Sự ám sát viên Đại Lão ở Edo (Chương 13) và cuộc nội chiến đang diễn ra ở Đại Thanh (Chương 12) đã tạo ra một cửa sổ cơ hội lịch sử buộc Nhật Bản phải hiện đại hóa hoặc chết. Chương 14 mô tả cuộc đấu tranh quyết liệt để lật đổ Mạc phủ và sự khởi đầu của Minh Trị Duy Tân (Meiji Restoration) trong bối cảnh địa chính trị Châu Á.
I. Chiến Tranh Boshin: Cuộc Chiến Công Nghệ và Hệ Tư Tưởng
Cuộc xung đột giữa Mạc phủ Tokugawa và liên minh các phiên cải cách Satsuma–Chōshū được gọi là Chiến tranh Boshin (giống với lịch sử thực, nhưng với sự khác biệt về nguồn công nghệ).
⚔️ Công Nghệ Á Châu
* Lực lượng Mạc phủ: Mạc phủ dựa vào các đội quân truyền thống của mình và các vũ khí cũ (súng hỏa mai và pháo nạp tiền) mua từ các thương nhân Đức/Mỹ đang tìm cách kéo dài chiến tranh. Họ chiến đấu cho hệ thống phong kiến Samurai cũ.
* Liên minh Cải cách: Satsuma và Chōshū đã sử dụng số tiền lớn từ thương mại để mua pháo thép và súng trường nạp hậu hiện đại từ Gujarat thuộc Maratha và các nhà sản xuất độc lập ở Đại Nam. Lực lượng này được huấn luyện theo các học thuyết quân sự của Đức (nhận được thông qua các cố vấn của Maratha) và chiến đấu dưới ngọn cờ Thiên hoàng với lời hứa về một quốc gia công nghiệp hiện đại.
⚡ Chiến Thắng Quyết Định
Cuộc xung đột không kéo dài. Khác với cuộc nội chiến tiêu hao của Nhà Thanh, cuộc chiến ở Nhật Bản là một sự kiện quân sự nhanh chóng.
* Sự Sụp Đổ: Quân đội của Mạc phủ, mặc dù đông hơn, đã bị đánh bại một cách nhanh chóng bởi hỏa lực vượt trội của pháo thép Maratha và sự cơ động của các đơn vị bộ binh cải cách. Sự thiếu tinh thần chiến đấu và sự chia rẽ trong giới chỉ huy Mạc phủ đã dẫn đến một loạt thất bại thảm hại.
* Kết quả: Mạc phủ Tokugawa sụp đổ và từ bỏ quyền lực của mình cho Thiên hoàng. Sự kiện này đánh dấu sự kết thúc của chế độ phong kiến Samurai kéo dài 265 năm.
II. Khôi Phục Thiên Hoàng và Lời Tuyên Bố Meiji
Ngay sau chiến thắng, chính phủ mới không chỉ là một sự thay đổi lãnh đạo mà là một sự thay đổi hoàn toàn về hệ tư tưởng.
* Quyền Lực Mới: Thiên hoàng Minh Trị được phục hồi quyền lực trên danh nghĩa, nhưng quyền lực thực sự nằm trong tay Oligarchy (nhóm thiểu số) của các cựu lãnh đạo Satsuma và Chōshū (gọi là Genrō).
* Tuyên Bố Gojō-no-Goseimon (Ngũ Điều Ngự Thệ Văn): Chính quyền mới ban hành một lời thề công khai, tuyên bố mở cửa cho kiến thức và công nghệ toàn cầu, thay thế hệ thống đẳng cấp phong kiến bằng một chính phủ dân chủ tập trung (mặc dù còn hạn chế). Đây là sự chấp nhận chính thức đầu tiên của một cường quốc Đông Á đối với sự thay đổi xã hội hoàn toàn.
🗺️ Sự Thống Nhất Lãnh Thổ
* Lưu Cầu: Ngay lập tức, chính phủ Minh Trị sáp nhập hoàn toàn Lưu Cầu (Ryukyu), biến nó thành tỉnh Okinawa, chấm dứt vai trò là vương quốc đệm và là trung tâm buôn lậu công nghệ.
* Ezo (Hokkaido): Chính phủ mới phát động một chiến dịch quân sự nhằm thống nhất hoàn toàn Hokkaido và chấm dứt sự kháng cự của người Ainu. Họ thiết lập các chính sách đồng hóa và khai thác tài nguyên để củng cố biên giới phía Bắc chống lại Nga.
III. Sứ Mệnh Iwakura và Nền Tảng Công Nghiệp
Sự thay đổi quan trọng nhất là việc chuyển trọng tâm từ chiến tranh sang công nghiệp hóa cưỡng bức.
* Phái đoàn Iwakura: Chính phủ mới cử một phái đoàn lớn gồm các nhà lãnh đạo và học giả đến khắp Châu Âu và Châu Á (bao gồm Maratha, Ottoman, và Đại Nam).
* Mục tiêu: Không chỉ tìm kiếm công nghệ, mà còn tìm kiếm mô hình tổ chức nhà nước, hiến pháp, giáo dục, và quân sự tốt nhất để học hỏi. Họ quyết định Nhật Bản sẽ sử dụng mô hình quân sự Đức/Phổ và mô hình công nghiệp/hải quân của Anh.
* Chính Sách Fukoku Kyōhei: Chính quyền mới tập trung toàn bộ nguồn lực quốc gia vào "Quốc gia Giàu Mạnh, Quân đội Hùng Cường". Họ bắt đầu xây dựng các xưởng đúc thép, đường sắt, và xưởng đóng tàu hơi nước với tốc độ chóng mặt, sử dụng công nghệ mua được từ các đối tác châu Á và châu Âu.
IV. Kết Luận Chương: Cường Quốc Mới Của Đông Á
Chương 14 kết thúc với sự trỗi dậy của Nhật Bản Minh Trị như một cường quốc mới, được tổ chức và có mục đích rõ ràng, trái ngược hẳn với sự hỗn loạn của người hàng xóm lớn, Nhà Thanh.
* Đối Trọng Châu Á: Sự hiện đại hóa nhanh chóng của Nhật Bản tạo ra một cực quyền lực mới ở Đông Á, một đối trọng tiềm năng với cả Nhà Thanh đang suy yếu và các cường quốc Châu Âu.
* Cửa Sổ Ngoại Giao: Với sự ổn định nội bộ, Nhật Bản ngay lập tức tìm cách can thiệp vào cuộc nội chiến ở Nhà Thanh và tăng cường ảnh hưởng ở Joseon (nơi họ coi là lợi ích sống còn), đặt nền móng cho cuộc đối đầu Đông Á trong tương lai.