Một sếp bự của tôi, cựu Chủ tịch Tập đoàn bất động sản CapitaLand, ông Leiw Mun Leong, khi chưa về hưu từng nhắc đi nhắc lại với nhân viên thông qua các email ba yếu tố chính dẫn đến thành công của cá nhân ông cũng như của CapitaLand là ba chữ P: Paranoia (Lo xa), Perseverance (Kiên định), Perfectionist (Cầu toàn).

Tôi muốn nói đến chữ P đầu tiên Paranoia vì các bạn trẻ thường là những người ít chịu lo xa để khi sự việc đáng tiếc xảy ra rồi mới buồn đau thốt lên: "Nào ai học được chữ ngờ!".

Nói về chủ đề hấp dẫn nhất là du lịch để bàn về tính lo xa, tôi hay thấy các bạn dùng cụm từ "cứ thế mà đi thôi" để chỉ thái độ hứng lên thì vác đại cái ba lô rồi cứ thế mà lang thang theo định mệnh. Tôi biết tuổi trẻ thường liều lĩnh và điều này rất nguy hiểm khi bạn đến những miền lạ với bao nhiêu rủi ro rình rập dọc đường.

Khi chúng ta còn nhỏ, mỗi buổi tối trước khi đi ngủ ba mẹ hay nhắc: "Soạn cặp đi con! Soạn quần áo đi con!". Chúng ta ngồi soạn hết mọi thứ đâu vào đó rồi yên tâm đi ngủ. Sáng ra chỉ cần ôm cặp, mặc áo quần đã treo sẵn rồi đến trường mà thôi. Bạn nào không biết lo xa thì vào lớp thế nào cũng quên dụng cụ học tập, quên bơm mực cho viết máy, quên đeo khăn quàng, quên trả tập mượn bạn... Kết quả là cô la, bị trừ điểm, bạn nghỉ chơi, bản thân tự thấy mình luộm thuộm, vô trách nhiệm, vô kỷ luật, tóm lại là chả ra làm sao. Và bạn phải thay đổi thôi, phải lo xa trước thôi.

Mỗi ngày đi học con nít đã phải biết lo xa trước như vậy, nói chi khi lớn lên 20 tuổi đầu, bạn muốn đi du lịch ở đâu đó, ít thì một vài ngày, lâu thì một vài tuần, gần thì ra Vũng Tàu tắm biển, xa thì bay đến châu Âu ngắm tháp Eiffel. Lẽ nào bạn không nên lo xa?

Tôi không đi vào chi tiết lo xa như thế nào thì mới gọi là đủ. Bạn phải tự ngồi xuống, viết ra giấy toàn bộ hành trình dự định, phải liệt kê tất cả những gì cần đem theo, chuẩn bị mua vé gì, đặt chỗ gì, ăn uống ra sao... Thời buổi Internet, bạn tha hồ tra cứu tiện lợi, tìm hiểu một mình trước, sau đó tìm gặp ai đã đi du lịch chỗ đó rồi thì hỏi thêm thông tin. (Tôi chúa ghét ai làm biếng, cứ tìm hỏi tôi những thông tin cơ bản có thể dễ dàng tìm một mình trên Internet). Rồi bạn tổng hợp lại hết mọi sự việc, kẻ ra sơ đồ, bảng biểu thật thấu đáo, càng chi tiết chừng nào càng tốt chừng đó. Bạn cũng nên đặt mọi tình huống, nếu bị mất bóp thì sao, bị lạc đường thì sao, bị trễ giờ lên tàu, xe, máy bay thì sao, bị khách sạn trở mặt không cho vào nhận phòng thì sao, bị tai nạn giao thông thì sao...

Khi bạn đặt ra nhiều tình huống xấu nhất, tự bạn sẽ biết làm gì để phòng tránh: chia nhỏ tiền ra cất ở nhiều nơi, scan passport ra gởi lên email trước, đem theo hình thẻ, in các bản đồ ra, liệt kê sẵn những khách sạn gần nơi đã đặt trước, mua bảo hiểm du lịch...

Nếu bạn coi phim Mỹ nhiều, bạn hay thấy các nhân vật hỏi: "Chúng ta có kế hoạch không? Kế hoạch A bị phá sản rồi! Đổi qua kế hoạch B phải không?...".

Trong thực tế, không cần phải đi cướp ngân hàng mới cần lên kế hoạch mà làm gì cũng phải có kế hoạch hết, càng nhiều kịch bản càng tốt. Nhiều bạn trẻ nói với tôi: "Đi du lịch là để xả stress, nếu phải nhức đầu lên kế hoạch từng chút như chị nói, thà ở nhà sướng hơn!". Các bạn ơi, trên đời này không có cái gì dễ ăn hết. Đương nhiên là đi du lịch cũng mệt lắm chứ không sung sướng gì. Nhưng nếu chịu mệt lên kế hoạch tỉ mỉ, bạn sẽ có những ngày du lịch an toàn và thư giãn. Còn hơn vừa đi vừa khóc vì bị bao nhiêu là rắc rồi, thậm chí mất tiền chỉ là chuyện nhỏ, mất... trinh hay mất mạng mới là điều đáng sợ. Dạo gần đây khách du lịch còn bị IS bắt cóc đòi tiền chuộc, sau đó bị chặt đầu nữa. Bạn thử nói: "Tôi đến từ Việt Nam nghèo lắm không có tiền chuộc đâu!" và xem IS có thả ra không nhé!

Nhiều bạn khác nói: "Thích thì đi thôi, lên mạng mua nhanh một cái vé giờ chót, quơ nhanh vài món đồ cá nhân, vác ba lô lên, rồi đi!".

Ờ thì các bạn cứ hồn nhiên đi như thế đi, cứ cho là thần may mắn đi theo bảo vệ bạn trọn vẹn cho đến ngày về. Tôi vẫn đảm bảo rằng nếu bạn chuẩn bị kỹ hơn trước đó, bạn sẽ tận hưởng được rất nhiều lợi ích hơn. Chắc chắn chi phí chuyển đi giảm nhiều do bạn đã dặt khách sạn từ trước, tiền ăn uống rẻ hơn vì bạn tra cứu các nhà hàng vừa ngon vừa rẻ trước. Chắc chắn thời giờ cũng thoải mái hơn do mọi thứ đã được sẵn sàng, đến nơi bạn không phải loay hoay tìm chỗ nữa.

Một số bạn ngây thơ nói với tôi: "Em chỉ chọn đến những nước văn minh, phát triển, không có nạn trộm cắp, không có lừa dối, không có bạo lực! Những nơi an toàn nhất thế giới ấy!".

Trên đời này làm gì có chỗ nào an toàn, ngay cả những nước thuộc loại hiền thì cũng có những kẻ xấu từ nơi khác trà trộn đến. Ví dụ như dân Paris chính gốc không móc bóp, nhưng thành phần lang thang nhập cư bất hợp pháp từ các nước Đông Âu đang làm chuyện đó! Ví dụ như người Nhật và người Singapore không chặt chém du khách, nhưng người nước ngoài nhập cư vào đang mở những dịch vụ ăn uống, bán những món hàng đội giá... Bạn đừng bao giờ tin tưởng ai tuyệt đối khi đi du lịch xa, đừng ngây thơ phán xét người đời bằng dáng vẻ hay quần áo.

Tôi đi du lịch khá nhiều, lúc trẻ đi du lịch bụi, lúc bớt trẻ đi du lịch sang sang chút, có khi tự đi một mình, có khi đi theo nhóm, có lúc mua tour trọn gói luôn. Trong mọi hoàn cảnh tôi đều lên kế hoạch chi tiết nhất có thể cho chuyến đi của mình. Trong lúc chu du, tôi ghi chép lại mọi điều, hoặc chụp hình lại cho nhớ. Có thể gọi là một dạng nhật ký hành trình, viết nhanh, viết vội thôi, chỉ là những cái gạch đầu dòng cũng được. Sau khi đi về, tôi ngồi viết bản thu hoạch, có thời giờ kể lể tỉ mỉ hơn. Tôi viết cho cá nhân tôi đọc thôi, nhưng tôi tra cứu lại những gì mắt thấy tai nghe, những chi tiết lượm lặt dọc đường. Nhờ thế, tôi như được đi du lịch những ba lần: trước khi đi tôi chuẩn bị thông tin và lên kế hoạch (lòng đầy phấn khích), thực sự chu du tôi mắt thấy tai nghe để tận hưởng miền đất lạ (sống trong giờ phút hiện tại sung sướng), sau khi đi về tôi kiểm chứng lại thông tin, khám phá thêm nhiều điều mới (thấu hiểu hơn vùng đất vừa tham quan).

Trở lại với chữ P - Paranoia của cựu Chủ tịch Tập đoàn CapitaLand, ông Leiw Mun Leong kể khi đi du lịch (mà thường là đi công tác nước ngoài) ông luôn đến sân bay trước ít nhất một tiếng rưỡi (đã trừ hao giờ kẹt xe từ khách sạn đến phi trường). Trong 20 năm đi công tác, ông chưa bao giờ bị lỡ chuyến bay. Ông cũng chưa bao giờ lỡ giờ họp vì có đến hai đồng hồ báo thức, một của cá nhân, một của khách sạn, cộng thêm dịch vụ gọi điện báo thức của lễ tân khách sạn. Ông nói bạn đừng sợ bị cười vì lo xa hơi bị thừa, thừa không bao giờ là xấu, thừa còn hơn thiếu. Ông chưa bao giờ mất vé máy bay hay ví tiền, hoặc hộ chiếu vì ông cẩn thận đặt sâu vào túi áo trong và gài nút cẩn thận.

Bàn xa hơn chuyện đi du lịch, một người thành công luôn là một người biết lo xa. Bạn đã thuộc lòng câu chuyện ngụ ngôn Ve và Kiến của La Fontaine rồi đó. Người Việt Nam mình cũng thường được ông bà dạy: "Việc hôm nay chớ để ngày mai", "Một người lo bằng cả kho người làm", "Làm người ăn tối lo mai/ Việc mình hồ dễ để ai đo lường?" hoặc "Năm canh thì ngủ lấy ba/ Hai canh lo lắng việc nhà làm ăn".

Khi đi học, bạn phải biết cách lo xa, mỗi ngày thuộc hết bài của hôm đó, đừng chờ đến lúc sắp thì học kỳ mới quáng quàng lên học cả sớ Táo Quân. Môn này lộn sang môn kia, trước khi vào phòng thi còn đứng ôm tập lẩm nhẩm như thần kinh.

Khi đi làm, bạn phải lên chi tiết việc phải làm trong một ngày, một tuần, một tháng, một quý, một năm. Kế hoạch làm việc trong các công ty đa quốc gia thường rất chặt chẽ, sếp trên cao bổ xuống, nhân viên cấp dưới nhận lãnh phần của mình rồi cứ thế mà phân cho đều các giai đoạn trong năm. Trước mỗi một sự kiện quan trọng, những nhân viên chịu trách nhiệm dự án đó thường hay chạy thử chương trình. Khi chạy thử chúng ta mới phát hiện ra mình cần phải làm gì để ứng phó khi tình huống không mong đợi xảy ra. Chạy thử có khi nhiều lần thì mới dám an tâm và khi chương trình thật xảy ra, chúng ta làm chủ được tình thế để linh hoạt biến chuyển theo các kế hoạch B hay C hay thậm chí là D.

Ông Leiw Mun Leong không chỉ là cựu Chủ tịch - CEO của Tập doàn CapitaLand mà đồng thời cũng là Chủ tịch Tập đoàn sân bay Quốc tế Changi (Singapore). Trong nhiều năm liền, dưới tài lãnh đạo của ông, Changi liên tiếp được xếp hạng Nhất trong Top những sân bay tốt nhất thế giới (mới đây là năm 2015). Tôi đi nhiều sân bay rồi và tôi xác nhận bảng xếp hạng này là chính xác dưới góc nhìn của một hánh khách dù chỉ quá cảnh ở Changi hay đến Singapore là điểm cuối hành trình. Ông Leiw Mun Leong từng kể với nhân viên CapitaLand những câu chuyện về tính lo xa khi xây dựng và vận hành sân bay Changi. Vào năm 1981, ông đã khai trương thành công nhà ga T1, sau đó vào năm 1990 tiếp tục thành công với nhà ga T2. Ngày 09/01/2008, sân bay Changi đưa vào hoạt động nhà ga T3, vẫn tiếp tục trơn tru.

Những sân bay khác khi khai trương nhà ga mới thường rất hỗn loạn và làm thất lạc hành lý của du khách, ví dụ như nhà ga T5 của sân bay Heathrow (Anh) ngay trong bốn ngày đầu tiên khai trương đã có 245 chuyến bay bị hủy (khoảng 50.000 người lỡ chuyến bay) và có khoảng 20.000 hành lý bị kẹt lại ( bạn có thể đọc thêm thông tin hỗn loạn này bằng cách tra cứu trên Google, qua nhiều bài báo trên các tờ uy tín như BBC và Independent). Sân bay là một nhà máy khổng lồ được vận hành dựa trên hàng trăm hệ thống . Vậy nên tình trạng hỗn loạn trong những ngày đầu khai trương thường được chúng ta nhún vai nói là "Bình thường thôi!". Nhưng nếu bạn là một trong những người bị lỡ chuyến và thất lạc hành lý, bạn có thấy điều đó bình thường không?

Vậy bí quyết nào để sân bay Changi khai trương thành công những nhà ga T1, T2, T3 mà không bị du khách than phiền?

Ông Leiw Mun Leong kể rằng không có bí quyết nào ngoài việc ông đã cho chạy thử nhà ga trước khi khai trương trong vòng... sáu tháng trời. Bên cạnh việc vận hành kỹ thuật rất kỹ lưỡng, ban giám đốc sân bay còn mời hàng trăm sinh viên với hành lý như thật để chạy thử toàn bộ hệ thống rất nhiều lần. Ông nói sân bay phải kiểm tra thực tế toàn bộ các hệ thống cho tới khi mọi thứ hoàn chỉnh tối ưu. Sân bay Changi không chấp nhận một rủi ro nhỏ nào từ sự phỏng đoán.

Trở lại với đề tài du lịch. Bạn đừng tưởng đi du lịch bụi thì chỉ cần vác ba lô lên cứ thế mà đi. Thực tế càng đi bụi bạn càng phải lo xa nhiều hơn người đi du lịch có tour trọn gói. Chúc bạn lên đường với trái tim nhẹ nhàng (vì mọi thứ đã chuẩn bị kỹ) và hành trang nặng trĩu (chứa đầy những thông tin cần thiết).