y phục nữ cho nó. Ai mà ngờ đâu nó mặc yếm lụa hồng với áo tứ thân hợp như in như đúc, thế là cả tổ đồng ý để nó mặc luôn.

Thằng Chương ghé tai thằng Mặc thì thầm nho nhỏ, "Này, may mà thằng Vũ nó bận chuẩn bị cho bên đấu vật từ sáng sớm, chứ thấy vợ nó thế này nó lại chả nhảy đông đổng lên."

Thằng Nguyên thì đang cố tỏ ra là mình ổn, nhưng sâu bên trong nó là hàng nước mắt dâng cao như núi Thái Sơn. Nó tưởng tượng Kha Vũ mà thấy bộ dạng nó lúc này, chắc nó xí hổ không dám gặp người ta cả tuần mất.

Nhưng ẩn sâu thăm thẳm trong trái tim nó là một nỗi tò mò nho nhỏ, nhỏ xíu thôi, thề đấy.

Cậu hai Vũ thấy nó thế này sẽ có biểu cảm ra sao?