Dette

          CÓ MỘT SỰ THẬT MÀ TÔI RẤT RÕ, ngay từ khi tôi còn chưa biết gì, là mình không có bố. Tôi có mẹ, bác Bernadette, và với tôi như thế cũng là khá đủ. Bác Bernadette thoạt đầu là hàng xóm sát vách, nhưng chỉ trong một thời gian ngắn. Mẹ yêu tôi theo một cách đặc biệt của riêng bà, nhưng bà không thể tự mình chăm sóc được tôi vì bà bị bệnh thiểu năng. Có lần, bác Bernie đã giải thích điều đó cho tôi bằng cách so sánh mẹ với một chiếc máy bị hỏng.

          "Tất cả những phần quan trọng nằm ở đây, Heidi à, và nhìn bề ngoài thì mẹ cháu dường như có thể hoạt động tốt, nhưng bên trong có rất nhiều những mảnh nhỏ bí mật đã bị vỡ hoặc bị bẻ cong hay thất lạc không khớp với nhau. Và thiếu chúng, bộ máy sẽ không hoạt động tốt được."

          Và thực tế bộ máy ấy chẳng bao giờ hoạt động tốt cả.

          Bác Bernadette hiểu Mẹ. Bác biết cách trò chuyện với Mẹ và dạy bà nhiều thứ. Bí quyết dành cho Mẹ đó là thực hiện những việc lặp đi lặp lại theo đúng một quy trình cho đến khi bà có thể tự làm được. Đó là phương pháp mà bác Bernadette dạy Mẹ sử dụng cái mở đồ hộp chạy bằng điện, Hằng ngày trong nhiều tuần liền bác mang sang cả đống hộp thức ăn cho mèo và mở chúng ngay trước mặt Mẹ.

          "Nhìn chị này, Cưng yêu quý," Bác nói. "Nhấc lên. Đặt cái hộp xuống dưới. Ấn xuống. Lắng nghe tiếng máy kêu o o. Xong"

          Rất nhanh Mẹ cũng nói cùng với bác. Thực ra không phải tất cả mọi từ, nhưng Mẹ gật đầu và nói "Xong" thật đúng lúc. Một lát sau, Bernadette để Mẹ tự mình thử mở hộp. Thoạt tiên, bà không thể nhớ phải làm những gì - Bà làm mọi trình tự lộn tùng phèo cả lên - Nhưng Bernie tiếp tục hướng dẫn và nói với bà một cách nhẹ nhàng, rồi rốt cuộc một ngày nọ Mẹ đã tự mình mở được một chiếc hộp.

          "Xong."

          Tôi không biết ai là người hạnh phúc hơn trước việc đó. Bernadette hay là mẹ tôi.

          Sau đó, Mẹ tự mình mở hộp thực phẩm suốt. Hộp xúp và thức ăn cho mèo hay hộp cá ngừ. Bất kể là loài hộp gì. Thực ra chúng tôi phải cất chúng lên cao, hoặc mang sang căn hộ của Bernadette, vì nếu Mẹ nhìn thấy một hợp đồ ăn thì bà sẽ mở chúng ngay, bất kể có cần dùng hay không.

          Căn hộ của bác Bernadette ngay sát căn hộ của chúng tôi, và từ thời xửa xưa khi tòa nhà vừa mới được xây, những căn phòng có thể nối với nhau như một căn hộ lớn. Đó là lý do vì sao có một cửa nối giữa hai nhà chúng tôi. Cánh cửa này giúp cho mỗi khi Bernadette đi qua đó thì bác thực sự không rời khỏi căn hộ của mình, điều đó quả là may mắn cho Mẹ và tôi vì chứng "A.P" của bác.

          Khi lần đầu tiên bác giải thíhc cho tôi chứng bệnh đó, tôi nghĩ bác đã nói từ angora phobia - chứng sợ động vật lông dài. Tôi tra trong cuốn B.T.N (Bạn Tốt Nhất), đó là tên mà chúng tôi gọi cuốn từ điển Webster được đặt trên ban cà phê trong phòng khách. Cuốn từ điển viết "phobia" nghĩa là nỗi sợ hãi và "angora" là một con vật lông dài, thường là dê hoặc thỏ. Tôi chẳng biết vì sao, nhưng khi đặt chúng bên nhau, theo Bernadette, nghĩa là bạn sợ hãi khi phải ra khỏi nhà.

          Một thời gian sau, tôi mới hiêu rằng Bernie thực ra bị chứng bệnh gọi là "agoraphobia" (chứng sợ khoảng rộng), chứ không phải "angora phobia"; nhưng chung quy lại cũng giống nhau - bác không thể đi ra ngoài được. Bác chưa từng nói cho tôi biết chính xác nó là gì, song chỉ cần nhìn vào mắt bác khi nghĩ về điều đó, tôi biết đó là một thứ rất tệ.

          Bernadette mê đọc sách. Bác luôn chúi mũi vào một cuốn sách, còn nếu phải làm nhanh ột việc gì đó thì bác dùng ngón tay kẹp vào trang sách đọc dở để đánh dấu nó trong khi làm việc, như vậy bác có thể nhanh chóng quay lại với việc đọc

          "Cháu biết không, mắt đà điểu còn to hơn cả bộ não của nó ấy, Heidi."

          Bác thường nói cho tôi những điều lý thú mà bác tìm được trong sách. Nếu bác đang đọc về châu Phi, bác sẽ không kể mấy thứ chán òm về các con mương tưới tiêu - bác sẽ nói với tôi, "Lũ voi là loài vật bốn chân duy nhất không thể nhảy được đấy nha."

          Kể từ khi tôi có thể nhớ được, cứ đêm đêm Bernadette lại đọc to cho tôi nghe trước khi đi ngủ. Bác và tôi cùng đưa Mẹ vào giường, rồi Bernie đến ngồi bên cạnh giường tôi và đọc sách cho tôi nghe đến khi mắt tôi díp lại mới thôi.

          Bác đọc cho tôi cuốn Mạng nhện của Charlotte và Hoàng tử bé, những trích đoạn trong Kinh thánh, và Thiền học. Bác dịch Romeo và Juliet sang Tiếng Anh, ý tôi muốn nói đến thứ tiếng Anh của riêng tôi, và bác cháu tôi cùng bậc khóc ở đoạn kết câu chuyện. Bác đọc cho tôi nghe thần thoại Hy Lạp và các truyện trinh thám về nữ thám tử nhí Nancy Drew, tiểu sử của Mahatma Gandhi và đọc tới hai lần tất cả các tập của truyện Ngôi nhà nhỏ. Bernadette và tôi không thể cùng nhau đi ra ngoài, nhưng hằng đêm chúng tôi trong những chiếc mũ ngủ bằng vải hoa, cưỡi ngựa không đóng yêu dọc theo thảo nguyện haowjc trườn người sát mặt đất lọt vào trong hang động tối om hay lần theo dấu vết ở các bậc cầu thang quanh co dốc đứng để lên đỉnh các tòa tháp đồng hồ bí ẩn.

          Bernie dạy tôi đủ mọi thứ, và bác là một giáo viên rất giỏi. Khi bác giải thích cách vấn đề, chúng bắn thẳng vào não tôi giống như những mũi tên và nằm lại ở đó. Bác có thể miêu tả một trận bảo tuyết Bắc cực hoặc sự thụ phấn, và đột nhiên tôi cảm nhận được sự châm chích của cơn gió lạnh buốt giá hay con ong nghệ lướt bay vào giữa một bông hoa mõm chó. Không ai chạy trong thế giới của Bernadette - họ "lướt đi" hay "rút bay rút biến" đi mất. Họ không rên rỉ, mà họ "kêu nheo nhéo và than vãn". Bác biết cả triệu từ, và khi không tìm ra từ nào thích hợp, bác sẽ "chế ra từ để dùng. Nhưng khi Mẹ trở nên nản chí, bắt đầu nhăn nhó và nghiến răng, Bernadette sẽ nói:

          "Mẹ cháu đang làm bánh Nhăn hoàng gia kìa, Heidi."

          "Bánh Nhăn hoàng gia", nghe cứ như tên một loại bánh pudding trang trí cầu kỳ bắt mắt vậy, nhưng mẹ tạo ra nó khá thường xuyên, và tin tôi đi, bánh của Mẹ chẳng được phủ kem xốp và quả sơri ở trên đâu. Chuyện này thường diễn ra khi Bernadette đang dạy Mẹ một điều gì mới. Vài chiêu Mẹ có thể học được, giống như cách mở đồ hộp. Nhưng có nhiều thứ dù Bernadette cố đến mấy thì Mẹ cũng không thể lĩnh hội được. Giống như việc tự thắt dây giày chẳng hạn.

          "Bên phải bắt sang trái. Xuyên qua lỗ. Kéo căng vào. Bắt chéo vào nhau. Xuyên qua lỗ. Kéo căng. Xong."

          Tỗi nghe Bernadette nói điều này dễ đến cả triệu lần rồi. Sự thực là, tôi vẫn nghe giọng của bác vang lên trong đầu mỗi khi tôi tự thắt dây giày cho mình. Nhưng Mẹ không thể làm được. Sau vài lần thử, bà bắt đầu đập đầu cồm cộp và thét lên: "Xong! Xong! Xong!" và chỉ ngừng lại khi cuối cùng Bernadette quỳ gối xuống thắt giúp Mẹ dây giày.

          Bernadette không phải là kiểu người dễ dàng bỏ cuộc, nhưng bác hiểu rằng có vài thứ quá khó đối với Mẹ. Đó là lý do vì sao khi bác đặt mua giày cho Mẹ qua catalogue, bác muốn tìm loại giày sục.

          Tôi yêu mẹ tôi, và tôi biết bà cũng yêu mình, nhưng nếu không có Bernadette, chúng tôi sẽ gặp rắc rối to. Mẹ không biết mọi việc. Mẹ chẳng hiểu tí gì về các con số cả. Bà không thể xem giờ hay sử dụng tiền hoặc dùng điện thoại. Bà chỉ biết duy nhất một màu, màu xanh da trời, và dù bà có thể nhận ra vài ký tự - A và S, thỉnh thoảng nhận ra chữ H, - nhưng bà không thể đọc, thậm chí ngay cái tên của chính mình.

          Khi tôi lên 6, Bernadette dạy tôi đọc và viết. Bác bảo, tôi học cứ như vịt vật, tôi nhứo rằng cách diễn đạt này thật lạ lẫm. Tôi chưa từng nghe thấy một con vịt có thể đọc bao giờ. Nhưng Bernadette nói tôi là một con vịt như thế, tôi tin bác ngay không chút do dự gì. Với tôi, bác biết mọi thứ cần biết, nhưng đó là trước khi tôi rời Reno để tìm bốn-chữ-cái và khám ra rằng con người chỉ biết những gì họ biết, không hơn.