Trao đổi về phương pháp học tập tích cực

1)Làm thế nào để tạo thói quen lên kế hoạch cho công việc

Trong cuộc sống, ai cũng có những việc này, việc khác, vào các thời điểm khác nhau. Chúng ta có thể nhớ mình sẽ làm gì vào 4 giờ chiều nay, vào 8 giờ sáng mai. Nhưng nếu chúng ta có nhiều việc trong một ngày, một tuần, chúng ta sẽ khó mà nhớ hết được. Bạn định hẹn ai vào sáng thứ Sáu tuần tới, có tiện không nhỉ? Không... vì hình như bạn có một cuộc hẹn khác. Cuộc sống tất bật với muôn vàn những lo toan ở các mức độ khác nhau. Làm sao chúng ta có thể làm được nhiều việc và làm với hiệu quả cao nhất? Muốn vậy, điều quan trọng là phải biết cách lên kế hoạch cho công việc của mình.

Bạn sẽ học được thói quen này khi quan sát những người xung quanh. Đôi khi, bạn để ý trong một cuộc họp, có một người luôn mang một quyển sổ để ghi chép. Nếu để ý kỹ hơn, bạn sẽ thấy họ ghi chú vào trang lịch của quyển sổ đó ngày nào, lúc nào, và làm gì. Tôi có điều kiện được học một thời gian ở nước ngoài. Có thể nói, đây là một nơi có nhiều cái đặc biệt. Nhưng một cái đặc biệt mà tôi rất ấn tượng là ai cũng có một quyển sổ nhỏ để ghi chép. Nó có thể là một cuốn lịch bỏ túi, nhưng cũng có khi là một quyển sổ được kẻ thành lịch rất cẩn thận. Kèm theo nó là một cái bút nho nhỏ. Nó là một trong những vật có thể tạm gọi là ''bất ly thân với họ''. Họ lên kế hoạch tất cả những việc cần làm, lúc nào ở đâu. Thậm chí, nếu bạn hỏi họ kế hoạch cho 3 đến 6 tháng sau, họ đều có cả. Ngoài ra, họ còn ghi chép những gì cần thiết. Tôi cho rằng, đó là một thói quen rất tốt cho tất cả mọi người. Khi tôi hỏi họ, mọi người đều trả lời rằng, cái đó rất quan trọng đối với cuộc sống. Nếu không có quyển sổ để lập kế hoạch, họ sẽ thấy khó khăn khi sắp xếp công việc. Ngoài ra, họ không phải nhớ quá nhiều thứ trong đầu, và đôi khi, cũng không thể nhớ hết được.

Hiện nay, có rất nhiều phương tiện kỹ thuật trợ giúp việc ghi chép, hay lập kế hoạch công tác như Thiết bị hỗ trợ cá nhân (PDA), một số loại Điện thoại di động, các chương trình trên máy tính...Nhưng, một cuốn sổ với cái bút có lẽ vẫn là những vật các bạn nên luôn luôn mang theo trong người như thể chìa khoá nhà của các bạn vậy. Tôi nghĩ, mỗi người chúng ta, dù lớn hay bé, dù trẻ hay già, làm bất cứ nghề nghiệp gì, sống ở bất kể nơi nào trên thế giới đều được một thứ như nhau, mà lại chẳng mất tiền mua...đó là 24 giờ trong một ngày. Sử dụng 24 giờ này như thế nào mới là quan trọng. Có nhiều người làm được rất nhiều việc trong một ngày, hay họ làm được nhiều việc trong một quãng thời gian nhất định. Vì sao nhỉ? vì họ đã biết tận dụng 24 giờ được cho một cách hiệu quả. Một trong những yếu tố là việc sắp xếp và lên kế hoạch mọi việc một cách hợp lý.

2)Trẻ mãi...không lớn!

Chúng ta không lấy gì làm lạ khi gặp các cháu nhỏ chưa đi học đã thuộc lòng nhiều bài hát, bài thơ, ngay cả những bài dành cho người lớn! Khi xem vô tuyến truyền hình, trẻ nhỏ nhớ rất nhanh những hình ảnh thậm chí chúng chỉ mới gặp một lần! Có hình ảnh trẻ hoàn toàn chưa hiểu gì, nhưng nếu được người lớn "đặt tên", lần sau gặp lại chúng nói đúng "tên" liền!

Nhìn chung khả năng nhớ máy móc của con người tỷ lệ nghịch với tuổi. Chính vì vậy, một trong những điểm khác nhau căn bản giữa việc học của trẻ em và người lớn là trẻ em có thể nhớ trước hiểu sau, còn người lớn thì ngược lại. Tôi vẫn tin hầu hết các bạn sinh viên trí nhớ máy móc còn tốt lắm, nhưng đừng vì vậy mà cứ học mãi theo kiểu ... trẻ con! Hiện nay nhiều bạn sinh viên vẫn cứ muốn "trẻ" mãi không chịu lớn! Dưới đây tôi xin kể hai chuyện liên quan đến nhận xét này.

1. Chuyện lạ có thật - Một chuyện vui ... rất buồn!

Một thày ở Bộ môn Vi sinh đã gặp một sinh viên vào thi vấn đáp. Bạn này bắt được câu hỏi về các phương pháp chẩn đoán bệnh giang mai trong phòng thí nghiệm. Sau khi đã nói vanh vách về phương pháp chẩn đoán trực tiếp, chuyển sang nói như đọc về phương pháp chẩn đoán gián tiếp:

"Người ta sử dụng hai loại "pứ", các "pứ" không đặc hiệu và các "pứ" đặc hiệu..." Thày ngắt lời hỏi: " Bạn nói hai loại gì?" Sinh viên này trả lời ngay, rất rành rọt: "Thưa thày, hai loại "pứ" ạ - còn cố phát âm cho thật chuẩn từ "pứ", có lẽ vì sợ rằng lúc đầu đã phát âm thành "phứ"! Hỏi kỹ thày mới biết sinh viên này không đi nghe giảng bài "Vi khuẩn giang mai", đã chép lại từ một quyển vở, "phản ứng" được viết tắt là "pứ", rồi cứ thế học thuộc lòng không cần biết "pứ" là gì!

2. Chuyện thứ hai - Từ kết quả nghiên cứu nghiêm túc.

Cách đây mấy năm một nhóm nghiên cứu đã tìm hiểu tình hình học tập của sinh viên ở một trường đại học. Với mỗi nội dung được kiểm tra, nhóm nghiên cứu này đã thiết kế hai loại câu hỏi: loại thứ nhất chỉ cần thuộc là trả lời đúng và loại thứ hai cần phải hiểu mới trả lời đúng. Kết quả cho thấy, điểm trung bình cho các bài trả lời các "câu hỏi thuộc" cao hơn hẳn điểm trung bình cho các bài trả lời các "câu hỏi hiểu", mặc dù các "câu hỏi hiểu" không thuộc loại khó!

Trên đây là những chuyện xảy ra ở cuối thế kỷ XX. Tôi hy vọng sang thế kỷ XXI sinh viên chúng ta đã lớn hơn nhiều ...

3)XÀO BÀI

Có một thời trong các hội nghị bàn về phương pháp học tập của sinh viên, hầu như bài tham luận nào cũng nhắc đến "xào bài".

Đầu mỗi buổi tự học, những bài vừa học trong ngày được mang ra đọc lại, suy nghĩ về những nội dung chính, xem xét bổ sung hoàn chỉnh hình vẽ, sơ đồ... Nghĩa là bài được "xào" trước khi cất đi. Kiến thức được củng cố kịp thời sẽ được ghi vào bộ nhớ chắc chắn hơn và do đó sẽ rút ngắn được thời gian khi ôn tập. Nếu thời gian bạn dành cho "xào bài" là 1 thì thời gian rút ngắn được khi ôn tập sẽ là 2!

Từ "xào" trong "xào bài" bắt nguồn từ "xào" dùng trong trong bếp núc. Thời bao cấp xếp hàng mua được ít thức ăn, không dám dùng hết trong ngày, phải để dành "cho ngày mai, cho ngày kia, cho ba ngày sau"! Khi ấy không mấy nhà có tủ lạnh nên thức ăn phải được "xào" trước khi đưa vào chạn cất đi! Bây giờ nhiều nhà có tủ lạnh. Nhà nào không có tủ lạnh cũng không cần phải mua thức ăn dự trữ - cơ chế thị trường ở đâu cũng thấy chợ và hàng! Tuy nhiên từ "xào" trong văn hoá ẩm thực vẫn không vì vậy mà trở nên xa lạ...

Ngày nay "các món xào" chắc chắn vẫn được nhiều sinh viên ưa thích, nhất là khi chúng làm bạn với bia! Chỉ có điều lạ và không hiểu tại sao món "xào bài" không còn được sinh viên ưa chuộng lắm!? Có người giả thiết rằng "xào bài" đã bị "các món xào" lấn át (?). Tôi không tin vào lý lẽ này vì sinh viên chúng ta bao giờ cũng vẫn thuộc vào nhóm người nghèo, hầu hết các bạn vẫn thường xuyên ăn ở nhà ăn sinh viên. Nguyên nhân đích thực là gì xin để các bạn luận bàn, nhưng đúng là hiện nay nhiều sinh viên học đến đâu... cất ngay bài vào "tủ lạnh" đến đấy, chẳng cần xào nấu gì cả! Các bạn này không biết rằng, bài để ở nhiệt độ càng thấp càng dễ bị thiu! Bài đã thiu thì chẳng những khi ôn tập mất nhiều thời gian "chế biến" mà khi thi cũng không thể có "món ngon" để... dâng ban giám khảo!

Không nói các bạn cũng đã rõ: dù là món đặc sản gì đi nữa mà đã phảng phất mùi thiu thì cũng đáng vứt đi ...

"Xào bài" giúp bạn: *

Hiệu đính nội dung ghi chép trên lớp. *

Củng cố ngay kiến thức vừa học. *

Rút ngắn thời gian khi ôn tập.

4) Vẽ đúng hình và vẽ đúng ý Khi nghe nói "vẽ hình" thì chắc chắn không có bạn nào thắc mắc, nhưng khi nghe nói "vẽ ý" có lẽ nhiều bạn cảm thấy ... hơi bị cộm tai! Tôi rất thông cảm với các bạn đó vì theo logic thông thường kết quả của "vẽ" nhất thiết phải là "hình", tại sao lại bảo "vẽ ý"!? Thế nhưng nội dung của bài viết này lại bàn luận về cái chuyện hơi bị cộm tai ấy, với mong muốn rằng các bạn sinh viên không chỉ "học thuộc" hình mà còn phải "học hiểu" hình.

Hình vẽ trong quá trình học tập có thể chia làm 3 loại chính: mô tả hình thái, sơ đồ và biểu đồ.

Hình vẽ mô tả hình thái như hình thể một phủ tạng, thiết đồ ở một vị trí giải phẫu, hình thể đặc trưng của một loại tế bào, hình thể của một loài giun hay một loài vi khuẩn... Chúng thuộc loại hình cần được vẽ càng giống càng tốt.

Sơ đồ là kết quả của việc cụ thể hoá, "hình hoá" các nội dung trừu tượng vốn dĩ không có hình hoặc là kết quả của việc đơn giản hoá, tổng quát hoá những nội dung có hình nhưng đa dạng, phức tạp. Với cùng một nội dung chúng ta có thể trình bày bằng nhiều sơ đồ với "hình dạng" khác nhau, miễn là "ý" giống nhau. Tôi xin nêu một số thí dụ. Sơ đồ hoá quá trình nhận thức, sơ đồ hoá hệ thống tổ chức ngành y tế... là đã "hình hoá" những nội dung "không có hình". Sơ đồ cấu tạo tế bào, sơ đồ cấu trúc của một đơn vị kháng thể... là "đơn giản hoá, tổng quát hoá" những nội dung có hình nhưng đa dạng phức tạp. Trong quá trình sơ đồ hoá loại này người ta ít chú ý đến hình dạng, chủ yếu chú ý đến nội dung. Sơ đồ cấu tạo tế bào có thể được vẽ thành hình chữ nhật, hình bầu dục, hình tròn hay... méo! Nội dung cần thể hiện ở sơ đồ cấu tạo tế bào là màng, sinh chất, nhân, các bào quan... Sơ đồ cấu trúc một đơn vị kháng thể người ta có thể vẽ trông như 4 đoạn thẳng song song nối với nhau, như hình chữ "Y" nét kép hoặc như dáng chim đang dang rộng hai cánh... Nội dung chính cần thể hiện ở sơ đồ cấu trúc một đơn vị kháng thể là 4 chuỗi polipeptide với 2 chuỗi nặng và 2 chuỗi nhẹ, các cầu đi sulfur, vùng siêu biến và vùng hằng định...

Biểu đồ làm nổi bật lên những nội dung mấu chốt. Nhìn vào biểu đồ ta dễ dàng nhận thấy những nội dung mấu chốt đó hơn so với khi nhìn vào bảng số liệu. Biểu đồ có điểm giống với sơ đồ là: với cùng một một nội dung (bảng số liệu) ta có thể trình bày bằng các biểu đồ khác nhau về hình dạng như hình cột không gian hai hay ba chiều, hình tròn hay hình "khoanh giò"... Biểu đồ có điểm khác cơ bản với sơ đồ là: khi vẽ biểu đồ luôn phải quan tâm đến tỷ lệ giữa chiều cao các cột (trong biểu đồ cột), tỷ lệ diện tích các hình quạt (trong biểu đồ tròn)... phù hợp với các số liệu. Khi vẽ một biểu đồ chủ yếu chúng ta chú ý đến tỷ lệ.

Tôi thấy một số bạn khi vẽ lại sơ đồ, biểu đồ cứ cố vẽ cho thật giống với hình trong sách hay hình thày vẽ trên bảng. Những bạn này không hiểu rằng, chỉ có hình vẽ mô tả hình thái mới cần vẽ giống hình., còn các sơ đồ, biểu đồ chỉ cần vẽ đúng ý! Nhiều khi những sơ đồ, biểu đồ đã bị bạn "biến dạng" còn được thày đánh giá cao hơn những sơ đồ, biểu đồ được bạn "sao như bản chính"! Bởi vì chỉ cần "thuộc" hình là bạn đã có thể vẽ lại giống hệt, nhưng phải "hiểu" hình bạn mới có thể biến dạng mà ý cần thể hiện vẫn được giữ nguyên!

Hình vẽ mô tả hình thái mới cần vẽ giống hình, còn các sơ đồ, biểu đồ chỉ cần vẽ đúng ý!

5) Những cái phao có tỷ trọng lớn

Lúc còn nhỏ để tập bơi, ta thường kiếm khúc chuối hoặc lấy nilon thổi phồng lên rồi buộc túm lại làm phao. Những cái phao đơn giản ấy giúp ta thêm một bước trưởng thành, cha mẹ yên tâm không lo ngại trước hồ ao sông nước, đi vào cùng các kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ...

Lớn lên ta đã có thể bơi đàng hoàng trên hồ rộng sông dài mà chẳng cần phao. Khi đi tắm biển ta mang theo chiếc phao cao su màu đỏ với một sự thận trọng và cũng là để thêm phần thơ mộng trước xa xanh...

Thời hiện đại học sinh, sinh viên "sáng tạo" thêm một "loài" phao mới sử dụng trong các ... "bể" thi!

Chúng là những tờ giấy đầy chữ viết bằng bút bi hết mực, nhìn thoáng qua tưởng vẫn trắng trong, kẹp lẫn trong giấy nháp, như những lá cờ trắng của những tên lính mất hết tinh thần chiến đấu chuẩn bị sẵn để đầu hàng!

Chúng là những mảnh giấy được vo nhỏ lại, dấu trong cơ thể như những con sâu ẩn náu trong thân cây vẫn còn rất tươi xanh!

Chúng là những đám đen lăn tay trên da tay trắng mịn, trông như những đám rệp trên phiến lá non tơ!

Và những "cuộn phim" mini...

Và những "cuốn sách" mini...

Ôi! Gọi là "một loài" nhưng sao mà muôn hình vạn trạng!

Chúng chỉ giống nhau ở một điểm, đều được sản sinh lén lút bởi các học trò dốt và ... lì!

Hỡi các học trò dốt và lì! Vẫn biết các bạn học hành chẳng giỏi giang gì, nhưng sao các bạn lại qúa kém về vật lý học đến thế! Phao dùng để bơi trên hồ ao, sông biển thì phải có tỷ trọng nhỏ hơn nước thiên nhiên. Còn các bạn đang bơi ra giữa biển đời, sao lại dùng loại phao mu muội ấy? Tôi không biết chính xác nước biển đời có tỷ trọng bằng bao nhiêu, nhưng chắc chắn rằng phao của các bạn có tỷ trọng lớn hơn nhiều lắm. Không chìm ngay thì cũng có ngày...

Thương thay!

6)Làm thế nào để tranh thủ sự hợp tác của bệnh nhân khi học tập trên lâm sàng Khi đi thực tập ở các bệnh viện, một trong những khó khăn của sinh viên là bị bệnh nhân "trốn" không cho thăm khám. Đối với những bệnh hiếm gặp, khó khăn đó càng lớn hơn, bởi vì bệnh nhân đã "bị" quá nhiều người quan tâm!

Một số bạn cố tình dấu cái danh "sinh viên", những mong tiếp cận với bệnh nhân dễ dàng hơn... Nhưng rồi sớm muộn "cái đuôi" vẫn cứ hở ra! Đến lúc ấy chỉ còn cách hồi tưởng lại xem đã có lúc nào mình tự xưng danh hão huyền chưa? Nếu đã "trót dại" thì xin mời bạn...chui xuống đất cho khỏi ngượng! Một số bạn khác thì tận dụng cái "uy" được thày phân công phụ trách bệnh nhân để "ép" họ phải bằng lòng cho khám. "Phép" này không những làm mất đi cái phong độ "từ mẫu", mà hiệu lực cũng chỉ có đối với những bệnh nhân mới nhập viện. Còn những bệnh nhân "giàu kinh nghiệm", các bạn không thể "ép" họ được đâu. Tôi còn nhớ trong kỳ thi lâm sàng nội khi đang học năm thứ tư (hồi ấy năm thứ tư học nội, ngoại, sản, nhi) một bạn nữ tự dưng khóc tu tu! Hỏi ra mới biết, bệnh nhân mà bạn này bắt thăm được đã "cao chạy xa bay" tự lúc nào...

Bạn không thể học tốt trên lâm sàng nếu không có khả năng giao tiếp với bệnh nhân. Bạn không thể, và hoàn toàn không cần thiết phải dấu cái danh sinh viên rất đáng tự hào của mình. Bạn cũng không nên lợi dụng cái quyền được thày giao phụ trách bệnh nhân để bắt ép họ cho bạn thăm khám. Vấn đề quan trọng là bạn phải cảm hoá được bệnh nhân bằng cả lời nói và việc làm của mình.

Khi đến với bệnh nhân, phần đông sinh viên chúng ta thường chỉ chăm chăm đến "mục tiêu học tập", nghĩa là chúng ta chỉ nghĩ đến lợi ích của cá nhân mình. Sẽ có bạn phản bác ngay rằng, tôi học đâu chỉ vì lợi ích cá nhân, tôi học để chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân trong tương lai! Vâng, tôi hoàn toàn tin ở động cơ học tập rất đúng đắn của bạn. Nhưng xin bạn, ngay từ bây giờ hãy nghĩ đến người-dân-đang-ở-trước-mặt-bạn cần gì! Để tranh thủ sự hợp tác của bệnh nhân, trước hết bạn phải có thái độ nhã nhặn và sự thông cảm với những lo lắng, đau đớn của người bệnh. Trong bất kỳ trường hợp nào bạn đều phải xin phép bệnh nhân trước khi thăm khám. Tôi rất lấy làm ngạc nhiên khi thấy nhiều bạn sinh viên thăm khám bệnh nhân mà cứ như đang học trên mô hình! Cũng may đa số bệnh nhân của chúng ta rất hiền, hoặc ít ra họ cũng biết tự kiềm chế...

Bạn có thấy ái ngại khi rất nhiều ống nghe xếp hàng lần lượt (có lúc đồng thời hai ba cái) áp lên ngực một bệnh nhân đang khó thở? Bạn có lúc nào tham gia tạo nên hàng rào bao quanh một bệnh nhân đang nhăn nhó, cố đưa bàn tay vào bụng bệnh nhân để nhận biết "phản ứng thành bụng"? Trong các tình huống nêu trên, hành động như vậy là trái với quan điểm bệnh nhân. Mặt khác cho dù ống nghe của bạn có chụp lên được ngực bệnh nhân; cho dù bàn tay của bạn có đặt lên được bụng bênh nhân, thì bạn cũng khó mà nhận biết được chính xác dấu hiệu bệnh lý mà bạn đang cần học.

Bệnh nhân cần sự quan tâm của bạn. Điều lo lắng nhất của bệnh nhân là bệnh tình của họ. Bạn có thể cho họ biết những thông tin không phạm đến nguyên tắc nghề nghiệp; ân cần hướng dẫn họ những điều mang lại lợi ích cho quá trình điều trị... Bạn cũng nên quan tâm đến hoàn cảnh gia đình của họ, cả một số khía cạnh không cần khai thác để ghi vào bệnh án. Những câu hỏi của bạn phải thân tình, tế nhị và đúng lúc! Nhiều khi sự quan tâm rất nhỏ của bạn cũng làm bệnh nhân xúc động. Khi đã được bệnh nhân thực sự quí mến, tin cậy thì việc thăm khám của bạn không những không bị coi là một sự quấy rầy, mà nhiều khi còn được coi là sự quan tâm! Tôi có một kỷ niệm hồi đang thực tập tại bệnh viện Việt Nam - Cu ba. Khi tổ chúng tôi chuyển đến thì được biết có một bệnh nhân có "tiếng cọ màng tim" đang nằm điều trị ở đây. Đã học lý thuyết bài "viêm ngoại tâm mạc", bởi vậy chúng tôi rất mừng. Hơn hai mươi người (ngày ấy tổ đông như vậy) nhào tới tranh thủ...học liền! Rất may bệnh nhân không trốn, nhưng ... rất không may bệnh nhân cương quyết không cho các bác sĩ tương lai khám! Ngay cả trong buổi thày phụ trách tổ giảng lâm sàng, nể thày lắm bệnh nhân này cũng chỉ cho phép vài người khám rất nhanh. Hôm sau vào buổi trực, tôi lân la đến chỗ bệnh nhân đó, từ tốn chào. Bác ngước nhìn tôi đầy vẻ nghi ngờ... Tôi tự giới thiệu mình là sinh viên trực, hỏi bác có cần giúp đỡ gì không. Bác cám ơn không nhờ gì nhưng vẻ nghi ngờ đã bớt đi. Tôi hỏi thăm quê bác và một vài điều về hoàn cảnh gia đình. Bác hỏi tôi về viêm ngoại tâm mạc, về tiếng cọ màng tim. Tôi cố gắng trả lời một cách đơn giản để bác có thể hiểu được. Tôi thành thật nói với bác rằng, có thể trả lời bác đôi điều là nhờ mới được nghe thày giáo giảng cách đây ít ngày và mới đọc sách hôm qua. Bỗng dưng bác vui vẻ bảo tôi: "Xin mời "bác sĩ trực" kiểm tra xem "tiếng cọ màng tim" của tôi hôm nay thế nào?"...

"Bệnh nhân A khó tính quá!" Thưa bạn, có rất ít bệnh nhân dễ tính! Cả tôi, cả bạn đến một lúc nào đó chẳng may phải làm bệnh nhân, chúng ta sẽ khó tính tất! Nhưng nếu bạn tôn trọng người bệnh, thực sự thông cảm và quan tâm đến người bệnh thì nhất định bạn sẽ tranh thủ được sự hợp tác của họ, ngay cả khi họ hiểu rằng việc thăm khám mà bạn xin phép được tiến hành chỉ vì mục đích học tập.

*Ghi nhớ: Nếu bạn thực sự tôn trọng, thông cảm và quan tâm đến người bệnh thì nhất định bạn sẽ tranh thủ được sự hợp tác của họ.

7) Không học theo kiểu "gà uống nước"!

Chắc đã có lần bạn trông thấy gà uống nước. Con gà cúi đầu dí mỏ vào nước mấy giây rồi ngẩng đầu nhắp nhắp mỏ để nuốt chút nước vừa ngậm được vào diều. Cứ thế nó lặp lại qui trình này cho đến khi hết khát.

Tôi đã nhiều lần gặp sinh viên học bài theo đúng kiểu "gà uống nước", trong đó có cả sinh viên năm cuối ôn thi tốt nghiệp! Họ cúi đầu dí ... mắt vào sách hoặc vở mấy giây rồi ngửa mặt nhìn trời, miệng nhắp nhắp (xin lỗi, không phải nhắp nhắp mà là lẩm bẩm) một vài câu vừa đọc được. Cứ thế họ lặp lại qui trình này được cho đến khi ... hết bài. Con gà hết khát thì tiếp tục đi kiếm ăn, còn sinh viên lẩm bẩm hết bài mà chưa thuộc thì lại "cúi đầu dí mắt, ngửa mặt nhìn trời..." vòng hai, vòng ba...

Đành rằng học theo kiểu "gà uống nước" người nhanh kẻ chậm cuối cùng rồi cũng thuộc bài, nhưng học theo kiểu này thì làm sao mà có thể hiểu bài sâu sắc. Thuộc đấy nhưng dễ lẫn lộn và thường nhanh quên. Về bản chất thì đó cũng là một cách "học vẹt", tuy có khác một chút chỉ là "vẹt ... thầm"!

Học theo kiểu "gà uống nước" cũng là một cách "học vẹt"!

8) Xin đừng thết khách cả gai !

Tôi đã nhiều lần nghe học sinh vốn là "công nhân" có bậc ở một số lò luyện thi nói rằng, có thày cô dặn dò: "Khi đi thi thì cố mà viết thật nhiều, đừng quá quan tâm đến chọn lọc đúng sai. Đúng thì được điểm, sai không bị trừ đâu mà lo. Bài tập khi phát hiện thấy sai cần làm lại cũng đừng dại gạch bỏ phần đã làm (?) Cứ để cả hai cách, cách nào đúng sẽ được chấm...".

Các bạn sinh viên thân mến! Nếu ai đã từng trưởng thành từ những lò luyện thi như vậy, nay may mắn đỗ vào đại học, xin hãy mau mau quên những lời dặn dò thừa sai thiếu đúng đó đi thì mới có thể trở thành sinh viên thực thụ được.

Bạn thử hình dung mình là thực khách được mời thưởng thức món mít tố nữ nổi tiếng. Bà chủ trịnh trọng bê lên một đĩa to tướng đầy ắp những múi cùng xơ, lại còn lẫn cả vài mảnh gai xu xi nữa! Trong trường hợp đó cũng có thể bạn vẫn thản nhiên nhặt múi mà xơi... Nhưng nếu bài làm của bạn mà như đĩa mít đó thì đừng hy vọng thày cô vẫn thản nhiên chọn ý đúng mà chấm!

Nguyên tắc chấm thi viết không cho phép giám khảo phạt điểm khi gặp những "ý gai". Nhưng tôi cam đoan với các bạn rằng, những bài có lẫn nhiều "xơ" và "gai" chắc chắn sẽ bị chấm rất chặt tay! Hơn nữa nguyên tắc chấm thi viết vẫn cho phép không chấm những ý đúng nếu trong bài lại tồn tại cả ý sai đối lập với ý đúng đó. Tương tự, nếu bài làm để cả hai cách giải cho kết quả hoàn toàn khác nhau, một đúng một sai, thì cách giải đúng cũng sẽ không được công nhận. Vì trong những trường hợp này thí sinh không biết như thế nào là đúng, là sai.

9) Nhìn hai thành...ba

Bài này không nói về những người bị tật loạn thị hay cái nhìn của những người ... say rượu, mà nói về một phương pháp tư duy của những sinh viên học tốt: "nhìn" hình trên không gian hai chiều thành hình trong không gian ba chiều.

Khi mô tả cấu tạo vật thể hình khối không gian ba chiều, nhiều khi lại được minh hoạ bằng hình phẳng không gian hai chiều. Chúng ta có thể nêu ra vô số ví dụ: sơ đồ cấu tạo tế bào, hình thể vi sinh vật, thiết đồ giải phẫu, tiêu bản cấu trúc vi thể của các mô, mạng lưới ngưng kết giữa kháng nguyên và kháng thể... Căn cứ vào cách học những nội dung kể trên, có thể chia sinh viên ra làm 2 nhóm:

Nhóm thứ nhất gồm những sinh viên học thuần tuý để nhớ và vẽ lại được hình minh hoạ. Trong đầu họ chỉ có hình không gian hai chiều y nguyên trong sách. Đây là những sinh viên chuộng "phương pháp" học thuộc lòng.

Nhóm thứ hai cũng học để nhớ và vẽ lại được hình minh hoạ, nhưng luôn cố gắng tưởng tượng ra hình không gian ba chiều của vật thể. Học theo cách này kiến thức thu nhận được sẽ sát với bản chất sự vật hơn, mặt khác nó còn giúp người học dễ tập trung tư tưởng, nhớ nhanh và nhớ lâu hơn.

Xin nêu vài chuyện nhỏ liên quan đến hai cách học nêu trên:

Một thày ở bộ môn Giải phẫu than phiền: Có những sinh viên thuộc lòng các thiết đồ của cánh tay và cẳng tay mà không mô tả nổi đường đi của những dây thần kinh và mạch máu quan trọng nhất ở chi trên! Những sinh viên này chỉ nhớ máy móc các dây thần kinh và mạch máu là những ... chấm xanh, chấm đỏ trên mặt phẳng thiết đồ, không bao giờ hình dung nó là những "dây" những "mạch" trên cơ thể!

Một cô ở bộ môn Vi sinh thì cho biết: Khi được hỏi về hình thể của vi khuẩn giang mai, hầu hết sinh viên trả lời rất đúng sách: hình sin, và vẽ cũng rất đúng! Cô hỏi thêm: "Nói vi khuẩn giang mai hình sin có thật chuẩn xác không? " thì nhiều sinh viên lại bí! Những sinh viên không trả lời được câu hỏi này vì khi xem hình vẽ trong sách và xem tiêu bản nhuộm vi khuẩn giang mai không chịu hình dung hình thể thật của vi khuẩn này là hình lò xo doãng!

Bạn hãy tập để có thói quen "nhìn hai thành ba" khi học đến những hình minh hoạ nói trên. Lưu ý rằng "nhìn hai thành ba" không phải là "trông gà hoá cuốc" mà là "trông tranh gà hoá...gà thật"!

10) Tìm đường đến với câu trả lời

Bạn không trả lời được một câu hỏi nào đó, trong nhiều trường hợp không phải vì bạn không có kiến thức để trả lời mà vì bạn không chịu tìm đường đến với kiến thức đã có. Tôi xin nêu vài ví dụ.

1. Trước khi giảng bài Kháng nguyên vi sinh vật, thày đặt câu hỏi: hãy nêu một số thành phần kháng nguyên của vi khuẩn và vi rút mà bạn đã biết? Thường thì rất ít (thậm chí có lớp không có sinh viên nào) giơ tay. Thày chưa chỉ định ai trả lời mà gợi ý: các bạn hãy sử dụng vốn kiến thức của những bài đã học, ngay trong chương trình Vi sinh, mà trả lời. Sau gợi ý này nhiều cánh tay được giơ lên một cách tự tin.

Thày chưa cung cấp thêm một chút thông tin nào về nội dung câu trả lời mà chỉ "gợi ý" để sinh viên tìm đến với câu trả lời vốn đã có sẵn - Trước bài Kháng nguyên vi sinh vật, sinh viên đã được học về các thành phần cấu trúc và chức năng của tế bào vi khuẩn và của hạt vi rút, trong những nội dung đó đều đã đề cập đến vai trò kháng nguyên của mỗi thành phần...

2. Ngay sau khi giảng về miễn dịch không đặc hiệu, chuyển sang phần miễn dịch đặc hiệu, thày đặt câu hỏi: Bạn nào có thể cho biết những tính chất chung của miễn dịch đặc hiệu? Chỉ có một số cánh tay giơ lên. Thày mời một bạn, sinh viên này trả lời rất đúng. Thày đề nghị giải thích tại sao chưa nghe giảng mà bạn đã có thể trả lời tốt như vậy? Câu trả lời: thưa thày em suy ra từ những tính chất chung của miễn dịch không đặc hiệu.

Vừa nghe giảng, vở đang mở ngay trước mặt, sinh viên nào cũng biết những tính chất chung của miễn dịch không đặc hiệu nhưng đa số sinh viên đã không nghĩ đến việc suy luận (trong trrường hợp này không phải là không có khả năng suy luận!), tức là không chịu tìm đường đến với câu trả lời! Nếu sau khi đặt câu hỏi trên thày gợi ý thêm: các bạn hãy dựa vào các tính chất chung của miễn dịch không đặc hiệu mà suy ra các tính chất chung của miễn dịch đặc hiệu, thì chắc chắn đã có rất nhiều cánh tay giơ lên...

Trước một câu hỏi nếu chưa trả lời được, bạn đừng tiếp tục cố gắng "trực tiếp" tìm nội dung câu trả lời mà trước tiên hãy cố gắng suy nghĩ tìm đường đến với câu trả lời. Xin kể thêm một câu chuyện vui mà tác giả bài viết này được chứng kiến.

Có một bà cụ tháo chiếc nhẫn cưới ra ngắm nghía rồi đánh rơi. Bà vội vã tìm ngay. Mắt bà vẫn còn sáng lắm mà tìm mãi không thấy. Bà gọi thằng cháu đến giúp. Thằng cháu nhìn kỹ khu vực bà đang đứng: mặt đất bằng phẳng không có khe kẽ, không có vật gì che khuất mà nó cũng không nhìn thấy chiếc nhẫn đâu. Sau một lát ngẫm nghĩ nó cho tay vào túi áo bà lấy ra chiếc nhẫn. Bà cười chảy cả nước mắt: "Cháu bà giỏi quá, thế mà bà không nghĩ ra..."

Rõ ràng chiếc nhẫn ở ngay trong túi áo mình mà bà không tìm được. Thằng cháu sau khi quan sát "địa hình" nó không cố tìm chiếc nhẫn bằng mắt nữa mà ngẫm nghĩ "tìm đường" để tìm chiếc nhẫn... Quả là "cháu bà giỏi quá", chúng ta cũng cần phải học tập cháu bà!

Đường đến với câu trả lời quan trọng hơn nội dung câu trả lời.

11) Mọi Sinh viên đều có thể học tốt hơn chính mình

Trong thời đại của di truyền học, không còn ai nghi ngờ về sự kiểm soát toàn diện của bộ gen đối với mỗi cơ thể sống, từ vi sinh vật giản đơn đến con người - tuyệt tác của tạo hoá.

Nhưng có lẽ chính vì vậy, không ít bạn sinh viên thường nói với tôi một cách khiêm tốn rằng đã cố gắng "hết sức" mà kết quả học tập vẫn không cao hơn được, rằng bộ gen mà ông bà cha mẹ chuyển giao lại chỉ cho phép đạt đến mức ấy! (?) Nghĩa là các bạn sinh viên này cho rằng mình đã "kịch trần!"

Tổng kết kinh nghiệm trồng lúa nước, ông cha ta có câu "Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống". Giống ở đây được xếp vị trí cuối cùng! Có khi do ông cha ta lúc ấy chưa có kiến thức về di truyền học? Đúng là câu tục ngữ đó ra đời từ lúc những người nông dân nước ta cha được học về di truyền. Nhưng, các bạn sinh viên được điểm giỏi về di truyền học thân mến! Xin các bạn đừng vội kết luận ông cha ta đã xếp sai thứ tự, cho dù các bạn đã đọc ở đây đó trong các ấn phẩm khoa học đích thực, nói rằng giống quyết định năng suất cây trồng. Điều này hoàn toàn đúng khi mà tất cả các mặt trong kỹ thuật canh tác đã đạt đến mức tối ưu! Thế nhưng câu "Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống" đã được tổng kết khi kỹ thuật canh tác còn thấp kém. Người ta thấy rõ ảnh hưởng của "nước, phân, cần" đến năng suất, còn "giống" thì thấy ảnh hưởng ít hơn. Bây giờ chúng ta hiểu rằng, với kỹ thuật canh tác lúc đó, năng suất đạt được còn cách xa giới hạn cho phép của bộ gen.

Tôi tạm so sánh kỹ thuật canh tác nông nghiệp với phương pháp học tập. Tôi nghĩ rằng không một ai dám nói phương pháp học tập của mình là tối ưu (cho dù chỉ áp dụng ngay cho bản thân người ấy). Thẳng thắn mà nói thì "kỹ thuật canh tác" trong học tập của sinh viên chúng ta nhìn chung còn cách xa chuẩn mực lắm. Và hệ quả là, kết quả học tập mà chúng ta gặt hái được còn thấp hơn nhiều so với mức chúng ta có thể đạt tới.

Đã có lúc phong trào học tốt của học sinh, sinh viên nêu cao khẩu hiệu "Lấy cần cù bù thông minh". Hồi đó vào đại học không phải thi tuyển. Theo chỉ tiêu đã ấn định, Ban tuyển sinh các địa phương chọn giúp các trường đại học! Chính vì vậy khả năng học tập của sinh viên ngay trong cùng một lớp đã có sự chênh lệch rất lớn. Trong hoàn cảnh ấy, khẩu hiệu trên được hiểu với nghĩa là, nếu không được trời phú cho tư chất thông minh thì hãy lấy cần cù mà "bù" vào! Khẩu hiệu đó nghe rất ... vần! Và thực sự nó cũng có tác dụng động viên những người năng lực tiếp thu bị hạn chế cố gắng vươn lên. Song tôi vẫn thấy âm sắc" của nó không được tích cực lắm. Bởi vì tôi vẫn nghĩ tất cả mọi người, hơn nữa lại là sinh viên, đều đã được tạo hoá ban cho trí thông minh vốn có của nhân loại. Cần cù không phải là "bù", thực chất cần cù khơi dậy, phát huy cái vốn thông minh sẵn có đó, làm cho nó bộc lộ nhiều hơn. Nói theo ngôn ngữ của di truyền học thì mức độ thể hiện "kiểu hình" của trí thông minh tỷ lệ thuận với sự nỗ lực của mỗi người. Đã có lúc bạn nhận xét: "tay" A thông minh thật, nó học rất ít mà vẫn cứ đạt điểm giỏi! Tôi không tin có ai đó học rất ít mà giỏi. Có thể họ học không nhiều thời gian lắm (chứ không phi là rất ít!), nhưng có độ tập trung rất cao và vì vậy hiệu quả cũng rất cao. Người học giỏi thì chắc chắn phải là người hăng say học tập. Nhưng tôi cũng đồng ý rằng người chăm chỉ chưa chắc đã học khá. Thường thì không phải là do sự hạn chế của bộ gen. Chăm chưa đủ điều kiện để cho "kiểu gen" học khá biểu hiện thành "kiểu hình" Để học khá giỏi còn phải có thêm phương pháp học tập tốt.

Mỗi chúng ta được cha mẹ chuyển giao cho một bộ gen ổn định. Nói một cách khác trên đầu mỗi chúng ta có một cái "trần trời cho". Cho đến nay khoa học chưa thể nâng cao được trần trời cho, nhưng chúng ta hoàn toàn có khả năng rút ngắn khoảng cách từ đỉnh đầu đến cái trần đó! Tôi vẫn cứ tin rằng đối với mọi sinh viên - kể cả những người đã đạt thành tích tốt trong học tập - cái trần trời cho vẫn còn cao hơn đỉnh đầu nhiều lắm. Và vì vậy xin đừng ai nghĩ rằng kết quả học tập của mình đã "kịch trần"

- Với mọi sinh viên: khả năng có thể đạt tới đều cao hơn mức đã đạt được.

- Chúng ta không nâng cao được "trần trời cho" nhưng hoàn toàn có khả năng rút ngắn khoảng cách từ đỉnh đầu đến cái trần đó.

12) Bạn nên mượn vở của ai để chép lại bài

Khi nghỉ học bạn nên mượn vở của ai để chép lại bài?

- Tôi chẳng cần chép lại bài vì buổi giảng chỉ là buổi đọc chính tả tài liệu đã có!

Trong tình huống trên thì bạn hoàn toàn có lý. Chắc là bạn đã cố tình trốn ... "nghe", để tự học cho hiệu quả hơn. Bạn là người rất có bản lĩnh, chỉ xin bạn lưu ý để không phạm đến qui chế hiện hành!

Thưa bạn, tôi muốn hỏi trong một tình huống hoàn toàn khác: "Khi bạn buộc phải vắng buổi giảng về một bài chưa có tài liệu, hoặc một bài đã có tài liệu nhưng giảng viên là người khả kính bởi trình độ và phương pháp dạy học rất tốt, thì bạn sẽ mượn vở của ai để chép lại bài?

- Có gì mà phải đắn đo. Mượn vở của ai chả được.

- Tôi sẽ mượn vở của người viết chữ sạch sẽ, dễ đọc.

- Tôi sẽ mượn vở của người cẩn thận và chịu khó ghi chép.

Bạn thứ nhất là người rất "dễ tính". Hai bạn sau nghe ra đều có lý cả. Vậy tốt nhất nên mượn vở của người cẩn thận, chịu khó ghi chép và chữ sạch sẽ dễ đọc? Xin thưa, chưa phải là tốt nhất!

Căn cứ vào cách ghi chép khi nghe giảng, sinh trong một lớp có thể chia thành ba nhóm:

- Nhóm thứ nhất gồm những sinh viên chăm chú nghe giảng và cố gắng ghi chép được càng nhiều càng tốt.

- Nhóm thứ hai gồm những sinh viên cũng rất chăm chú nghe giảng nhưng chỉ chọn lựa ghi chép một số điểm mà họ cảm thấy cần thiết.

- Nhóm thứ ba tuy không xao nhãng nghe giảng, nhưng hầu như không ghi chép gì.

Tất nhiên bạn không nên mượn vở của người thuộc nhóm thứ ba. Nếu đã có sách giáo khoa, khi nghỉ học bạn chỉ cần mượn vở của người thuộc nhóm thứ hai. Bạn sẽ có hai cái lợi, thứ nhất: đỡ phải chép nhiều, thứ hai: khi nghiên cứu kỹ vở ghi loại này việc đọc sách của bạn sẽ hiệu quả hơn.

Nếu chưa có sách bạn nên mượn vở của 2 người, một thuộc nhóm thứ nhất, một thuộc nhóm thứ hai. Không phải để bạn chép lại bài ở cả hai quyển vở đó, mà để bạn soạn lại bài căn cứ vào nội dung ghi chép của hai người.

Cuối cùng, cách tốt hơn cả là ... không vắng những buổi giảng bổ ích!

13) Học "bất bình đẳng"

Các nội dung trong một bài vốn dĩ không bình đẳng nhau có phần chính, phần phụ. Trong mỗi phần lại có ý chính, ý phụ.

Bài như một vùng địa hình mấp mô, độ cao của mỗi phần, mỗi ý tỷ lệ thuận với mức độ quan trọng của mỗi phần, mỗi ý đó. Bạn cần "phiên dịch" bài học thành một "bản đồ địa hình" trước khi cố gắng nhớ nó. Khi đã "phiên dịch" được rồi, điểm nào càng cao càng được ưu tiên. Bạn hãy hình dung nếu tháo nước vào vùng địa hình đó, chỗ nào càng ngập nước muộn càng phải học kỹ, nhớ lâu.

Ôn tập xong một bài bạn không nên chỉ xem mình đã nhớ được bao nhiêu. Quan trong hơn bạn cần xem mình đã học đến mức làm "bất bình đẳng" được các ý của bài chưa. Bạn có thể tự kiểm tra bằng cách xem xét khả năng "co" bài của mình. Thí dụ bài có độ dài 4 trang bạn hãy thử thu lại thành 2 trang, thành 1 trang, thậm chí chỉ còn nửa trang, sao cho phần lược đi không có những ý quan trọng hơn bất kỳ ý nào trong bản thu ngắn. Nếu bản thu ngắn còn mắc các lỗi dưới đây là bạn chưa thật sự thành công trong việc học cho "bất bình đẳng":

- Bạn cảm thấy rất khó khăn trong việc thu ngắn và chỉ có thể thu ngắn được một mức (thí dụ 4 trang thành 2 trang).

- Trong bản thu ngắn bạn vẫn dùng các câu của sách - Bạn mới chỉ rút ngắn bằng cách cắt bớt câu chứ chưa biến đổi được câu!

- Tất cả các phần của bài đều được co ngắn theo một tỷ lệ như nhau.

- Bản thu ngắn của bạn chỉ là một bản viết tên các đề mục và các tiểu đề mục.

Trong quá trình soạn bản thu ngắn bạn cứ việc mở sách mở vở đàng hoàng, nghĩa là việc này được tiến hành ngay từ khi bạn chưa thuộc bài! Sau khi bạn đã viết được những bản thu ngắn có chất lượng tốt, với một số mức dài ngắn khác nhau thì bạn không chỉ hiểu bài một cách sâu sắc mà cũng sẽ thuộc bài. Thi xong bạn cũng sẽ quên rất nhiều, nhưng học bất bình đẳng thì quên cũng bất bình đẳng, bạn sẽ ít bị quên những điều đáng nhớ và cũng sẽ ít "bị" nhớ cả những điều đáng quên.

Người học xoàng, học vẹt sau khi đã ôn đi ôn lại, nhớ hết mọi chi tiết, mà nhìn bài vẫn "phẳng" như trang giấy! Người học tốt càng ôn tập kỹ càng thấy bài "gồ ghề"!

14) Bạn sẽ làm gì sau khi nghe câu hỏi của thày

Đặt câu hỏi (phát vấn) là phương pháp rất hay được các thày sử dụng trong quá trình dạy-học tích cực. Cách đáp ứng sau khi nghe câu hỏi của thày sẽ cho thấy bạn là người học tập tích cực chủ động hay thụ động.

Một số bạn cố tỏ ra bình thản nhìn một vật gì đó hoặc nhìn ra ...xa xăm, đầu mung lung không nghĩ ngợi gì về câu hỏi, chỉ âm âm câu thần chú mong sao thày đừng chỉ định mình! Cho đến khi may mắn nghe thày đọc tên người khác thì mới hết nín thở, hít một hơi thật sâu rồi cố từ từ thở ra cho thật nhẹ nhàng! Rủi ro bị thày đọc đúng "quí danh" thì giật thột, gan dạ ngồi im hoặc dũng cảm đứng dậy ... chào cờ!

Một số bạn sau khi nghe câu hỏi của thày thì "năng động" quay ngang quay ngửa cầu viện hoặc đưa ngay ra câu trả lời "nháp" nhờ bạn sửa chữa thẩm định giúp.

Một số bạn khác tỏ ra "tích cực chủ động" hơn, vội vàng mở sách lật vở kiếm tìm câu trả lời. Không hiếm khi bạn tìm được nội dung mong muốn, bạn sẽ trả lời đúng, được thày khen và bạn bè thán phục. Rất có thể là như vậy! Về hình thức loại phản ứng này xem ra rất tốt, nhưng hiệu quả thực tế thì không được tốt lắm. Bạn sẽ nghĩ tôi đang bàn luận sang khía cạnh đạo đức, và bạn đã có ngay lý lẽ để tự bảo vệ, rằng đây đang trong lúc thảo luận chứ không phải trong khi kiểm tra hay khi thi, vì vậy bạn có quyền mở sách vở. Lý lẽ của bạn hoàn toàn đúng. Tôi không phê phán bạn đã vi phạm nội qui, qui chế học tập. Tôi chỉ muốn nói rằng việc làm có vẻ tích cực của bạn, về bản chất không được tích cực cho lắm, nếu không muốn qui kết là tiêu cực. Bởi vì làm như vậy bạn chẳng cần phải động não, chỉ cần mở sách vở tìm và trả lời ngay khi kiến thức còn rất ... tươi sống! Trong đa số trường hợp, những điều bạn vừa nói sẽ thoảng qua trong đầu óc bạn như gió thoảng qua căn phòng mở cả cửa trước cửa sau... Đấy là chưa nói đến nhiều khi bạn chưa kịp tìm được ý gì, đã bị thày gọi hoặc đáp án đã được mở. Trong những trường hợp như vậy kiến thức ít khi lưu lại hoặc có lưu lại nhưng không được hằn sau trong vỏ não.

Trước mỗi câu hỏi của thày, thái độ tích cực nhất là độc lập suy nghĩ, chuẩn bị câu trả lời của riêng mình. Nếu bạn đã nắm chắc vấn đề thày hỏi thì việc này thật dễ dàng và không có gì phải bàn nhiều. Tuy nhiên, cùng là hai người nắm chắc vấn đề như nhau nhưng cách sử sự vẫn có thể khác nhau. Một người chỉ ngồi thờ ơ, nếu thày chỉ định thì trả lời, không thì thôi. Một người vẫn tập trung suy nghĩ, tìm cách chỉnh lại sao cho câu trả lời ngắn gọn, khúc triết và sát với ý thày hỏi nhất.

Trong trường hợp bạn chưa thật nắm chắc vấn đề, chưa tự tin lắm, thì cũng đừng vội vàng mở sách, mở vở để kiểm tra, đừng vội thảo luận với người xung quanh. Bạn hãy tự mình đánh giá lại xem, trong suy nghĩ ý nào chắc chắn đúng, ý nào có nhiều khả năng đúng và ý nào bạn cho là có nhiều khả năng sai? Nếu đã có sự phân tích, phán xét như vậy, lúc đáp án được mở kiến thức của bạn được chỉnh lại và bạn sẽ nhớ rất lâu.

Trường hợp xấu nhất là, sau khi nghe xong câu hỏi của thày, trong đầu bạn chưa thấy ló ra một tia sáng nào. Xin bạn cũng đừng mở sách vở, cũng đừng hỏi người xung quanh, và tất nhiên cũng đừng nên lảng tránh, thờ ơ nhìn chăm chăm một cái gì đó hoặc nhìn ra xa xăm... Một sinh viên học tập tích cực không cho phép suy nghĩ ngay rằng mình hoàn toàn bất lực trước bất kỳ một câu hỏi nào! Bạn hãy cố gắng huy động tất cả vốn liếng để có câu trả lời của riêng mình, dù chỉ là câu trả lời còn rất sơ sài và chưa chắc đúng. Có ý trả lời vừa mới xuất hiện lại bị bạn phủ định ngay. Và cuối cùng có thể bạn không tìm ra được câu trả lời, nhưng không sao, miễn là bạn đã thực sự cố gắng suy nghĩ. Bạn sẽ đón nhận ý kiến của các bạn hay lời giảng giải của thày hiệu quả cao hơn nhiều so với trường hợp bạn lảng tránh suy nghĩ.

Không ít trường hợp lúc vừa mới nghe thày đặt câu hỏi, bạn tưởng như mình hoàn toàn bất lực, nhưng với tinh thần "tiến công" như trên chỉ sau ít phút bạn lại tìm được câu trả lời, đôi khi câu trả lời còn hoàn hảo nữa!

Một số bạn phàn nàn lớp thì đông người, có tích cực suy nghĩ đi nữa, mấy khi đã được (hay đã "bị") thày hỏi đến mình. Thưa bạn, nếu bạn đã thực sự suy nghĩ để có câu trả lời của riêng mình, rồi sau đó đối chiếu với ý kiến của các bạn và lời giảng giải của thày xem ý nào đúng, ý nào sai, thì cho dù bạn không được đứng lên để trình bày ý kiến của mình, đối với lớp đúng là bạn chưa phát biểu, nhưng đối với cá nhân bạn thì về bản chất bạn đã được phát biểu rồi!

Trong quá trình nghe giảng khi thày đặt câu hỏi:

• Không nên mở sách vở.

• Không nên thảo luận ngay với người xung quanh.

• Hãy cố gắng suy nghĩ chuẩn bị câu trả lời của riêng mình.

15) Đọc sách trước khi nghe giảng

Lúc đầu tôi cứ băn khoăn không biết có nên đặt cái tên của bài viết này như vậy không? Bởi vì có thể một số bạn vừa nhìn thấy "Đọc sách trước khi nghe giảng" đã lật ngay sang trang khác, không muốn tìm hiểu cái phương pháp học tập xem ra bất hợp lý này.

Đọc sách trước khi nghe giảng!? Chưa nghe giảng đã vội đọc sách làm gì cho khổ, cho lãng phí thời gian! Nghe giảng xong đọc sách có phải mau hiểu hơn không? Tôi đang đọc, đang học những bài thày đã giảng rồi chưa xong, lại còn khuyên tôi "đọc trước"!

Nếu đã "trót" đọc đến đây, xin bạn cố kiên nhẫn đọc tiếp xem có thể chắt lọc được chút ít ... có lý nào chăng.

Trước hết cần phải nói về cách đọc sách trước khi nghe giảng như thế nào, sau đó mới bàn đến cái lợi của việc làm này, bởi vì hiệu quả tuỳ thuộc rất nhiều vào cách đọc.

Nên đọc theo trình tự sau:

1. Đọc nhanh toàn bài. Đọc xong dừng lại suy nghĩ một cách khái quát về những nội dung chính yếu được đề cập đến trong bài.

2. Đọc lại để phát hiện những thuật ngữ và những khái niệm mới. Có thể là mới gặp lần đầu, hoặc bạn có cảm giác hình như đã gặp ở đâu đó rồi nhưng vẫn còn thấy lạ. Hãy tìm hiểu ý nghĩa thuật ngữ và nội dung các khái niệm.

3. Đọc chậm để hiểu từng phần. Gặp những chỗ khó hiểu hãy dừng lại suy nghĩ, cố gắng để hiểu đến mức tối đa (tối đa so với khả năng của mình chứ không phải tối đa ý cần phải hiểu!). Tất nhiên, mức độ hiểu được của mỗi người rất khác nhau. Điều ấy không quan trọng. Miễn là bạn đã hết sức cố gắng suy nghĩ. Sau khi đọc xong mỗi đoạn bạn nên tự xếp mức hiểu của mình làm 3 bậc: hiểu đầy tự tin, hiểu nhưng không được tự tin lắm và chưa hiểu; tương ứng có thể đánh dấu +, +/- và - vào lề nếu là sách riêng.

4. Đối chiếu với mục tiêu học tập (Trong phương pháp dạy-học tích cực, cùng với việc công bố chương trình và kế hoạch dạy-học, các bộ môn cho sinh viên biết trước cả mục tiêu học tập của môn học và mục tiêu học tập của mỗi bài). Sau khi "nghiên cứu" hết cả bài bạn nên tự đánh giá xem mục tiêu nào mình đã đạt được tương đối trọn vẹn? Mục tiêu nào đã đạt được một phần? Mục tiêu nào hầu như chưa thu nhận được gì?

5. Soạn câu hỏi về tất cả những gì bạn chưa hiểu. Chưa hiểu mà đặt được câu hỏi khúc triết cũng đáng quí lắm! Trước hết nên đặt những câu hỏi sát với mục tiêu học tập. Không nên cố gắng "sáng tạo" ra những câu hỏi thật khó mà ngay cả thày có khi cũng chịu (những câu hỏi "chết người"!). Nhưng tôi cũng phải nói thêm rằng có những câu hỏi của sinh viên rất hay, có khi còn giúp cho thày nảy sinh một ý tưởng mới, một hướng nghiên cứu mới...

Đọc sách trước khi nghe giảng có lợi gì?

1. Bạn sẽ dễ dàng tiếp thu khi nghe giảng vì bạn đã nắm vững các thuật ngữ, các khái niệm. Do quĩ thời gian cho mỗi bài có hạn, thường thày chỉ giới thiệu nhanh một lượt những thuật ngữ, những khái niệm mới. Thày càng không có thời gian để giảng lại các thuật ngữ và các khái niệm đã được đề cập đến ở các bài trước.

2. Bạn sẽ tập trung nghe giảng hơn vì bạn muốn xem xét những điều mình tự cho là hiểu, có hiểu đúng không? Đặc biệt bạn đang ở trạng thái chờ đón nghe giảng những điều khi đọc sách bạn đã hết sức cố gắng mà vẫn chưa hiểu được, như "nắng hạn chờ mưa"! Những kiến thức đó sẽ được bạn đón nhận nhanh chóng và sẽ nhớ rất lâu.

3. Bạn sẽ ghi chép một cách chọn lọc hơn. Bạn không phải cắm đầu cắm cổ vội vàng ghi chép tất cả những điều thày giảng vì bạn biết những gì đã có trong sách, những gì không. Cùng với cái lợi này, bạn sẽ có nhiều thời gian chăm chú nghe giảng, bởi không phải lúc nào thày cũng chờ tất cả các bạn ngưng bút mới giảng tiếp - trừ khi thày giảng theo "phương pháp" đọc chính tả!

4. Bạn sẽ có điều kiện tham gia tích cực trong buổi dạy-học. Khi thày áp dụng phương pháp dạy-học tích cực, sự hoạt động của sinh viên ở trên lớp sẽ nhiều hơn. Thường thì thày yêu cầu đọc sách trước. Những câu hỏi thày đặt ra để thảo luận đòi hỏi phải vận dụng những kiến thức đã có. Nếu không đọc sách trước, bạn sẽ không thể tham gia ý kiến hoặc có nhưng sẽ rất hạn chế.

Cuối cùng cần phải nhấn mạnh rằng việc đọc sách trước khi nghe giảng không làm bạn tốn thêm thời gian, nếu nhìn bao quát cả quá trình học tập. Bốn lợi ích trên sẽ giúp bạn nhanh hiểu bài hơn, hiểu sâu sắc hơn và nhớ lâu hơn, vì vậy thời gian ôn tập rút ngắn được thường nhiều hơn so với thời gian bạn cần để đọc sách trước!

Đọc sách trước, khi nghe giảng bạn sẽ:

• Tiếp thu hiệu quả hơn.

• Ghi chép chọn lọc hơn.

• Tham gia thảo luận tích cực hơn.

Giới thiệu phương pháp học tập và đọc tích cực SQ3R

Mô tả:

Có rất nhiều người trong chúng ta không thể nhớ nổi nội dung của một cuốn sách, một bài báo, một tài liệu cần thiết cho công việc của mình. Chúng ta quên béng mất nội dung của tài liệu chỉ sau vài giờ đồng hồ đọc chúng.

Chính do quá trình quên nhanh chóng các nội dung quan trọng này, chúng ta thường không thể kết nối kiến thức, không thể thành công trong các kỳ thi và không thể hoàn thành tốt công việc của chính bản thân mình.

Nguyên nhân:

Do trong quá trình đọc tài liệu, chúng ta đọc một cách "thụ động". Cặp mắt của chúng ta vẫn lướt trên tài liệu, nhưng bộ não của chúng ta lại đang nhảy múa với những ý tưởng khác hoặc hờ hững với nội dung của tài liệu. Hoặc học sinh của chúng ta đọc "ra rả" bài học nhưng ngay lúc ấy trí não của các em không hề "nhúc nhích", nói cách khác, các em đang dùng các biện pháp "cơ học", "cưỡng bức" để bộ não phải ghi nhớ, nhưng "chữ thầy vẫn trả cho thầy".

Theo các điều tra về tâm lý và hoạt động của não bộ, chúng ta sẽ nhớ lâu hơn khi chúng ta chú tâm một cách tích cực và hiểu rõ nội dung mà tài liệu đang trình bày.

Giải pháp:

Có rất nhiều phương pháp, kỹ thuật để giúp chúng ta học tập hiệu quả hoặc đọc tích cực một tài liệu, Hiếu Học xin giới thiệu một trong những phương pháp đó. (bài viết đăng trên website của CENTEA)

Phương pháp SQ3R (Francis Robinson, 1970) là một kỹ thuật hữu hiệu nhằm giúp chúng ta nắm hết toàn bộ nội dung thông tin của một tài liệu, một quyển sách, ... thông qua việc làm cho ta phải chú tâm đọc tài liệu một cách tích cực. Phương pháp này được nhiều trường đại học trên thế giới khuyến khích các sinh viên sử dụng để nâng cao hiệu quả học tập, nghiên cứu.

Các chữ cái SQ3R là từ viết tắt của các kỹ thuật mà chúng ta sẽ sử dụng liên tiếp để đạt đến mục đích cuối cùng là nắm toàn bộ nội dung của tài liệu.

Survey - Question - Read - Recite - Review

Các bước tiến hành:

Survey (Khảo sát): Thu thập các thông tin cần thiết để tập trung và hình thành các mục đích khi đọc.

Trước khi đọc bất kỳ tài liệu nào, hãy dành vài phút ban đầu để xem xét tổng quát tài liệu bằng cách xem qua mục lục, các tiêu đề của chương, các tựa đề, phần tóm tắt, phần mở đầu, phần kết luận ... Chú ý những bảng biểu, đồ thị, hình vẽ trong sách.

Hãy cố gắng đưa ra ý kiến liệu rằng tài liệu hay cuốn sách này có giúp ích gì cho bạn không? Nếu cảm thấy rằng nó không có ích lợi gì cho bạn, hãy lựa chọn một cuốn sách khác.

Việc xem xét tổng quát tài liệu sẽ giúp chúng ta:

- Có một khái niệm ban đầu và sự quen thuộc với nội dung sắp sửa đọc.

- Cho phép ta ước lượng thời gian cần thiết để đọc tài liệu.

- Khi đọc toàn bộ nội dung tài liệu, chúng ta sẽ thông hiểu tài liệu gấp đôi.

Question (Đặt câu hỏi): làm cho não của bạn bắt đầu hoạt động và tập trung bằng cách dựng lên một loạt câu hỏi làm "khung sườn" cho nội dung. Chúng ta có thể sử dụng kỹ thuật 5W1H để tạo ra các câu hỏi hoặc sử dụng ngay các câu hỏi do giáo viên đưa ra, câu hỏi ở đầu chương của sách...

Đặt ra các câu hỏi trước khi bắt đầu đọc thật sự, sẽ giúp chúng ta có chủ đích khi tiến hành đọc tài liệu.

Read (Đọc): lắp thông tin vào cấu trúc mà bạn đã dựng lên.

Tiến hành đọc tài liệu. Trong quá trình đọc, hãy cố gắng tập trung tìm kiếm các chi tiết nhằm giúp ta trả lời những câu hỏi đã đặt ra.

Khi đọc, chúng ta có thể sử dụng kỹ thuật mindmap để ghi chú các chi tiết.

Recite (Thuật lại): như tên gọi của nó: "thuật lại", ở bước này chúng ta giúp não bộ tập trung ghi nhớ về nội dung vừa xem bằng cách thuật lại, diễn giải nội dung đã đọc bằng chính ngôn ngữ của bản thân.

Nếu cần thiết, hãy viết ra các diễn giải hay các câu trả lời bằng chính suy nghĩ, diễn đạt của mình.

Nếu có thể, hãy đọc hay diễn tả lại nội dung vừa xem bằng cách nói lớn tiếng. Hãy tưởng tượng, bạn đang phải trình bày lại nội dung của cuốn sách, bài báo vừa xem cho 1000 khán giả trước mặt, trong một khán phòng rộng lớn, những khán giả này đang chăm chú lắng nghe từng lời diễn tả của bạn.

Điều quan trọng ở bước này là phải dùng chính ngôn ngữ của mình để thuật lại hay diễn tả lại.

Nếu chúng ta đang ở nơi đông người và không muốn làm ảnh hưởng đến người khác thì chúng ta hãy nhắc lại một cách thì thầm.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chúng ta có xu hướng quên đến 80% nội dung mà mình đã đọc sau 2 tuần lễ. Nhưng nếu chúng ta tiến hành bước "thuật lại", thì chúng ta chỉ quên có 20% với cùng thời gian 2 tuần.

Review (Xem lại): bước cuối cùng này theo đúng tinh thần mà ông bà chúng ta đã nhắc nhở: "Văn ôn, Võ luyện".

Vào ngày hôm sau, tuần sau, hãy thử quay lại quyển sách đã đọc và xem thử bạn nhớ được và có thể thuật lại bằng chính từ ngữ của bạn bao nhiêu về nội dung.

Ở bước này, chúng ta chỉ nhìn lướt lại quyển sách đã đọc, các câu trả lời đã hoàn thành, các câu hỏi đã đặt ra và thử xem bạn có thể trả lời chúng một cách trôi chảy hay không. Nếu không, hãy làm lại các bước trên.

Bước cuối cùng này giúp cho nội dung được làm mới và ghi nhớ lâu hơn trong trí óc của chúng ta.

Kết luận:

Với phương pháp SQ3R, chúng ta sẽ rèn luyện cho mình kỹ năng học và đọc một cách tích cực, tránh bị nhồi nhét vào những thời điểm cận kề ngày thi, nắm vững nội dung và kiến thức các sách, các giáo trình, ...

Các kỹ năng đọc và học tích cực được ví như những trang thiết bị của người đánh cá. Trang thiết bị càng hiệu quả, kỹ năng sử dụng trang thiết bị càng thuần thục thì người đánh cá sẽ càng thoả sức vẫy vùng trong biển tri thức của nhân loại.

Cùng với những kỹ thuật khác mà CENTEA đã từng giới thiệu, SQ3R sẽ là một công cụ hiệu quả dành cho giáo viên, học sinh, sinh viên, ...những người luôn khát khao khám phá những chân trời tri thức mới.

Để minh họa cho kỹ thuật SQ3R trong việc đọc tích cực, chúng tôi đã thực hiện một ví dụ sử dụng ngay trên bài viết giới thiệu về SQ3R.

Mục tiêu đào tạo trình độ đại học là bảo đảm cho sinh viên có những kiến thức khoa học cơ bản và kiến thức chuyên môn tương đối hoàn chỉnh; có phương pháp làm việc khoa học; có năng lực vận dụng lý thuyết vào công tác chuyên môn. Coi trọng việc bồi dưỡng ý thức tự giác trong học tập, năng lực tự học, tự nghiên cứu, phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện kỹ năng thực hành, tạo điều kiện cho người học tham gia nghiên cứu, thực nghiệm, ứng dụng.

Để thực hiện được mục tiêu đó, cũng như các trường Đại học và Cao đẳng khác, Trường ĐHSP Nghệ thuật TW luôn xác định giảng viên là lực lượng quyết định chất lượng đào tạo, sinh viên là trung tâm của quá trình đào tạo, khuyến khích sinh viên tích cực, chủ động áp dụng phương pháp học tập tích cực.

Phương pháp học tập tích cực là gì? Có thể khái quát phương pháp này bằng một công thức: Thầy thiết kế - Trò thi công. Công thức trên không đơn thuần là một vấn đề kỹ thuật. Mà nếu có phần kỹ thuật thì là kỹ thuật của một lý thuyết. Thi công tức là làm. Làm để học. Làm là làm ra sản phẩm có thể cân đo đong đếm, ít ra cũng cảm nhận được một cách cảm tính, khác hẳn với sản phẩm ghi nhớ lời thầy giảng. Đó là chưa kể đến trường hợp ghi nhớ thuộc lòng lời thầy mà cứ đứng yên một chỗ, không đi, không làm.

Học là học làm, nhưng không phải là làm tuỳ tiện, may rủi, được chăng hay chớ mà phải làm theo thiết kế của thầy, như ca sỹ hát theo bản nhạc (của nhạc sỹ). Thầy thiết kế sao cho bất cứ sinh viên nào cũng làm ra sản phẩm mong muốn như đã thiết kế. Sinh viên đến trường học là học làm, tự mình làm ra sản phẩm giáo dục cho chính mình. Ai làm nhiều thì có nhiều. Ai làm ít có ít. Ai không làm thì không có gì.

Phương pháp học tập tích cực đòi hỏi người học trước hết phải xác định động cơ và thái độ học tập một cách đúng đắn. Tại sao lại phải bắt đầu từ động cơ và thái độ, tức là từ nhận thức, tư tưởng? Chắc bạn cũng đã thừa hiểu rằng, nhận thức có đúng thì hành động mới đúng; "tư tưởng không thông, vác bình tông cũng nặng". Bây giờ bạn hãy trắc nghiệm cùng chúng tôi:

- Bạn có muốn học giỏi hơn không?

- Bạn muốn học giỏi để làm gì?

Có thể đây là những phương án trả lời:

- Để có tương lai sáng sủa hơn;

- Để tìm việc dễ dàng;

- Để làm vui lòng cha mẹ và người thân;

- Để không "hết hồn" mỗi khi thầy cô gọi tên mình;

- Để bạn gái/bạn trai... không coi thường...

Nói tóm lại, học giỏi là khởi đầu cho một tương lai tốt đẹp. Vấn đề còn lại là ở chỗ làm thế nào để học giỏi?

Theo chúng tôi, thật đơn giản, chăm chỉ + phương pháp = kết quả tốt. Công thức trên đây yêu cầu người học:

1. Đi học đầy đủ, đúng giờ;

2. Dành thời gian tự học;

3. Hãy hưởng ứng phương pháp học tập tích cực;

4. Đừng coi thường môn học phụ;

5. Hãy ghi nhật ký mỗi ngày;

6. Đừng để "cơm, áo, gạo, tiền..." đè quá nặng.

Có thể những yêu cầu trên đây bạn đã thường xuyên thực hiện, ở đây chúng tôi xin trao đổi thêm về phương pháp học tập tích cực.

Theo chúng tôi, hưởng ứng phương pháp học tập tích cực bạn cần chủ động rèn luyện cho mình các kỹ năng như đọc giáo trình, tài liệu; nghe, ghi chép bài và mạnh dạn trao đổi ý kiến của mình trên lớp; hệ thống hóa và ôn tập trong quá trình học tập các môn lý luận nói chung, môn kinh tế chính trị nói riêng. Đương nhiên, các kỹ năng này chỉ có thể trở nên thuần thục khi có sự giúp đỡ tích cực từ phía giảng viên.

- Tích cực đọc tài liệu trước khi lên lớp: Trước khi lên lớp, bạn cần đọc bài học trong giáo trình, tài liệu trước vài lần. Điều này giúp ích nhiều cho việc chủ động tiếp thu kiến thức mới. Đồng thời, nên xem các câu hỏi ở cuối mỗi bài để tự kiểm tra nhận thức của mình sau khi đọc. Khi đọc xong mỗi bài, nếu có những vấn đề khó, không hiểu, nên đánh dấu hoặc ghi chép lại để tự mình tìm câu trả lời hoặc khi có điều kiện nêu ra trao đổi với thầy, cô và bạn bè. Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại giáo trình, tài liệu phục vụ cho việc học tập môn Kinh tế chính trị. Theo chúng tôi, bạn nên mua và sử dụng cuốn giáo trình mới nhất do Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn dành cho sinh viên thuộc khối các ngành không chuyên kinh tế và quản trị kinh doanh.

- Học tập tích cực trên lớp bao gồm các khâu nghe giảng, ghi chép bài học, tham gia trao đổi, thảo luận...

Đây là khâu rất quan trọng, bởi vì nếu tập trung nghe giảng trên lớp giúp bạn hiểu được bài ngay tại lớp. Đồng thời, cũng qua tiết giảng bạn tranh thủ được những kiến thức sâu rộng của người thầy mà trong giáo trình, tài liệu tham khảo không có. Cùng với nghe giảng, bạn phải chủ động ghi chép những nội dung cần thiết, những nội dung ngoài giáo trình do giáo viên mở rộng, phát triển thêm. Việc bạn tự mình ghi chép bài giảng sẽ giúp chủ động, linh hoạt hơn trong quá trình tiếp thu bài giảng, sẽ luyện cho bạn cách ghi chép khoa học không chỉ ở các giờ lên lớp mà còn biết cách ghi chép các buổi nói chuyện chuyên đề, nâng cao ý thức tự lập trong việc nghiên cứu các đề tài khoa học. Tích cực tham gia thảo luận, phát biểu xây dựng bài hay trao đổi cùng thầy cô và bạn bè ở trên lớp chẳng những giúp cho việc rèn luyện kỹ năng như nói, lập luận, trình bày, khả năng tự khẳng định mình mà còn củng cố và mở rộng kiến thức bộ môn Kinh tế chính trị.

- Tích cực thống bài học và ôn tập thường xuyên: Sau khi đọc trước, nắm bài một cách khái quát; nghe giảng để làm rõ và sâu sắc hơn những vấn đề đã đọc; tự ghi chép các ý mở rộng của giáo viên, bạn hãy soạn lại theo đúng trình tự của bài học nhưng với nhận thức của mình và cô đọng nhất. Với cách thức này, bạn sẽ tự luyện cho mình được cách ghi chép, phân tích, chế biến tài liệu và xây dựng nó theo một hệ thống mới, lôgíc mới. Cách này giúp bạn ôn tập thường xuyên, nhờ đó, việc ôn thi học phần nhẹ nhàng, dễ dàng hơn và mang lại kết quả cao hơn.

- Tích cực tìm kiếm thông tin, tư liệu: Trong thời đại bùng nổ thông tin, bạn có nhiều điều kiện thuận lợi trong việc mở rộng và nâng cao kiến thức cho bản thân bằng cách khai thác thông tin trên các phương tiện thông tin, các trung tâm thông tin, tư liệu, thư viện. Để nhớ và sử dụng những thông tin thu thập được, có thể lập phiếu tư liệu theo mẫu đơn giản sau đây:

Tên tài liệu: Lực lượng sản xuất mới và kinh tế tri thức.

Tác giả: Vũ Đình Cự - Trần Xuân Sầm (Chủ biên).

Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2006, 310 trang.

Nội dung chính: Cuốn sách là một phần kết quả nghiên cứu của đề tài cấp nhà nước KX08-02, đã được nghiệm thu. Sách được kết cấu 18 chương, đề cập đến nhiều lĩnh vực: khoa học, công nghệ, công nghệ cao, công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, lực lượng sản xuất mới, tri thức, nền kinh tế tri thức (đặc trưng, sự hình thành ở một số nước và xu thế phát triển của nó), CNTB hiện đại và sự biến đổi thích nghi với nền kinh tế tri thức, CNXH và kinh tế tri thức và CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức ở nước ta.

Cần nhận thức đúng đắn rằng, Kinh tế chính trị Mác-Lênin là mẫu mực về sự vận dụng thế giới quan và phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Chỉ có học tập thật tốt môn học mới xây dựng được thế giới quan đúng đắn, nắm vững được phương pháp luận khoa học, nâng cao khả năng quan sát, phân tích, xử lý và giải quyết các vấn đề trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá... Học tốt môn Kinh tế chính trị Mác-Lênin sẽ thêm kiên định niềm tin, kiên trì định hướng xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa, tự giác góp phần vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế đất nước./.

Trên đây là một số phương pháp có thể chia sẻ giúp các bạn sinh viên học tốt và làm bài thi đạt hiệu quả.