Chọn được một dòng thần thoại yêu thích cũng khó như chọn được mộtkiểu nấu ăn yêu thích (có tối bạn thích đồ ăn Thái, có tối khác bạn thíchsushi, có tối bạn lại chỉ muốn những món ăn giản dị nhà nấu mà bạn vẫn ănhồi bé). Nhưng nếu phải chọn thì có lẽ tôi sẽ chọn .

     Lần đầu tiên tôi làm quen với Asgard và các cư dân của nó là hồi tôi cònbé, có lẽ chưa đến bảy tuổi, khi tôi đọc về những cuộc phiêu lưu của ThorHùng Mạnh được vẽ bởi họa sĩ truyện tranh người Mỹ Jack Kirby, trongnhững câu chuyện được sáng tác bởi Kirby và Stan Lee, với lời thoại do emtrai của Stan Lee là Larry Lieber viết. Thor dưới ngòi bút của Kirby rấtmạnh mẽ và đẹp trai, Asgard của ông là một thành phố khoa học viễn tưởngcao vút với những tòa tháp hùng vĩ và những dinh thự đầy hiểm trở, Odincủa ông đầy khôn ngoan và cao quý, Loki của ông là một kẻ đội mũ có sừngluôn mỉa mai và tinh quái. Tôi thích mê chàng Thor tóc vàng cầm búa củaKirby, và tôi muốn tìm hiểu thêm về chàng. 

     Tôi mượn cuốn Thần thoại của người Bắc Âu của tác giả RogerLancelyn Green và đọc đi đọc lại một cách say sưa và bối rối: trong câuchuyện này, Asgard không còn là một Thành Phố Tương Lai kiểu Kirbynữa mà là một đại sảnh của người Viking và những tòa nhà trên vùng lãnhnguyên băng giá; Odin cha các thần không còn dịu dàng, khôn ngoan vàhay cáu kỉnh nữa, thay vào đó đã trở nên tài ba, không dò thấu nổi và nguyhiểm; Thor thì vẫn khỏe như Thor Hùng Mạnh trong truyện tranh và cái búacủa chàng vẫn mạnh mẽ như vậy, nhưng... phải nói thật là chàng khôngđược thông minh cho lắm; còn Loki thì không xấu xa nhưng cũng chắcchắn không phải là người tốt. Loki rất... phức tạp.

     Thêm vào đó, tôi còn học được rằng các thần Bắc Âu có một tận thế củariêng họ: Ragnarok, hoàng hôn của các thần, khi tất cả kết thúc. Các thần sẽchiến đấu với người khổng lồ băng, và tất cả bọn họ sẽ chết. 

     Ragnarok đã xảy ra chưa? Hay là nó vẫn chưa xảy ra? Khi đó tôi khôngbiết. Bây giờ tôi vẫn không dám chắc.

     Chính vì thế giới và câu chuyện của họ có một điểm kết thúc, chính vìcái cách nó kết thúc và được tái sinh, mà các thần và người khổng lồ băngcùng tất cả bọn họ đã trở thành những anh hùng bi kịch, những kẻ phản diệnbi kịch. Ragnarok khiến tôi lưu luyến với thế giới Bắc Âu, khiến nó trở nênthực và hiện tại một cách kỳ lạ, trong khi những hệ thống tín ngưỡng khác,được ghi chép cẩn thận hơn, lại có vẻ thuộc về quá khứ, như những thứ cổxưa. 

     Là thần thoại về một nơi lạnh giá, với những đêm đông dài thật dài vànhững ngày hè vô tận, thần thoại của một dân tộc không hoàn toàn tintưởng hay thậm chí là yêu quý các thần, tuy vẫn kính trọng và e sợ họ. Theonhư những gì chúng ta biết thì các thần của Asgard có nguồn gốc từ Đức,họ tủa ra khắp Bắc Âu, rồi đến những vùng khác do người Viking thống trị -đến Orkney và Scotland, Ireland và miền Bắc nước Anh - nơi những kẻxâm lăng để lại những địa danh đặt theo tên Thor hoặc Odin. Trong tiếngAnh, các thần đã để lại tên mình qua các ngày trong tuần. Các bạn có thểtìm thấy Tyr một tay (con trai của Odin), Odin, Thor và Frigg, hoàng hậucủa các thần, trong các ngày Tuesday (thứ Ba), Wednesday (thứ Tư),Thursday (thứ Năm) và Friday (thứ Sáu).

     Chúng ta có thể thấy dấu vết của những thần thoại và những tôn giáo lâuđời hơn trong cuộc chiến và câu chuyện về việc giảng hòa giữa các thần tộcVanir và tộc Aesir. Tộc Vanir có vẻ là các thần thiên nhiên, gồm các anh chịem, ít hiếu chiến hơn, nhưng có lẽ cũng nguy hiểm không kém gì tộc Aesir.

     Rất có thể, hay ít ra cũng là một giả thuyết khả thi, rằng có những tộcngười thờ các thần Vanir và những tộc người khác thờ các thần Aesir, vànhững người thờ các thần Aesir đã xâm chiếm đất của người thờ các thầnVanir, và họ đã cùng thỏa hiệp và thích nghi. Gác thần tộc Vanir, như emgái và anh trai Freya và Frey, sống ở Asgard cùng tộc Aesir. Lịch sử, tôngiáo và thần thoại kết hợp với nhau, khiến chúng ta tò mò, tưởng tượng vàphỏng đoán, như những thám tử sắp xếp lại chi tiết của một vụ án đã bịquên lãng từ lâu.

     Còn rất nhiều câu chuyện mà chúng ta không có, còn nhiều điều chúngta không biết. Những gì chúng ta có chỉ là một vài câu chuyện được truyềnlại theo dạng truyện cổ, truyện kể, qua thơ hay văn xuôi. Chúng chỉ đượcchép lại khi Thiên Chúa giáo đã thế chỗ cho việc thờ các thần Bắc Âu, vàmột số câu chuyện chúng ta có đã được truyền lại vì mọi người lo rằng nếuchúng không được giữ gìn thì những điển tích ẩn dụ - cách các thi sĩ nhắcđến những sự việc trong các câu chuyện thần thoại cụ thể - sẽ trở nên vônghĩa; ví dụ, nước mắt của Freya là một cụm từ thi vị để chỉ "vàng". Trongmột số câu chuyện, các thần Bắc Âu được miêu tả là người thường, hoặcvua chúa hay anh hùng thời xưa, để những câu chuyện đó có thể được kểtrong thế giới Thiên Chúa. Một số câu chuyện và bài thơ nhắc đến hoặc nóibóng gió đến nhiều câu chuyện khác mà chúng ta không có. 

     Có lẽ điều này cũng giống như thể các câu chuyện về những vị thần và áthần của Hy Lạp và La Mã chỉ còn lại chuyện về các chiến công củaTheseus và Hercules.

     Chúng ta đã mất quá nhiều

     Có rất nhiều nữ thần Bắc Âu. Chúng ta biết tên của họ và một vài thuộctính cũng như quyền năng của họ, nhưng những câu chuyện, thần thoại vàlễ nghi của họ đã không được truyền lại. Tôi ước gì mình có thể kể lạichuyện về Eir, vì nàng là bác sĩ của các thần, hay chuyện về Lofn, người anủi, nữ thần hôn nhân của Bắc Âu, hay chuyện về Sjofn, nữ thần tình yêu.Đó là còn chưa kể đến Vor, nữ thần thông thái. Tôi có thể tưởng tượng racác câu chuyện, nhưng tôi không thể kể lại chuyện của họ. Những câuchuyện đó đã mất, bị chôn vùi hay quên lãng.

     Tôi đã cố gắng hết sức để kể lại những thần thoại và những câu chuyệnnày chính xác hết mức có thể, và thú vị hết mức có thể.

     Đôi khi trong các câu chuyện có những chi tiết mâu thuẫn lẫn nhau.Nhưng tôi mong rằng chúng có thể vẽ nên một bức tranh về một thế giới vàmột thời kỳ. Khi tôi kể lại những câu chuyện này, tôi cố tưởng tượng ramình đang ở một thời cách đây đã lâu lắm, ở xứ sở nơi những câu chuyệnnày được kể ra lần đầu tiên, có lẽ là trong những đêm đông dài, dưới ánhsáng của bắc cực quang, hay ngồi ngoài trời giữa đêm khuya, dưới ánh nắngkhông bao giờ tắt của ngày hạ chí, với những khán giả nóng lòng muốn biếtThor đã làm gì nữa, và cầu vồng là gì, và họ phải sống như thế nào, vànhững bài thơ dở từ đâu ra.

     Khi hoàn thành những câu chuyện này và đọc lại chúng theo thứ tự, tôingạc nhiên khi thấy chúng như một hành trình, từ băng giá và lửa cháy củabuổi đầu vũ trụ cho tới lửa cháy và băng giá kết thúc thế giới. Trên hànhtrình đó chúng ta sẽ gặp những người mà chúng ta có thể nhận ra, như Loki,Thor và Odin, và những người chúng ta muốn biết thêm (tôi thích nhấttrong số này là Angrboda, người vợ thuộc tộc khổng lồ của Loki, bà ta đãsinh cho y những đứa con quái vật và hồn ma của bà ta đã xuất hiện sau khiBalder bị sát hại).

     Tôi không dám quay trở lại với những người đã kể chuyện mà tôi yêuthích, những người như Roger Lancelyn Green và Kevin Crossley-Holland,không dám đọc lại những câu chuyện của họ. Thay vào đó tôi dành thờigian với những bản dịch khác nhau của Edda văn xuôi của Snorri Sturluson,và với những khổ thơ của Edda Thơ, những từ ngữ đã có từ chín trăm nămtrước và cổ hơn thế nữa, lựa chọn những câu chuyện tôi muốn kể lại vàcách tôi muốn kể chúng, kết hợp các phiên bản khác nhau từ văn xuôi vàthơ. (Ví dụ, chuyến du hành của Thor tới Hymir mà tôi kể là một phiên bảnkết hợp: nó bắt đầu từ Edda Thơ, rồi có thêm các chi tiết từ chuyến phiêulưu câu cá của Thor trong bản của Snorri.)

     Cuốn Từ điển Thần thoại phương Bắc đã cũ nát của tôi, tác giả RudolfSimek, Angela Hall dịch, là một cuốn sách đầy giá trị mà tôi liên tục tracứu, giúp tôi mở mang tầm mắt và học được rất nhiều điều.

     Tôi rất cảm ơn người bạn lâu năm của tôi là Alisa Kwitney vì đã giúp tôibiên tập. Chị là một người phản biện tuyệt vời, đầy chính kiến và thẳngthắn, nhiệt tình, nhạy bén và thông minh. Chị đã giúp tôi hoàn thành cuốnsách này, chủ yếu vì chị muốn đọc tác phẩm tiếp theo, và chị giúp tôi cóthời gian để viết nó. Tôi rất biết ơn chị. Tôi cũng cảm ơn cả StephanieMonteith, với cặp mắt tinh tường và sự hiểu biết về Bắc Âu, đã phát hiện ranhiều lỗi mà tôi có thể đã bỏ sót. Đồng thời cảm ơn Amy Cherry ở Norton,người đã gợi ý tôi nên kể lại những câu chuyện thần thoại trong một bữatrưa vào dịp sinh nhật tôi cách đây tám năm, và xét trên mọi mặt thì là nhàbiên tập kiên trì nhất thế giới.

     Mọi lỗi sai, mọi kết luận vội vàng và mọi ý kiến kỳ cục trong cuốn sáchnày là của tôi và của riêng tôi, và tôi không muốn ai khác bị đổ lỗi vì chúng.Tôi mong tôi đã kể lại những câu chuyện này một cách chân thực, nhưngtrong việc kể lại đó vẫn có niềm vui và sự sáng tạo.

     Đó chính là niềm vui của thần thoại. Niềm vui đến từ việc được tự mìnhkể lại chúng - một điều mà tôi hết lòng khuyến khích các bạn cũng làm, cácbạn đang đọc cuốn sách này. Hãy đọc những câu chuyện trong sách, rồibiến chúng thành của mình, và vào một đêm đông tối tăm giá buốt, hay mộtđêm hè mà mặt trời không chịu lặn, hãy kể cho các bạn mình nghe chuyệnxảy ra khi búa của Thor bị đánh cắp, hay Odin đã làm cách nào để lấy rượuthi ca về cho các thần...

Neil Gaiman 

Lisson Grove, London, 

Tháng Năm năm 2016