Dale Carnegie nói chung quy bạn lên diễn đàn là bạn thực hiện một trong bốn mục tiêu sau đây:

– Thúc đẩy hành động

– Thông tin

– Thuyết phục

– Giải trí

LUẬT 1: NÓI ĐƯA ĐẾN THỰC HIỆN CHÂN-THIỆN-MỸ

1. Điều bạn nói hữu lý và bạn nói với tất cả lòng thành. Nghe điều phải mới tin phân nửa, phải có lòng thành thực xô đẩy niềm tin trọn vẹn.

2. Khiêm tốn và phải chăng. Điều bạn muốn kẻ khác thi hành bạn phải tin là đúng song bạn trình bày một cách khiêm nhu và có chừng mực.

3. Bạn dựa vào gương một danh nhân, một thánh nhân để khuyến khích thính giả thực hiện điều bạn chứng minh là hay.

4. Ai không có ít nhiều kinh nghiệm vậy tại sao bạn không dùng kinh nghiệm sống động của bạn, dĩ nhiên không phải để tự quảng cáo mà để thính giả dựa vào đó học hay chữa dở.

5. Pascal nói ai cũng muốn được thán phục. Con người thèm danh, thèm sức khỏe và nhất là thèm lợi. Xô đẩy người ta hành động mà không thấu triệt tâm lý đó thì đúng là câu cá không lựa mồi.

6. Đốt đèn lên thì hết tối. Đề cao đức khiêm nhu là triệt hạ tật kiêu hãnh. Thúc đẩy thanh niên hy sinh là thúc đẩy họ thủ tiêu chứng ích kỷ.

7. Gom điều phải hành động thành một công thức dễ nhớ và có tác dụng "ám thị". Dồn công thức ấy vào tiềm thức thính giả bằng giọng quả quyết mãnh liệt.

LUẬT 2: NÓI CHO NGƯỜI TA BIẾT THÊM CÁI GÌ

Ludwig Wittgenstein71 bảo: "Tất cả những gì có thể suy tưởng phải được suy tưởng rõ ràng". Tất cả cái gì có thể nói phải được nói minh bạch. Ngồi nghe ai diễn thuyết hàng giờ mà không biết họ nói cái gì bạn bực không? Mà nói không rành là do quan niệm lờ mờ, lộn xộn.

1. Nắm vững điều mình nói rồi hãy nói. Không biết rõ con ễnh ương sẽ làm cho người nghe tưởng ễnh ương là ếch nhái hay cóc.

2. Ít thời giờ quá thì đừng mổ xẻ vấn đề lớn. Có nhiều thì giờ cũng phải tự hạn chế vấn đề. Phân lượng thời gian cho từng khía cạnh vấn đề. Coi chừng chỉ nói được một giờ mà nhập đề nửa giờ hay hết giờ mà cứ kết như dây thun làm ai nấy muốn mời mình xuống gấp.

3. Phân loại các điều bạn trình bày, hệ thống hóa chúng rồi tuần tự kể ra. Đó là phương pháp của bác sĩ Ralph J. Branche. .

4. Tùy trình độ người nghe mà dùng từ ngữ, thí dụ, hình ảnh thích nghi, dễ hiểu. Ở miền Phi châu nhiệt đới, dân chúng không biết tuyết, các nhà thừa sai khi giảng đạo không nói trắng như tuyết mà nói trắng như "cái dừa nạo". Muốn cho công chúng biết từ địa cầu tới mặt trăng, mặt trời, bạn dùng con số thiên văn học thì được mà khô khan quá. Trong cuốn Vũ trụ quanh ta, James Jeans72 muốn độc giả dễ nhận thức khoảng từ trái đất đến chòm sao Nhân Mã, thay vì dùng con số 25.000.000 thước, ông dùng hình ảnh: Nếu bạn đi từ địa cầu với tốc độ của ánh sáng là 186.000 thước mỗi giây thì bạn phải tốn năm ba tháng mới đổ bộ sao Nhân Mã.

Nhiều nhà thông thái diễn thuyết thất bại là mê tín dùng tiếng chuyên môn. Có mấy ai hiểu họ nói gì đâu. Aristotle khuyên họ: "Bạn hãy tư tưởng như người trí thức mà nói như đại chúng."

5. Dùng phương tiện thính thị một lượt. Ngạn ngữ Nhật Bản nói: "Thấy một bằng nghe một trăm". Hình ảnh mạnh hơn âm thanh ở chỗ nó gây ấn tượng và chui sâu trong tiềm thức.

LUẬT 3: HÙNG BIỆN LÀ VỪA LÝ PHỤC VÀ VỪA TÂM PHỤC

1. Nói hợp lý đã đành rồi mà phải nói với lòng lương thiện. Quintilianus73 định nghĩa hùng biện gia là người thiện và khéo nói. Xin bạn nhớ tiếng "thiện".

2. Chiếm cho kỳ được sự trả lời thuận của thính giả buổi đầu. Lincoln nói phương thế hay nhất để tranh luận thắng là trước hết phải tạo môi trường thông cảm. Mới nói ít câu mà làm cho ai nấy phản đối, la ó thì còn mong gì thuyết phục hả bạn.

3. Nói bằng giọng truyền cảm. Tức là bạn truyền cái say sưa trong lòng bạn về đề tài cho thính giả. Tôi muốn nói bạn lây cho họ sự cương quyết niềm tin tưởng. Bạn thấy câu này của Henry Ward có thâm thúy không "Khi nào thính giả ngủ gục thì chỉ có việc phải làm là bảo ông tùy phái lấy một cái dùi nhọn chích diễn giả."

4. Biểu lộ tôn kính và thiện cảm đối với thính giả. Phải! Ai cũng đòi hỏi, thèm hai thứ tâm tình đó hết. Thính giả là số đông đối với diễn giả nên họ còn đòi hỏi hơn nữa. Bác sĩ Normans Vincent Peale thực có lý khi nói: "Nhân cách kêu gọi tình thương và đòi hỏi kính trọng". Cũng như quả banh ném vào tường, lòng kính trọng, quý mến bạn ném vào thính giả thì họ sẽ trả lại cho bạn.

5. Bắt đầu và chấm dứt thuyết phục bằng phong độ tri kỷ. Bạn thử như vậy đi, bạn sẽ thấy từ phía dưới người ta sẽ gửi đến bạn những nụ cười cởi mở, chờ đợi tha thứ. Paley74 thuyết phục một người vô thần cũng làm như vậy. Thánh Paul gần 2.000 năm trước cũng làm như vậy đối với dân thành Nhã Điển. Bạn hãy thuộc lòng giùm tôi lời này của Wilson: "Chúng ta hãy ngồi xuống và bàn chuyện. Nếu chúng ta không đồng quan điểm thì hãy ráng hiểu nhau."

LUẬT 4: SOẠN KỸ RỒI ỨNG KHẨU

Bạn có thể tội nghiệp bao nhiêu người làm lớn mà khi cần không thể nói không giấy tờ vài ba câu trước công chúng không? Tội nghiệp nữa là nhiều ông bự chuyên môn đọc như "trả bài" những cái gọi là diễn văn của kẻ khác soạn cho mình.

Biết bao cơ hội trên đời bạn phải nói và nói ứng khẩu. Bạn phải làm sao?

Trong tờ Américan Magazin, ông Douglas Fairbanks75 thuật lại ông cùng Charlie Chaplin, và Mary Pickford76 trong vòng hai năm tập ứng khẩu bằng cách soạn sẵn bài rồi vào những buổi tối, tắt đèn rồi mỗi người thuyết trình. Còn nhiều cách khác cũng hiệu nghiệm như phương pháp này. Vấn đề là bạn nên tự luyện ứng khẩu sau khi đã soạn kỹ.

--

chú thích

72. James Jeans (1877-1946): Nhà vật lý, nhà toán học, nhà thiên văn học người Anh.

73. Marcus Fabius Quintilianus (35-100): Nhà hùng biện người La Mã, thường được nhắc tên trong các trường phái hùng biện thời Trung Cổ.

74. William Paley (1743-1805): Mục sư, nhà triết học, nhà tiên tri Cơ đốc người Anh.

75. Douglas Fairbanks (1883-1939): Diễn viên, biên kịch, đạo diễn và nhà sản xuất người Mỹ.

76. Mary Pickford (1892-1979): Nữ diễn viên người Canada, sống tại Mỹ, là một trong những ngôi sao điện ảnh nổi tiếng nhất thời kỳ phim câm.