Học giả Nguyễn Hiến Lê là một trong những tác giả có sách tôi đọc nhiều nhất, gồm cả các sách dịch như Đắc nhân tâm, Quẳng gánh lo đi và vui sống, các sách dạy về kỹ năng như Kim chỉ nam của học sinh, Rèn nghị lực để lập thân, tiểu thuyết hư cấu như Con đường thiên lý... Tôi học được vô số điều hay từ những cuốn sách của ông biên soạn, kể cả cuốn hồi kí của ông tôi cũng đã đọc và tâm đắc nhiều điều. Trong kho tàng những gì đọc được từ Nguyễn Hiến Lê, không hiểu sao tôi nhớ nhất một bài học rất đơn giản từ một cậu chuyện rất "nhà quê" của một bà già tắm heo. Câu chuyện này rút ra trong cuốn Rèn nghị lực để lập thân, Nguyễn Hiến Lê viết như sau:

"Phải làm đều đều, không nghỉ ngày nào và mỗi ngày phải tiến thêm một chút. Tôi đã có lần thấy một bà già gần 60 tuổi, gầy ốm mà ôm một con heo nặng có lẽ gấp rưỡi bà, từ trong nhà xuống sông để tắm cho nó. Tôi khen bà mạnh quá, bà đáp "Tôi nuôi nó từ hồi mới sanh, ngày nào cũng ôm nó đem tắm, nên quen đi". Lời nói đó chứa cả cái bí quyết để thành công trong việc luyện sức, luyện trí và luyện đức".

Bà già đó nếu phải bồng một con heo ngay từ đầu thì chắc chắn bà chào thua, nhưng bà đã bồng từ lúc nó còn nhẹ, ngày qua ngày, "kỹ năng bồng heo" của bà tăng lên theo số cân nặng của nó. Bà vốn ốm yếu chứ không to khỏe gì, nhưng bà làm được điều khác thường nhờ từ từ mà tập.

Câu chuyện đơn giản nhưng rất dễ hình dung nên tôi nhớ lâu. Và tôi vẫn thường lấy câu chuyện này làm "kim chỉ nam" cho bản thân khi cần làm một điều gì thoạt có vẻ là vượt khả năng. Thế là tôi cứ theo chiến thuật "ngày qua ngày" và "nặng dần nặng". Tôi không có áp lực nào, chỉ là mỗi ngày đều "bồng heo đi tắm", thì đến một ngày nào đó, tôi bồng được một con heo nặng hơn khả năng vốn có.

Trong cuộc sống, tuy nhiên, không phải lúc nào mình cũng được rèn luyện "bồng heo" trong một thời gian không hạn chế. Thường là mình hay bị nhiều áp lực để trong một thời gian ngắn nhất mà vẫn phải đạt được thành tích tốt nhất. Cá nhân tôi, ép uổng như vậy thì thường tôi... thất bại. Và mỗi lần thất bại, tôi hay trách móc bản thân, dù biết là sức tôi có hạn.

Sau này khi tôi trưởng thành hơn, bình tĩnh hơn, tôi cho phép mình độ lượng hơn với bản thân và tự nhắc mình câu chuyện "tắm heo" để kết luận là: làm cái gì cũng phải có đủ thời gian cho rèn luyện và phải là rèn luyện thường xuyên, ngày qua ngày. Những thành tích lập được trong thời gian ngắn nhất thường cũng không phải là thành tích đáng tự hào, có thể là do may mắn, hoặc do "chơi chiêu", hoặc nhiều yếu tố tiêu cực khác.

Nên tôi mong những bạn trẻ nào có tính nóng vội, muốn ngay lập tức bồng được con heo nặng hãy tự cho mình cơ hội rèn luyện mỗi ngày. Hoặc nếu các bạn có bị ai đó ép uổng phải giải bài toán "nhanh nhất và tốt nhất" mà thất bại thì các bạn cũng đừng buồn mà hãy âm thầm tự rèn luyện riêng. Một câu chuyện minh hoa khác ngoài "tắm heo" cũng nói lên tinh thần rèn luyện dần dần là "tắm tiên". Tôi sẽ kể với bạn ngay bây giờ.

Trong lần đi Nhật, sau khi cả ngày tham quan núi Phú Sĩ mù sương và lạnh lẽo gió mưa, chúng tôi được ở khách sạn New Fujiya khá độc đáo. Khách sạn có sảnh rộng rất hiện đại nhưng các phòng thì được bài trí theo kiểu truyền thống, ngủ bằng nệm trải, trên nền chiếu và khách được phát áo Yukata mặc vào người. Yukata là một dạng Kimono đơn giản. Nếu như Kimono cầu kỳ, đắt tiền và chỉ mặc trong lễ hội thì Yukata chỉ có hai vạt vắt chéo vào nhau, may bằng vải cotton mỏng nhẹ. Yukata còn được gọi là Kimono mùa hè.

Chúng tôi mặc Yukata vào rồi cùng nhau xúng xính xuống nhà hàng ăn buffet. Hầu như 90% khách ở nhà hàng đều mặc Yukata của khách sạn và điều mà chúng tôi rất hài lòng là ở đây toàn dân Nhật và ít khách nước ngoài, không có khách đoàn từ Trung Quốc ồn ào. Buffet có toàn món Nhật nhưng quầy càng cua hấp là nơi thu hút cả hàng người dài đứng chờ đến lượt. Chúng tôi còn được phục vụ món rượu sake nên ăn uống no say một trận lúy túy.

Điều thú vị nhất trong ngày diễn ra ở tiết mục Onsen, tức là tắm nước khoáng nóng theo kiểu Nhật. Đó là một kiểu "tắm tiên" tập thể, tức là tắm khỏa thân hồn nhiên như những bầy tiên nữ trên trời xuống hạ giới đùa nghịch. Kiểu tắm này người Việt Nam trưởng thành chưa dám trải nghiệm mà chỉ có thời con nít mới có vụ "ở truồng tắm mưa chung". Đoàn chúng tôi vì thế rất ái ngại, mọi người cười cười nhìn nhau định trốn màn tắm tiên tập thể. Nhưng lẽ nào đến Nhật mà không thử Onsen cho biết?

Nước Nhật được ví như một miếng bọt biển khổng lồ thấm đẫm nước khoáng nóng tinh khiết. Nguồn nước này tiết ra từ hàng ngàn mạch suối nước nóng thiên nhiên, vốn có nguồn gốc từ những ngọn núi lửa. Trong khoảng hơn 2.000 năm qua, Nhật có khoảng 1.800 con suối nước nóng nên các khu nghỉ dưỡng Onsen cũng rất phát triển.

Liệu pháp Onsen được xem là giúp người ta cải thiện sức khỏe và chữa được nhiều loại bệnh. Người Nhật mê Onsen nên trong các khách sạn nếu có thể thì đều bố trí các khu vực Onsen cho khách cư trú. Trong khách sạn New Fujiya này có hai khu vực Onsen, một ở trên tầng thượng, tắm ngoài trời (dù đang mùa thu lạnh lẽo) và một trong nhà có mái che. Anh trưởng đoàn khuyên chúng tôi nên tắm ngoài trời thú vị vì trên đầu lành lạnh, dưới mình thì ấm nóng. Một cảm giác hòa quyện rất khó tả. Quy định nam-nữ tắm riêng nhưng có nơi nữ phải có mã số mới bấm nút vào cửa được, còn khu vực của nam thì không cần mã số. Anh trưởng đoàn đùa: "Thế thì thiệt thòi cho đàn ông quá".

Chúng tôi được căn dặn phải cởi bỏ hoàn toàn quần áo, không giữ lại bất cứ một mảnh vải nào. Sau đó phải tắm gội ở bên trên hồ thật sạch sẽ, chà móng chân kỹ càng. Khi thấy mình hoàn toàn "tinh khiết" mới được xuống hồ nước khoáng nóng. Lúc đầu chỉ đặt bàn chân xuống, thấy quen dần với sức nóng thì bước thấp xuống phần cẳng chân, phần đùi, rồi từ từ ngồi xuống, ngâm tiếp phần bụng, sau đó bước xuống khu vực sau hơn để ngâm toàn thân.

Nhóm nữ Việt Nam chúng tôi ai cũng khúm núm lấy tay che che đậy đậy, tắm gội vội vã. Trong khi những phụ nữ Nhật khác tỉnh ruội khoe thân, từ từ gội đầu, từ từ kỳ cọ. Họ làm đủ bước trong quy trình một cách chậm rãi trước hàng chục cặp mắt từ dưới hồ nhìn lên.

Tôi nhớ lời dặn phải từ từ bước xuống hồ nên dù rất ngại cảnh "như một nàng tiên đã trút hết xiêm y", tôi thập thò đưa ngón chân xuống. Nước khoáng nóng dã man, sau này tôi hỏi khách sạn thì được biết nước nóng trong khoảng từ 42 độ C cho đến 48 độ C. Tôi nhấp nhấp vài phút rồi cũng từ từ bước dần xuống làn nước nóng. Nước chưa lên tới mặt mà tôi đã nóng mặt vì mắc cỡ quá. Úi trời! Cả thế giới đang ngắm mình khỏa thân.

Nhưng thật ra khi tôi đã ngâm mình dưới hồ nước khoáng rồi thì liếc quanh chẳng ai thèm nhìn ngó ai. Mọi người đều đang thư giãn tối đa, gương mặt thư thái, yên bình. Một chị Việt Nam trong đoàn tự nhận "lớn tuổi mà còn trinh" do ngại cảnh mình đang trần như nhộng nên bỏ qua quy trình bước xuống hồ từ từ cho cơ thể quen dần với nhiệt độ, từ trên cao chị phóng xuống hồ cái ùm. Thế rồi chị hét toáng lên vì phỏng. Chị nhảy vọt ra, loạng choạng bước thấp bước cao lếch ra khỏi phòng thay đồ. Ngày hôm sau chị cho biết do thay đổi nhiệt độ đột ngột, da chị bị đỏ rực và huyết áp chị bị hạ. Nhân viên khách sạn phải giúp chị cân bằng lại nhiệt độ và cho biết nếu không may mắn, chị đã có thể bị đột qụy, tim ngừng đập do sốc nhiệt độ. Trong khi đó, tôi và những người khác trong đoàn Việt Nam được lần đầu tận hưởng Onsen. Chúng tôi không còn mắc cỡ vì cảnh "tắm tiên" tập thể, cứ thế mà ngâm mình trong nước nóng sực. Nước khá nóng nhưng dường như càng nóng càng thích, tôi lắng nghe từng mạch máu trong người mình giãn ra, từng tế bào trong cơ thể mình được thả lỏng. Tôi không còn lo lắng điều gì, đầu óc tôi cũng được tẩy sạch, sảng khoái, hân hoan.

Tắm xong chúng tôi lên phòng, đã 11 giờ khuya nhưng chẳng ai còn buồn ngủ. Thế rồi chúng tôi khỏe khoắn và tinh anh đến mức ngủ mãi chẳng được, đến gần 2 giờ sáng mới nhíu được mắt. Sáng hôm sau cả đoàn chúng tôi đều đồng ý rằng Onsen thật tuyệt vời, ai cũng thấy cơ thể thật khỏe và tâm hồn thật thư thái. Tiết mục Onsen được "like" tuyệt đối.

Bài học rút ra từ việc "tắm tiên" ở Nhật là phải từ từ cho phép cơ thể quen với môi trường khắc nghiệt nóng 48 độ C. Nếu đột ngột thảy mình vào nơi nước sôi lửa bỏng đó, chắc chắn phải hét toáng lên và có thể lăn ra chết vì ngưng tim.

"Tắm heo" và "tắm tiên" tuy có cùng chủ đề liên quan đến nước nhưng là hai hình ảnh khác biệt nhau. Tùy bạn thích hình ảnh nào thì lưu vào bộ nhớ để minh họa cho tinh thần rèn luyện dần dần từ dễ đến khó.

Cứ thế, từ từ tắm bạn nhé!