Dù bây giờ đã lớn, đã trưởng thành, nhưng, với kí ức của tôi thì Tết là mùa trốn nợ, là khoảng thời gian mà trước thời khắc Giao Thừa, mẹ tôi luôn vắng nhà.

Suốt những năm tháng ấu thơ của tôi, Tết là một cái gì đó vừa buồn, vừa tủi cũng lại vừa giận, vừa thương. Nhà tôi nghèo, nghèo lắm. Nghèo đến độ, mỗi khi Tết về, không một đêm 30 nào mẹ tôi có mặt ở nhà, điều đó đồng nghĩa với việc, ba anh em chúng tôi không bao giờ có một bữa cơm Tất Niên như những nhà hàng xóm. Không phải vì mẹ tôi bận đi làm cả ngày 30 Tết mà mẹ tôi đi trốn nợ.

Ở quê, thường ngày 30 Tết là ngày đòi nợ, các chủ nợ bao gồm những tiệm tạp hóa cho gia đình tôi mua đồ chịu, những người mà ba tôi đã vay tiền để chơi bạc. Hồi đó, ba tôi mê cờ bạc lắm. Không một cái Tết nào ba có mặt ở nhà mà luôn ngồi thâu đêm trên những xới bạc. Và đó cũng là lý do mà những cái Tết sau đó, mẹ tôi phải đi trốn nợ chỉ vì những người cho ba vay tiền đánh bạc đến đòi. Họ rất đông.

Ở quê tôi có phiên chợ Tết vào ngày 29 Âm lịch. Trước đó, mẹ tôi thường ra đồng và gom tất thảy những gì có thể bán được để làm sao đủ lo cho chúng tôi một cái Tết no ấm. Nhưng, đó chỉ là trong suy nghĩ của mẹ. Những luống ngô mẹ trồng vừa bán khỏi thì các chủ nợ họ đã đợi sẵn chỉ chờ thương lái trả tiền mẹ, mẹ chưa cầm khỏi tay, chưa kịp nhét vội vài đồng lẻ vào người để lo Tết cho ba đứa con ở nhà họ đã lấy hết cả. Mẹ lại nước mắt ngắn, nước mắt dài gạt ngang tay áo thất thểu đi về.

Ngày 29 Tết chợ phiên, tôi vẫn luôn háo hức và hi vọng mẹ sẽ có một chút tiền, dù chỉ một chút thôi để dẫn tôi đi chợ mong được cảm nhận không khí chợ Tết. Còn chắc chắn, tôi cũng sẽ không đòi mẹ phải mua cho mình cái gì đâu. Vì tôi biết, mẹ tôi nào có nhiều tiền. Thế nhưng, chưa lần nào ước mơ của tôi được thực hiện cả. Tôi ngồi nhà, nghe những đứa bạn hàng xóm chúng nó được ba mẹ đưa đi chợ Tết mua cho những bộ quần áo mới mang đi khoe nhau, rồi tụi nó hò reo ầm ĩ vì được mua súng nước, mua một con lợn đất để nhét tiền mừng tuổi. Cứ thế, tôi ngồi góc nhà và nước mắt ngắn, nước mắt dài chảy xuống.

Còn mẹ tôi năm nào cũng vậy, từ sáng sớm ngày 30 Tết đã không có ở nhà. Mẹ đi trốn nợ. Ngày 30 Tết cũng là ngày nhà tôi đông khách đến nhất trong năm. Họ đến đòi nợ, có những người đến ngồi nhà tôi đợi mẹ tôi vài tiếng đồng hồ, họ chán quá đành phải ra về. Có những người, họ đến rồi đi, rồi lại quay lại, lại quay lại thêm một vài lần nữa. Rồi họ chán, họ lại bỏ cuộc ra về trong một câu chửi thề hắt vào ánh mắt chúng tôi. Trong đầu tôi khi đó, họ chính là kẻ thù. Họ là những con người xấu xa, vì họ mà mẹ tôi phải vắng nhà ngày 30 Tết. Vì họ mà ngày 30 Tết anh em chúng tôi như ba đứa trẻ mồ côi. Trong khi đó, những đứa trẻ hàng xóm, chúng được quây quần trong bữa tiệc Tất Niên với đủ mùi hạnh phúc.

Chỉ khi thời khắc Giao Thừa vừa điểm, tiếng pháo nổ rền vang thì mẹ tôi từ đâu thất thểu trở về. Mẹ vào bếp nấu một mâm cơm để cúng Tất Niên và ôm chúng tôi vào lòng. Tôi biết, mẹ tôi đói và mệt lắm. Thế nên, cả ba anh em chúng tôi đều không đòi hỏi gì cả mà phụ mẹ nấu cơm và cố gắng cười nói để ngăn những dòng nước mắt của mẹ khỏi rơi lã chã.

Ngày mồng Một Tết, so với ngày 30 trước đó với chúng tôi là một ngày bình yên. Vì ngày đó mẹ tôi ở nhà cả ngày, không đi làm cũng không phải đi trốn nợ. Mẹ lấy bột nếp và ít đường làm bánh rán, bánh trôi cho chúng tôi ăn. Mẹ kể những câu chuyện về Tết xưa. Rồi mồng Hai Tết, mẹ lại nhắn anh nhà bác lên đón mẹ và ba anh em tôi về quê ngoại ăn Tết. Năm nào cũng thế.

Tết với con nhà nghèo như chúng tôi thường không có ước mơ được nhận nhiều tiền mừng tuổi như những đứa trẻ khác. Có khi tổng kết mùa Tết, các bạn tôi được vài trăm ngàn. Còn tôi, chỉ vài ngàn lẻ. Các bạn tôi chúng hỏi: "Sao cậu không mặc quần áo mới đón Tết?". Tôi luôn nói dối rằng, do mẹ tớ mua rộng quá nên đợi qua Tết đổi lại mới mặc được. Và năm nào tôi cũng nói dối bạn tôi như thế.

Bây giờ, khi ba anh em chúng tôi đã trưởng thành, mỗi người đều có công việc ổn định với thu nhập khá và tất nhiên với mẹ tôi, Tết đã không phải đi trốn nợ nữa mà mẹ đã có tiền để sắm Tết tươm tất. Lúc này mẹ mới nói, hồi đó, mẹ đến nhà cô P. (sống một mình ở túp lều cuối làng) xin ở nhờ ngày 30 để trốn nợ. Và, trong khi trốn ở túp lều đó, mẹ luôn nghĩ về ba đứa con.

ST.