PHẦN 2: NHỮNG CÔNG TÁC NGOẠI GIAO

BÁO CHÍ THÔNG TIN ĐỐI NGOẠI

I.            BÁO CHÍ VÀ QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG TA VỀ BÁO CHÍ

1.   Bác Hồ với báo chí

- Một số tác phẩm của Bác Hồ : 2000 bài báo, 500 thơ văn,

- Công thứ 5W: ai, cái gì, ở đâu, khi nào, tại sao?

- Bác đề cập tính mục đích, cách truyền đạt, lí thuyết đi đôi với thực tiễn

- báo chí là công cụ để fục vụ cách mạng, nhân dân, đấu tranh, tuyên truyền cái tốt

- Xác định đối tượng độc giả

2. Theo chủ nghĩa Mác

- báo chí phải gắn chặt với Đảng Cộng Sản trên mọi lĩnh vực hoạt động, đại biểu cho lợi ích của giai cấp Cộng Sản

- mọi người dân trong xã hội xã hội chủ nghĩa đều được trao đổi , truyền bá thông tin

- Dùng báo chí làm công cụ xây dựng chủ nghĩa xã hội

3. Quan điểm của Đảng ta về báo chí

- Từ lâu Đảng ra đã quan điểm rõ ràng, dựa trên nền tảng của báo chí cách mạng, của CN Mác- Lên nin

- Dựa trên sự phát triển của sự nghiệp báo chí nước ta với trách nhiệm của ngòi bút chiến sĩ.

- Trong giai đoạn hiện nay: thực tiễn báo chí trong thời kì hội nhập đã từng bước bổ sung, hoàn chỉnh các quan điểm của Đảng, Đảng đã xác định rõ những nhận thức mới về nội dung, vai trò, nhiệm vụ của các cơ quan truyền thông đại chúng

Cụ thể

- Nguyên tắc: Báo chí phải thực sự là tiếng nói của Đảng, của nhà nước, của các tổ chức chính trị xã hội, là diễn đàn của nhân dân.

- Báo chí phải thực sự là phương tiên giáo dục chỉ đạo, là phương tiện hoạt động trong lĩnh vực tư tưởng văn hoá theo định hướng của Đảng. Báo chí không phải là 1 sản phẩm thương mại.

- Báo chí phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật. Các cơ quan truyền thông đại chúng nhằm phản ánh, hướng dẫn dư luận, cổ vũ phong trào cách mạng, hình thành dư luận xã hội lành mạnh. Thực hiện dân giàu..văn minh

Vai trò :

-      Đảng luôn coi báo chí là vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng VH, góp sức tích cực, hiệu quả vào sự nghiệp đấu tranhg giải phóng đất nước trước đây cũngnhư công cuộc đổi mới đất nước hiện nay

-      Đảng ta luôn coi báo chí là kênh thông tin nhanh nhậy, thường xuyên tác động vào ý chí con người hình thành dư luận xã hội về các vấn đề, các sự kiện hiện tượng liên quan đến lợi ích chung của xã hội, fản ánh toàn diện bức tranh sinh động của cộng đồng dân cư, bầu không khí chính trị trong đó có các mặt tư tưởng, nguyệ vọng của các tầng lớp nhân dân về các vấn đề bức thiết của cuộc sống.

Nhiệm vụ :

-      Đảng chỉ rõ dưới sự chỉ đạo của Đảng và quản lí của nhà nước, báo chí phải đảm bảo và tạo điều kiện thuận lợi cho thông tin nhanh nhậy, kịp thời, chân thật; thể hiện tính nhân dân, tính Đảng, tính chiến đấu, tính đa dạng.

-      Báo chí phải mở rộng thông tin trong đó có thông tin đối ngoại trong thời kì hội nhập, phải tiêu biểu cho thái độ cởi mở, mở cửa nhưng phải giữ vững Định hướng chính trị quốc gia, giữ gìn bản sắc văn hoá, đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc, nâng cao dân trí, củng cố lòng tin, hoàn thiện con người.

Mục tiêu:

-      Trong thời điểm hiện nay, báo chí phải nhằm cái đích là tận dụng thời cơm, ngăn ngừa nguy cơ, giữ vững hoà bình độc lập thống nhất, tự chủ, vì sự ổn định vững vàng và sự phát triển nhanh chóng hiệu quả bền vững, đúng hướng của đất nước.

-      Báo chí phải nhằm cái đích là xây dựng con người, cổ vũ cái tốt cái đẹp trong quan hệ con người- con người, con người với xã hội, con người với thiên nhiên. Phê phán cái sai, lên án cái ác cái xấu, hướng tới chân thiện mĩ

-      Báo chí phải nhằm cái đích xây dựng đạo đức, lối sống, không ngừng nâng cao sự hiểu biết của nhân dân gắn với hiện đại, tiên tiến nhưng phải giữ vững cốt cách dân tộc.

4. Định nghĩa về báo chí

Danh từ báo chí được hiểu theo nghĩa rộng, đó không chỉ là tờ báo, bản tin mà bao gồm các đài phát thanh, vô tuyến truyền hình, các nhà xuất bản, các hãng thông tấn, tạp chí…

Theo Nguyễn Hữu Thọ : Báo chí là từ gọi tắt để chỉ các cơ quan truyền thông đại chúng, các cơ quan này sử dụng các hình thức báo chí và các nguồn tài nguyên thông tin để truyền đạt thông tin

Xét cho cùng, các cơ quan truyền thông đại chúng thuộc lĩnh vực hoạt động chính trị văn hoá tư tưởng và thông tin tuyên truyền chính là cuộc đấu tranh chính trị văn hoá tư tưởng  trên mọi lĩnh vực đời sống vật chất tinh thần của xã hội, nhằm phục vụ lợi ích quốc giam, dt.

Mục tiêu cốt lõi của hoạt động của các cơ quan truyền thông đại chúng trong đó có cơ quan thông tin tuyên truyền đối ngoại là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, thực hiện dân giàu nước mạnh…văn minh. Đó chính là mục tiêu của sự phát triển đất nước và xây dựng con người.

II.         VÀI  NÉT VỀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA BÁO CHÍ

1.   Các hình thức báo chí

-      5 loại hình báo chí, mỗi loại hình có đặc điểm riêng

o   Báo nói : âm thanh

o   Báo ảnh: hình ảnh tĩnh , đường nét, màu sắc

o   Truyền hình: hình ảnh động

o   Báo in: ngôn từ, bảng biểu

o   Báo mạng: Sự kết hợp của 4 loại báo trên

·         Lưu ý : 4 loại báo trên thì thông tin chưa có vai trò là nền tảng cho sự phát triển của chính trị, xã hội. Với 4 loại trên thì nền tảng là giao thông vận tải, truyền thông,..

·         Với sự phát triển của báo mạng,trên xa lộ thông tin internet là trọng tâm thì thông tin trí tuệ đang giữ vai trò là nền tảng cho sự phát triển của chính trị kinh tế xã hội: Dạy học từ xa, khám bệnh, mua bán…

·         Quá trình phát triển (đọc cuốn Văn minh nhân loại- những bước ngoặt lịch sử)

-      Quan điểm của các giai cấp, các nước

o  Báo chí xuất hiện từ xa xưa, không cùng thời điểm, cùng phát triển rất mạnh mẽ.

o  Trong giai đoạn đấu tranh chống lại sự kìm hãm của PK, báo chí thật sự đã góp phần vào sự phát triển của xã hội cả giai cấp tư sản

o  Khi giai cấp tư sản nắm quyền, chúng quay lại kìm hãm sự phát triển của báo chí, chúng buộc báo chí phục vụ lợi ích riêng của chúng. Ở các nước Tư bản chủ nghĩa đã hình thành các tổ chức độc quyền lớn về báo chí. Ví dụ ở Mỹ, hãng thông tin AP: bán thông tin cho 77% thông tin cho nước Mỹ và 1/8 thông tin thế giới. Ở Anh 4 công ty độc quyền báo chí kiểm soát 80% thông tin toàn nước Anh.

o  Khi thành lập tổ chức quốc tế, Mác và Engghen đã lập ra tờ báo cộng sản, tiêu biểu cho lợi ích của giai cấp vô sản, gắn chặt với ĐCS trong mọi lĩnh vực chính trị xã hội. Về sau Lênin đã phát triển tinh thần đó trong việc xây dựng nền báo chí Cách mạng nhằm thoát khỏi sự khống chế tư tưởng của tư bản dưới chiêu bài tự do báo chí

o  Ở Việt Nam, chỉ nói đến sự phát triển của báo chí Cách mạng. Những từ truyền đơn đc Bác Hồ sử dụng 1918 có thể được coi là hình thức báo chí chính trị sơ khai. Khi Bác viết bản yêu sách gửi hội nghị Vecsai, đồng thơi Bác đã soạn 8 yêu sách thành 1 bài diễn ca quốc ngữ để gửi đồng bào ta dưới hình thức truyền đơn.

o  Lịch sử báo chí Cách mạng VN tính từ 21/6/1925. Đó là ngày CT HCM đã sáng lập ra báo Thanh niên. Đây là sự mở đầu quan trọng của lsử báo chí Cách mạng Việt Nam, là sự kiện chính trị xuất hiện sau sự xuất hiện của Hội thanh niên Cách mạng Việt Nam. Thể hiện tầm nhìn chiến lược của CT HCM, cụ thể Người nhận thức sâu sắc quan điểm của Lênin: Cái mà chúng ta nhất thiết phải có lúc này là 1 tờ báo chính trị. Nếu làm Cách mạng không biết thống nhất các tác động của mình vào quần chúng bằng tiếng nói của báo chí thì mong muốn tác động bằng các phương pháp khác chỉ bằng 1 ảo tưởng mà thôi

o  Báo Thanh niên ra đời giúp truyền bá tư tưởng Mác Lênin, huấn luyện cán bộ, chuẩn bị lí luận tư tưởng và chuẩn bị cơ sở, lí luận cho việc thành lập ĐCS VN. Kết quả là các tờ báo của Đảng góp phần cổ vũ nhân dân ta làm nên cao trào CM 1930-1931; phong trào dân chủ 1936-1939; tổng khởi nghĩa giành chính quyền tháng Tám -1945; làm nên các cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, đánh thắng Pháp, Mỹ, thu giang sơn về 1 mối, tiến lên XHCN.

o  Ngày nay báo chí của ta góp phần thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược: Xây dựng và bảo vệ TQ, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới. Tất cả vì mục tiêu dân giàu… văn minh.

·         Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sau 20 năm đổi mới, báo chí Việt Nam đã có những bước phát triển trong cộng đồng báo chí quốc tế. Chưa bao giờ, hệ thống báo chí của nước ta lại phát triển nhanh, hình thức sôi nổi như hiện nay; lượng thông tin phong phú hơn trước, kỹ thuật in ấn và mạng internet phát triển đáng kể. Đến năm 2007, cả nước ta có khoảng 702 cơ quan báo chí, trong đó báo in có 634 cơ quan với 813 ấn phẩm; 67 đài phát thanh truyền hình, 1 đài phát thanh kĩ thuật số. Cả nước tính đến năm 2007 có 10 báo điện tử. Đội ngũ nhà báo cũng phát triển mạnh mẽ. Năm 1999 có 8000 nhà báo được cấp thẻ, năm 2007 đã có 15000 nhà báo được cấp thẻ (nguồn báo Nhân dân 15/12/2007)

·         Trong những năm qua báo chí đã có nhiều đổi mới mạnh mẽ, phần lớn các cơ quan báo chí hoạt động đúng tôn chỉ mục đích, đảm bảo đúng tôn chỉ chính trị, thực hiện tốt chức năng vừa là cơ quan ngôn luận của Đảng và nhà nước, của các tổ chức chính trị xã hội, của các tổ chức xã hội nghề nghiệp, vừa là diễn đàn của nhân dân

·         Báo chí đã góp phần tích cực vào việc tuyên truyền tư tưởng Mác Lê nin, tư tưởng HCM, đường lối quan điểm luật pháp của nhà nước.

·         Báo chí đã thông tin cổ vũ các phong trào hành động Cách mạng, phản ánh tâm tư, nguyện vọng chính đáng của các tầng lớp nhân dân,  phát hiện cổ vũ nhân tố mới, điển hình, tiên tiến; khẳng định thành quả của công cuộc đổi mới.

·         Tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, quan liêu, chống các quan điểm sai trái, chống âm mưu diễn biến hoà bình của các lực lượng thù địch, thắt chặt tình hữu nghị, sự hợp tác nhiều mặt của nước ta với bạn bè quốc tế.

-      Một số thiếu sót của báo chí nước ta:

o   Báo chí Việt Nam hiện nay cần phải phấn đấu mạnh mẽ để vượt ra cái ngưỡng nông nghiệp phân tán tản mạn, thủ công, bao cấp, có phần tự phát và đặc biệt là thiếu chuyên nghiệp

o   Một số cơ quan báo chí có hiểu hiện coi nhẹ chức năng chính trị, tư tưởng, giáo dục của báo chí Cách mạng, chưa thật sự coi trọng việc phát hiện, biểu dương các nhân tố mới, điển hình, tiên tiến, gương người tốt việc tốt. Nhiều lúc còn xa rời tôn chỉ mục đích, đối tượng phục vụ, sa đà khi phản ánh các vụ án, mặt tiêu cực, mặt trái của xã hội.

o   Một số cơ quan, báo đài chậm đổi mới về hình thức và nội dung, chưa đủ sức chi phối, định hướng thông tin.

o   Hội nhà báo Việt Nam chưa thực sự tham gia có hiệu quả vào việc xây dựng chủ trương chính sách của Đảng và nhà nước về báo chí, vào việc chỉ đạo, quản lí báo chí. Công tác giáo dục, bồi dưỡng chính trị, đạo đức, nghiệp vụ chuyên môn nghề nghiệp chưa được tiến hành thường xuyên và hiệu quả.

III.        ĐỐI TƯỢNG VÀ MỘT SỐ HÌNH THỨC BÁO CHÍ THƯỜNG ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI GIAO

Đặc điểm của báo chí đối ngoại:

Trong hoạt động ngoại giao, báo chí đối ngoại có mục tiêu giống các công tác khác của công tác đối ngoại : thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng và nhà nước, hoàn toàn giống các cơ quan báo chí khác, song có những khác biệt sau:

-      Báo chí đối ngoại quan tâm chủ yếu đến việc thông tin và tuyên truyền, vì vậy báo chí đối ngoại có mục đích là thông tin tuyên truyền phục vụ cho công tác ngoại giao

-      So với các công tác khác của ngoại giao, thông tin đối ngoại là hoạt động phổ biến của cán bộ ngoại giao và không ngoại giao.Trong hoạt động ngoại giao thì NG nhà nước thường tập trung từng thời điểm, từng thời kì nhất định nhưng thông tin đối ngoại thì hoạt động thường xuyên, nội dung rộng rãi và sử dụng nhiều hình thức, biện pháp.

-      Có những vấn đề NG, nhà nước không tỏ thái độ ở một chừng mực nhất định, nhưng thông tin tuyên truyền đối ngoại phải có thái độ rõ rệt.

-      èNgười làm công tác thông tin tuyên truyền phải sáng tạo, chủ động, phải nắm vững đường lối chính sách của Đảng và nhà nước,biết hoạt động theo nguyên tắc vừa cứng rắn vừa mềm dẻo, hợp đối tượng, sử dụng hình thức sinh động hấp dẫn để lôi cuốn các đối tượng khác nhau.

Đối tượng của thông tin đối ngoại

Các chính thể, chính đảng và nhân dân toàn thế giới.

-      Các chính thể, chính đảng tổ chức nhân dân yêu chuộng hoà bình tiến bộ đối tượng này gần gũi và quan hệ với ta, cụ thể là các nước XHCN, các nước lân cận. Đây là những nước những tổ chức ở mức độ nào đó đã hiểu ta, nên ta xác định đây là trường hợp dễ tuyên truyền.

-      Các chính thể, chính đảng, nhân dân của các nước có chế độ chính trị, quan điểm và lập trường khác ta: Cần chú ý hơn vì dù sao họ cũng chịu sự tác động chi phối và chịu ảnh hưởng của thông tin tuyên truyền nước họ, vì vậy chúng ta cần kiên trì thông tin tuyên truyền để họ dần dần hiểu và ủng hộ nước ta.

-      Đối với lực lượng chống đối ta thì ta cần dùng nhiều biện pháp để giảm bớt thông tin tuyên truyền của chúng đối với ta

-      Các tổ chức, cá nhân làm công tác báo chí: gồm các tổ chức thông tin tuyên truyền đại chúng, các nhân vật, nhân sĩ, nhà văn giáo sư, tiến sĩ, trí thức, những người có danh tiếng: Chúng ta phải đặc biệt thông tin tuyên truyền có sức hấp dẫn để làm cho họ hiểu ta, giúp ta thông tin tuyên truyền trong nước họ. Nhưng chúng ta cần lưu ý đối với những người xấu trong nhóm đối tượng này có thể lợi dụng ta

Một số hình thức được sử dụng trong thông tin tuyên truyền đối ngoại:

-      Sử dụng thông qua các cơ quan báo chí, các nxb, đài phát thanh để phát biểu chính kiến phổ biến đường lối chính sách, để tuyên truyền cổ động, để  lôi kéo quần chúng.

-      Họp báo là cuộc đấu trí gay go phức tạp vì phải trả lời các câu hỏi rất hóc búa của các phóng viên, người tham dự dưới nhiều dạng, nhiều mức độ, nhiều quan điểm chủ kiến. Có nhiều rất bất ngờ và có chủ ý xấu. Hình thức họp báo là hình thức thông tin tuyên truyền cao của hoạt động ngoại giao, thường được dùng khi có những biến cố lớn của đất nước hoặc có những hoạt động tấn công ngoại giao lớn. VD đoàn cấp cao nước ngoài thăm, kí hiệp định, giao nhập tổ chức… Thông thường có các loại họp báo sau:

o   Họp báo thường kì : tổng kết, sơ kết 1 năm, 6 tháng để thông báo về tình hình kinh tế, xã hội của đất nước

o   Họp báo không thường kì: Được tổ chức nhân sự kiện, biến cố lớn của đất nước. Họp báo để thông tin tuyên truyền thường được tổ chức ở cục báo chí, bộ ngoại giao hoặc ở các cơ quan đại diện thường trực ở nước ngoài.

o   Mức độ họp báo của từng loại tuỳ thuộc vào mục đích, yêu cầu cần đạt được. Để đảm bảo có hiệu quả thì người tổ chức họp báo phải chuẩn bị thật kĩ lưỡng về nội dung họp báo, dự kiến nhiều câu hỏi và câu trả lời ở nhiều mức độ khác nhau. Nếu gặp câu hỏi xấu hoặc không tiện, không muốn trả lời thì phải tìm cách không trả lời câu hỏi đó hoặc phản công lại bằng câu hỏi khác hoặc tự chủ trả lời theo ý của mình nói về vấn đề khác. Cần nhớ họ có quyền hỏi, ta có quyền trả lời hoặc không trả lời hoặc trả lời như thế nào đó theo chủ ý của ta. Phải chuẩn bị bài phát biểu trước, in sẵn bằng thứ tiếng cần dùng tại nơi đó, có thể để trên bàn hoặc phân phát cho từng người. Phải có phiên dịch tốt nếu người chủ trì không nói được thứ tiếng cần dùng. Thái độ khi trả lời phải hoà nhã, khôn khéo, lịch thiệp, biết kiềm chế, trách bị kích động, tránh bị mắc bẫy. Phong thái phải đĩnh đạc, đàng hoàng, luôn ở thế chủ động. Tránh nói dai, nói dài, nói liên miên. Khi nói không cần phải trích và phải thật súc tích, ngắn gọn, hình tượng hình ảnh. Khi tổ chức họp báo cũng đều tổ chức Cocktail chiêu đãi

o   Tiếp xúc phóng viên: Tranh thủ phóng viên để họ tuyên truyền cho ta. Vì vậy mà chúng ta cần thực hiện

§  Chuẩn bị kĩ nội dung tiếp xúc : Nội dung họ nhận thông tin để viết bài hay để quay phim chụp ảnh để họ tuyên truyền, giới thiệu về nước họ. Nếu nhà báo, phóng viên nổi tiếng đến xin lấy tư liệu quay phim chụp ảnh thì ta nên tạo điều kiện để họ hoàn tất các thủ tục cần thiết. Song cần nắm vững họ là ai, xin vào với dụng ý gì, để quyết định có nên cho vào hay không. Đây là quyết định của vụ thông tin báo chí Bộ ngoại giao và chịu trách nhiệm về trách nhiệm của mình.

§  Địa điểm tiếp xúc phóng viên: có thể mời họ đến bộ ngoại giao hoặc văn phòng các vụ chủ khoản của bộ ngoại giao, hoặc trụ sở cơ quan đại diện tại nước ngoài hoặc cơ quan đại diện, các toà soạn báo của các cơ quan báo chí nước ta để tiếp xúc. Cần thiết lập quan hệ cá nhân với các cơ quan báo chí nước ngoài.

o   Trả lời phỏng vấn:

§  Trả lời phỏng vấn trực tiếp: Cần thận trọng và giữ tư thế chủ động. Có kiến thức vững vàng, thường xuyên học hỏi để có kiến thức sâu rộng.

§  Trả lời phỏng vấn khi đưa câu hỏi trước: Thẩm định trước chính xác các dữ liệu, số liệu, các đánh giá của mình. Nếu sai sót có hậuquả nghiêm trọng

o   Thông báo không chính thức: Là những cuộc trao đổi, nói chuyện không chính thức nhằm giúp các nhà báo, phóng viên chủ trương đường lối của ta trước 1 sự kiện nào đó. Để làm vấn đề này, đối với những gì phức tạp thì không nên đi quá sâu, không nên đi quá tỉ mỉ và nhất thiết không được tiết lộ bí mật, không đc tiết lộ ý đồ chiến lược của ta.

o   Vận động đăng bài trên các báo chí nước ngoài

o   Ra công bố của người phát ngôn bộ ngoại giao, ra sách trắng (sách in mô tả toàn bộ diễn biến sự việc), giác thư(bị vong lục tỉ mỉ), tổ chức triển lãm, tổ chức chiếu phim, ra bản tin, ra báo điện tử.

Biện pháp thông tuyên truyền đối ngoại

Thông tin tuyên truyền bằng phương tiện của ta: Thông qua hoạt động của các cơ quan của ta đặt tại nước ngoài; Thông qua các cá nhân có nhiệm vụ công tác ở nước ngoài

Thông tin tuyên truyền bằng phương tiện của nước ngoài : tổ chức thông qua sự hợp tác cơ quan thông tấn nước ta với nước khác; thông qua công tác của các phóng viên thường trú tại nước ngoài; Thông qua đón tiếp các nhà báo, người nổi tiếng, các đoàn thăm nước ta; Qua các cuộc vận động báo chí của nước ta tại nước sở tại. ç biện pháp quan trọng, có tính khách quan; phương tiện nước ngoài có thế mạnh, có kĩ thuật tiên tiến, nhanh, ảnh hưởng rộng rãi hơn

IV.