Canh bon là món ăn truyền thống trong văn hóa ẩm thực của người Thái. Những nguyên liệu để chế biến món ăn rất đơn giản, thành phần chính chỉ gồm lá "bon" (khoai môn), da trâu để gác bếp cùng gia vị. Thế nhưng từ cách tìm kiếm nguyên liệu cho đến cách nấu cũng lắm cầu kỳ.

Từ lúc đi hái lá bon, người Thái ở mỗi vùng lại có những cách thức khác nhau để khi ăn không bị ngứa. Người Thái ở Yên Bái chọn người có tính tình ôn hòa, bình tĩnh và bắt buộc phải lấy lá bằng tay, không được dùng vật kim loại như lưỡi liềm. Trong khi đó người Thái ở Sơn La lại chọn những lá bon có chấm tím vì họ cho rằng đó là loại bon ngọt; người Thái ở Nghệ An thì chọn lá bon mọc ở đầu nguồn con suối, thân và lá không bị bệnh.

Phần lá được gói lại rồi xếp vào nồi. Da trâu để gác bếp là thành phần chính thứ hai của món canh này. Da trâu, bò phải để gác bếp một thời gian nhất định đến giai đoạn chưa khô hẳn thì mới đạt được mùi vị đặc trưng và độ dai, giòn cho món canh bon.

Bà Nối chế biến da trâu bằng cách đốt cho chín phồng rồi dùng dao cạo sạch phần cháy bên ngoài. Sau khi cạo sạch lớp cháy bên ngoài miếng da trâu, bà Nối tiếp tục dùng dao đập cho mềm ra rồi cắt thành từng miếng vuông bằng đốt ngón tay.

Tất cả nguyên liệu để nấu canh bon được xếp vào nồi và ninh cho đến khi thật nhừ, da trâu mềm ra mới ăn được. Gia vị thêm vào cho canh bon có gừng, sả, húng chó, lá lốt băm nhỏ và muối, mì chính nêm vào cho vừa miệng. Thời gian chờ cho món canh hoàn thiện rất lâu, đòi hỏi người nấu phải trông bếp và đảo, giúp món canh chín đều. Vì lí do này nên món canh bon thường chỉ được nấu vào những lúc chủ nhà nhàn rỗi, đãi khách hay khi trời mưa không thể lên nương được. Nêm thêm một chút ớt, mắc khén – thứ được coi là linh hồn của ẩm thực Tây Bắc vào món canh bon nóng đang toát lên mùi thơm lạ khó cưỡng đủ để kích thích bất kì vị khách phương xa nào tìm đến ẩm thực Tây Bắc.

ST.