Anh ngồi thêm một lúc, mắt vẫn nhìn vào đốm than đang tàn dần, cân nhắc một nước cờ khó. Tin cô, nghĩa là thừa nhận một phần tương lai bị người khác nhìn thấu. Không tin... thì bỏ lỡ một nguồn tin kì lạ có thể hữu ích.

Sau một khoảng thinh lặng, anh bất chợt lên tiếng:

"Những điều cô vừa nói... đừng tùy tiện đem ra trước mặt người khác. Ở thời buổi này, một câu lỡ miệng có thể chuốc hoạ vào thân."

Liên hơi khựng lại, nhận ra ánh mắt anh lúc này sắc bén và cảnh giác hơn hẳn ban nãy. Cô mím môi, khẽ gật đầu.

Anh đứng dậy, phủi nhẹ lớp bụi trên ống quần:
"Tôi sẽ đưa cô về trại."

Quyết định ấy không phải bộc phát. Một người lạ mang bí mật khó tin, giữ bên mình là mạo hiểm, nhưng để rơi vào tay kẻ khác còn đáng ngại hơn. Ở trại, cô sẽ nằm trong tầm kiểm soát Tây Sơn và sớm muộn gì sự thật cũng sẽ lộ ra.

Liên chớp mắt, hơi lùi lại một chút:

"Để làm gì?"

Anh nhìn thẳng vào cô, nói thản nhiên:

"Cô còn chọn được con đường nào hay hơn chăng?"

Câu nói khiến Liên nghẹn lại. Không nhà, không tiền, không người thân, và quan trọng nhất: không thuộc về thời đại này. Ở lại rừng núi hoang vu? Vô vọng. Đi theo anh ta? Nguy hiểm, nhưng ít nhất còn cơ hội sống sót. Cô cắn môi, gật đầu:

"Được... tôi đi theo anh." Cô chần chừ một nhịp, chợt hỏi: "Anh dẫn tôi theo, không sợ tôi sẽ gây rắc rối cho Tây Sơn sao?"

Trong mắt anh, câu hỏi ấy giống một phép thử hơn là thắc mắc thật sự.

"Tôi biết, tấm địa đồ ấy, chẳng phải vật của cô."

Liên ngẩng mặt, thoáng sững sờ. Anh chưa từng hỏi tấm bản đồ trên người cô, sao lại chắc chắn đến vậy?

"Anh tin lời tôi nói sao?"

"Cái cách cô xem địa đồ - mắt đảo quanh, chỉ dừng ở hình vẽ, chẳng đọc lấy một dòng chữ - đã rõ hơn bất kì lời biện minh nào."

Liên dở khóc dở cười. Mười sáu năm học hành, chưa ai nói cô... không biết chữ.

"Trên đó viết chữ Hán, tôi đương nhiên không biết."

Quang Bình nhìn cô, khóe môi thoáng nhếch lên, đôi mắt vẫn lạnh lùng:

"Chẳng phải chữ Nho[25], mà là chữ Nôm[26]."

"Thời đại tôi sống, không còn sử dụng chữ Nôm nữa, mà sử dụng hệ thống chữ khác, dễ dàng tiếp cận, dễ nhớ, dễ học hơn rất nhiều."

Một thứ chữ "khác" - không phải Nho, không phải Nôm - nghe vừa xa lạ vừa mơ hồ. Câu chuyện về một "tương lai" vẫn quá xa vời để tin, nhưng anh không thể gạt hẳn. Giữ cô lại trong trại, sẽ có thời gian nhìn rõ bản chất con người này.

Anh hỏi với vẻ điềm đạm, mang chút xã giao:

"Nãy giờ chưa kịp hỏi... cô tên gì?"

Liên chớp mắt, như vừa thoát khỏi mạch suy nghĩ, khẽ mỉm cười:

"Tôi tên Ngọc Liên. Anh... chắc là tên Bình, đúng không? Tôi nghe bạn anh gọi như vậy."

Anh gật đầu:

"Phải. Tôi tên Quang Bình."

"Ánh sáng của lẽ công bằng... Tên nghe rất có chí khí."

Quang Bình không đáp. Anh tiến đến xác con trăn khổng lồ, cúi xuống nhấc nó lên vai một cách dứt khoát. Dáng người anh lặng lẽ, cứng cỏi. Ánh lửa hắt lên lưng áo đầy vết sờn như khắc họa một bức tranh thời loạn. Anh xoay người, nói ngắn gọn:

"Lên đường!"

Liên hít một hơi sâu, lặng lẽ bước theo, lòng bâng khuâng nghĩ: Phía trước sẽ ra sao?

---
Đường vào trại nằm ẩn mình sau một hang động sâu trong núi. Liên lặng lẽ theo sau Quang Bình, băng qua khu rừng rậm nơi tán cổ thụ khép kín bầu trời. Mặt đất gồ ghề, lá khô trượt dưới chân. Sau một đoạn đường khúc khuỷu, Quang Bình dừng lại trước một cửa hang nhỏ bị dây leo phủ kín. Anh vén lớp lá sang một bên, quay đầu lại:
"Vào đi. Cẩn trọng từng bước."

Liên nuốt khan, cúi người chui vào. Hơi lạnh tràn đến tức thì. Mùi đá ẩm, mùi đất mục lẫn trong bóng tối. Hang tối đen như mực. Ánh đuốc trong tay Quang Bình hắt bóng chập chờn lên vách đá. Giọng anh vang lên, rành mạch:
"Bám sát. Tôi đặt chân đâu, cô theo đó."

Liên siết chặt bàn tay:

"Được!"

Cô dán mắt vào từng bước chân anh, bước theo như đi vào một thế giới khác - lạnh lẽo, bí ẩn và đầy hiểm trở. Cô biết mình chỉ có thể tiến tới.

Sau quãng đường ngoằn ngoèo trong lòng hang, ánh sáng dần le lói phía trước, hơi lạnh tan bớt. Gió nhẹ lùa vào, mang hương hoa phảng phất xen mùi khói củi. Khi ra khỏi miệng hang, khung cảnh trước mắt khiến Liên bất ngờ.

Giữa lòng núi khép kín, căn cứ nghĩa quân Tây Sơn trải rộng trên khoảng đất bằng phẳng như lòng chảo. Ba mặt núi trùng điệp che chở, mặt còn lại là con sông chắn ngang như chiến hào[27] tự nhiên - bức tường thành hùng vĩ của thiên nhiên.

Doanh trại chia thành ba khu gần nhau, mỗi khu từ mười đến vài chục lán trại dựng liền kề thành hình chữ "C" ôm chân núi. Quang Bình đưa Liên men theo lối mòn phủ cỏ dại và lá khô. Ánh sáng bình minh xuyên qua tán cây, để lại vệt sáng lấp lánh trên mặt đất. Họ tiến vào khu sinh hoạt. Mái lều lợp lá cọ thấp thoáng giữa rừng, khói bếp quyện trong không khí. Tiếng người, tiếng chân, tiếng vũ khí va chạm hòa thành nhịp sống rộn ràng.

Nghĩa quân xếp hàng nghiêm trang ở trung tâm trại. Vài nhóm tuần tra vòng ngoài, ánh mắt quét kỹ từng tán lá, từng lối nhỏ. Không khí vừa náo nhiệt vừa nghiêm minh. Nếu không có người dẫn đường, chẳng ai tin giữa vùng núi hoang vu lại ẩn giấu đội quân rèn luyện ngày đêm, sẵn sàng cho những trận đánh lớn.

Liên đứng sững. Không phải vì cảnh đẹp, mà vì cô đang chạm tay vào lịch sử sống động.

Quang Bình bước chậm lại, quay mặt nhìn cô:

"Thấy thế nào?"

Liên không rời mắt khỏi khung cảnh:

"Tôi không nghĩ nơi ẩn quân lại quy củ đến vậy."

Quang Bình cười nhẹ, không giấu được sự tự hào:

"Tây Sơn không phải loạn quân. Mỗi người vào trại, đều phải theo kỉ luật."

Quang Bình dẫn Liên đến khu trại phía Bắc, nơi có một nhóm phụ nữ đang tập trung. Tại đó, cô gặp lại Xuân trong bộ trang phục vải nâu giản dị, mái tóc búi cao gọn gàng, ánh mắt sắc sảo như lưỡi kiếm vừa được rút khỏi vỏ. Khí chất hiên ngang ấy khiến mọi người tự khắc tránh đường.

Các tướng lĩnh Tây Sơn nhiều người oai danh, Liên không thể nhớ hết. Nhưng cái tên Xuân, cô chỉ nhớ một người: nữ tướng Bùi Thị Xuân. Vậy người tên Diệu đi cùng hôm qua hẳn là Trần Quang Diệu.

Xuân tiến đến, dừng trước mặt Quang Bình. Ánh mắt lướt qua Liên trong thoáng chốc, rồi tập trung vào anh:

"Anh Bình, có chuyện gì vậy?"

Quang Bình đáp ngắn:

"Cô Liên, tôi đưa về. Từ nay theo nghĩa quân. Nhờ cô Xuân thu xếp."

Xuân gật đầu. Lần này ánh mắt dừng trên Liên lâu hơn, như muốn soi xem cô gái mới đến mang điều gì trong lòng.

Liên lúng túng. Mới tối qua còn nghi ngờ bọn họ, giờ lại xin đầu quân - liệu có bị xem là kẻ hai mặt? Cô khẽ cúi đầu:

"Chị... có phải là Bùi Thị Xuân?"

Ánh mắt Xuân dịu đi một chút:

"Anh Bình nói gì với cô sao?"

"À... không..."

Liên khựng lại. Cô không thể tiết lộ mình biết Xuân từ những trang sử tương lai. Họa từ miệng mà ra, im lặng là hơn.

Xuân nói tiếp:

"Vào trại rồi thì có chỗ nghỉ ngơi. Nhưng nhớ, đây không phải nơi trú thân. Ai muốn ở lại đều phải gắng sức giữ chỗ đứng."

"Tôi hiểu."

Quang Bình nhìn sang, nghiêm túc:

"Mọi chuyện, tôi đứng ra bảo đảm. Nếu có sai sót, tôi chịu."

Xuân khẽ cười, một nụ cười nhẹ mang đầy hàm ý:

"Được!"

Liên thoáng ngạc nhiên. Một người như Bùi Thị Xuân, vẫn gật đầu trước lời anh - đủ hiểu vị trí của Quang Bình trong hàng ngũ nghĩa quân không tầm thường.

Xuân quay người:

"Đi theo tôi!"

"Dạ!"

Liên bước nhanh theo sau. Gặp những con người có thật trong lịch sử khiến cô có cảm giác như vừa bước qua một cánh cửa vô hình, chạm vào dòng thời gian đang chảy ngay trước mắt. Tim cô đập mạnh. Hồi hộp có, phấn khích có, mà nỗi lo cũng len vào từng hơi thở.

Dưới tán rừng xanh rì rào gió, những lán trại được dựng bằng tre nứa và lá rừng, thô sơ mà vững chãi. Xuân đưa Liên đến trước một lán ở khu phía bắc. Trước cửa lán, một cô gái trạc mười sáu, gương mặt rám nắng và đôi mắt sáng lanh lợi, ngẩng đầu nhìn họ, hỏi ngay:

"Người mới hả chị?"
"Phân cô Liên việc phù hợp, cho quen dần." Xuân đáp gọn, rồi quay đi.

Cúc vỗ tay ra hiệu, giọng dõng dạc:

"Mọi người, tập hợp!"

Từng người từ trong lán bước ra, đứng thành hàng trước sân đất. Khoảng đâu đó hai mươi người.

Cúc giới thiệu nhanh:

"Tôi là Cúc, tổ trưởng. Cô nói vài lời cho mọi người biết mặt."

Liên khẽ hít vào một hơi, rồi nói:

"Dạ, em tên Liên. Mong được mọi người chỉ dạy thêm."

Một cô gái khác bước lên, môi cười tươi như nắng, vừa nhìn vừa trêu nhẹ:

"Em gái xinh thế! Bên ta còn chỗ trống, qua đây đi."

"Dạ!"

Cúc gật đầu:

"Vậy giao cho cô Đào hướng dẫn. Mọi người, chuẩn bị ra sân khởi động."

Liên theo Đào vào bên trong lán. Không có giường, chỉ vài chiếc võng mắc giữa hai cột trại, vài góc trải chiếu trên lớp rơm khô. Đào chỉ vào một góc lán, nơi tấm chiếu cói sờn cũ được trải tạm bợ:

"Tối em nằm góc kia với ta. Giờ theo ta nhận đồ."

Ra khỏi lán, hai người men theo lối đất đỏ về khu trại phía tây - nơi phát vật dụng cá nhân. LLiên nhận bộ đồ vải thô nâu, khay gỗ và ống tre làm ly. Tất cả đơn giản, thiết thực.

Kế đó, họ đi sang gian phát lương thực. Không khí đông đúc, tiếng cười rôm rả, mùi rau củ lẫn khói bếp. Mọi người xếp hàng trật tự nhận phần theo danh sách. Hôm nay ngoài giỏ rau và gạo, còn làn tre đựng thịt trăn tươi.

"Ơ, thịt trăn à? Ở đâu ra thế?" Đào reo lên.

Một chị ở tổ cấp phát vừa ghi chép vừa cười:

"Sáng nay anh Bình mang về. Bắt được trong rừng."

Đào nhìn sang Liên, thích thú:

"Hôm nay chúng ta có lộc ăn rồi!"

Liên mỉm cười. Cô biết khúc thịt ấy chính là phần còn lại của con trăn suýt nuốt chửng mình.

Về trại, Liên đặt đồ dùng cá nhân lên chiếc kệ gỗ sát vách, rồi cùng Đào ra bếp. Khói bếp cay xè mắt, tiếng củi nổ lách tách. Đào nhóm lửa, Liên xếp từng trái bắp vào nồi lớn. Nước sôi ùng ục, mùi ngọt lan tỏa.

"Ngày nào chị cũng làm việc này sao?" Liên hỏi.

"Không đâu." Đào đáp, tay vẫn thoăn thoắt. "Mọi người chia nhóm, mỗi tổ trực bếp năm ngày, còn lại luyện võ hoặc việc khác. Công bằng lắm."

"Chị vào nghĩa quân lâu chưa?"

"Hơn nửa năm. Lúc đó vài trăm người, giờ chắc cả ngàn."

Liên thấy lòng rạo rực. Mọi người cùng sống, luyện tập, chiến đấu vì lí tưởng chung. Tây Sơn không còn là dòng chữ trong sách, mà hiện hữu ngay đây - đầy khí phách.

Buổi tập kết thúc, Cúc ra hiệu xếp hàng. Liên cùng Đào chia phần: bắp vàng óng trên khay gỗ, nước luộc rót vào ống tre. Mọi người ngồi thành vòng tròn dưới nắng sớm, tiếng cười nói rôm rả.

Liên cũng cười theo, nhưng khóe miệng vừa nhích lên đã khựng lại. Cô nhìn những gương mặt rạng rỡ quanh mình. Họ còn rất trẻ, rất tin vào ngày mai. Nhưng sẽ có một ngày, gần như tất cả những người đang ngồi đây sẽ không còn. Cổ họng Liên bỗng nghẹn lại. Cô đưa miếng bắp lên miệng, cắn một miếng rồi... không nuốt nổi.

Đào ngồi cạnh thấy vậy, liền vỗ mạnh vào lưng một cái:

"Nghẹn hả?"

Cái vỗ mạnh làm miếng bắp trôi xuống. Liên ho khù khụ vài tiếng, gật đầu: "Không sao rồi."

Đào bật cười:

"Có ngon cũng ăn từ từ thôi chứ!"

Liên cười gượng, cúi mặt xuống, hai tay siết chặt ống tre. Trước đây cô chỉ sợ mình chết. Giờ thì cô chợt thấy sợ một điều khác: Cô sẽ còn ở đây lâu, ngày ngày ăn cùng họ, sống cùng họ; rồi từng người một ngã xuống, mà cô đã biết trước ngày đó sẽ đến.

Sau bữa sáng, cả tổ tản ra gánh nước từ suối. Lối mòn hẹp, đá và rễ cây chằng chịt. Vai Liên tê rần vì đòn gánh, thùng nước sóng sánh văng lên ống quần. May là mỗi người chỉ gánh một đoạn rồi đổi lượt. Cả đoàn nối nhau thành hàng dài, tiếng thở hòa với tiếng nước chảy.

Về đến lán, cô ngồi phịch xuống tảng đá, mồ hôi bết lưng. Cô múc một gáo nước lạnh, hớp vài ngụm, cái rát trong cổ dịu dần. Bữa trưa có cơm nóng, thịt trăn cháy cạnh và canh rau rừng. Liên nhìn những gương mặt rám nắng quanh mình. Ai cũng ăn ngon lành, mệt mà vui. Cô thấy mình chạm nhịp sống của họ lúc nào không hay.

Thoắt cái đã ngả chiều. Nắng cuối ngày rót vàng lên tán lá. Cơm nước dọn dẹp xong, mọi người ngồi chuyện trò chuyện tập luyện. Liên ôm bộ đồ mới phát, lén chuồn ra suối. Hai ngày rồi cô chưa tắm. Hết chạy bộ lại ngã sấp mặt, đất bết từ tóc xuống áo, ngứa ran như có cát mịn cọ dưới da.

Dòng nước suối trong veo chảy róc rách. Liên ngồi xuống ven bờ, thả chân vào dòng nước mát lạnh. Cảm giác sảng khoái lan dần khắp cơ thể, nhẹ nhõm như mọi mệt mỏi được cuốn đi. Liên cúi xuống, định vốc nước rửa mặt. Gương mặt phản chiếu dưới mặt nước khiến cô đứng hình vài giây.

Mái tóc đen dài phủ xuống lưng. Đôi mắt sâu thẳm. Làn da trắng đến ngả xanh. Hàm răng đen nhánh. Một vẻ non nớt, chưa quá mười ba, mười bốn.

Không phải cô.

Liên bật lùi, suýt ngã ngửa. Bóng hình trong nước khẽ lay động, như có ai đó đứng ngay phía sau. Cô quay phắt lại. Chỉ thấy rừng cây lặng im, gió khẽ rì rào qua tán lá. Tim cô dội lên liên hồi. Từng chuyển động từ sáng đến giờ đều lạ lẫm, như không khớp với thân thể này. Và giờ thì rõ ràng: linh hồn cô bị ném đến đây, trú trong xác của một người khác.

Liên siết chặt bàn tay, cố níu lấy chút gì thuộc về mình. Thân thể này đang sống, đang thở. Cô nhắm mắt, hít một hơi dài. Khi mở mắt, gương mặt xa lạ vẫn nhìn lại, nhưng cô không còn giật mình nữa.

Cô bước xuống suối. Nước lạnh ngập đến ngực, cuốn theo bụi bẩn và những ý nghĩ rối bời. Liên ngẩng mặt lên, đón ánh nắng chiều. Dù chưa hiểu vì sao mình bị đẩy tới đây, cô biết mình phải tiếp tục sống bằng chính thân xác này.

___

*Hình thế khu vực Tây Sơn:

- Tây Sơn Thượng: trọn vùng An Khê, núi non trùng điệp.
- Tây Sơn Trung: từ chân đèo An Khê đến cuối Bình Giang, Hòn Núi Ngang là ranh giới với Tây Sơn Hạ.
- Tây Sơn Hạ: từ Trinh Tường, Phú Lạc đến Thú Thiện; đồng bằng chiếm gần hết. Sông Côn là "sợi tim" nối Trung-Hạ.

[25] Chữ Nho (hay chữ Hán/ Hán tự): hệ thống chữ viết Trung Hoa, dùng trong văn chương, hành chính, học thuật. Chữ cổ nhất được cho là chữ Giáp Cốt (1600-1020 TCN), phát triển qua Kim Văn, Triện Thư, Lệ Thư, Khải Thư; có dạng viết nhanh Hành Thư và Thảo Thư. Chữ giản thể dùng ở Trung Quốc đại lục từ 1949, chữ phồn thể vẫn dùng ở Đài Loan, Hồng Kông, Ma Cao.

[26] Chữ Nôm (𡨸喃), hay Quốc âm (國音): là hệ thống chữ viết do người Việt sáng tạo dựa trên chữ Hán, dùng để ghi tiếng Việt, nhất là những từ thuần Việt không có trong Hán ngữ.

- Chữ Nôm xuất hiện từ thế kỷ X, phát triển mạnh thời Trần (thế kỷ XIV) và Tây Sơn (thế kỷ XVIII) . Giai đoạn 1788-1802, văn kiện hành chính bắt buộc  viết bằng chữ Nôm theo lệnh vua Quang Trung.

- "Chữ" bắt nguồn từ "tự" (字) - chữ viết; "Nôm" từ "Nam" (南) - phương Nam, nghĩa là "chữ viết của người phương Nam". Còn gọi là Quốc âm, nghĩa là "tiếng nói của Đất Nước"; xuất hiện trong các tác phẩm văn học như Quốc âm thi tập, Hồng Đức Quốc âm thi tập.

[27]Chiến hào: là công trình phòng ngự dạng rãnh dài, hẹp, đào trong lòng đất.
Mục đích: bảo vệ khỏi hỏa lực địch (đạn, pháo, bom), hỗ trợ di chuyển, tổ chức đội hình và phản công hiệu quả.