Có lẽ ở giữa cái thời oanh liệt ấy thì bắc và nam đều là anh em một nhà cả.

Cái năm đổ lửa-1954 những năm khốc liệt oai hùng, phong trào yêu nước như bùng nổ trong cuộc đời sinh viên đại học ngoài bắc. Miền nam việt nam bị phương tây đánh chiếm, miền bắc lại càng không thể ngồi yên - đó mới là lý tưởng sống đích thực, là cái đích cao đẹp cho hàng trăm sinh viên trẻ từ bỏ giảng đường để đến nơi trinh chiến cứu nước.

Mùa hè ấy – trái với biết bao bè bạn, cô nàng sinh viên trẻ ninh dương lan ngọc chọn cầm súng, tạm biệt mẹ cha, tạm biệt mái trường để ra đi cứu nước, bỏ lại sau lưng cả một tuổi hai mươi ba khao khát được cầm bút, được đàn hát vui ca. Từ bỏ mùng ấm chăn thơm, cô đến nơi chiến khu việt bắc chỉ có tình đồng chí mới là ấm áp nhất. Không có gối bông, không có mùng dày, cũng chẳng có lấy một niêu cơm đàng hoàng hẳn hoi.

Thời ấy chiến sĩ quan tâm nhau lắm, đứa nào còn đói thì đứa kia nhường cơm, đứa này sốt rét thì đứa nọ nhường chăn nhường áo. Lúc ấy cũng chỉ biết nương tựa nhau cho qua cái khắc nghiệt của tiết trời ẩm ương việt bắc, nhưng trong tâm chẳng ai không muốn chịu khó chịu khổ mà rút lui về. Lan ngọc làm bạn với cây ghi-ta cô dành dụm từng đồng để mua ở cửa hàng đồ cũ, nâng niu như báu vật và luôn giữ theo bên mình, kể cả khi cả đội đã được đưa vào đóng quân ở gần chiến trường miền nam. Cô vẫn không sao rời xa được niềm đam mê bất tận, dẫu chông gai hay khổ đau bên đời.

Thế nhưng cuộc đời chiến sĩ của cô không chỉ bầu bạn với đàn hát và câu ca. Khi vào đến miền nam, lan ngọc còn có khổng tú quỳnh kề bên.

Con bé ấy thuộc nhóm người trẻ miền nam yêu nước thực thụ. Tham gia vào những phong trào cách mạng một cách kín đáo và hăng say, tú quỳnh luôn mơ ước đến một ngày được mang lên mình bộ quân phục cổ áo gắn sao vàng, và đội trên đầu chiếc mũ cối cứng cáp khi thực hiện bước đều bước. Khổng tú quỳnh còn trẻ lắm, nhỏ cũng chỉ mới mười tám đôi mươi mà thôi, nên trong tâm trí vẫn còn ngưỡng vọng giấc mơ ca hát ấp ủ trong tim. Vì lẽ đó, nhìn thấy cây đàn rạn cũ của cô, nhỏ không khỏi cảm thấy hào hứng mà đến bên, ngắm nghía và tán thưởng cây đàn. Lần đầu tiên trong đời, trong lòng lan ngọc dấy lên một xúc cảm lạ lẫm khi bên cạnh tú quỳnh - âu cũng là bởi nụ cười sáng rỡ của nhỏ kia mà.

Thế là theo một lẽ thường tình, lan ngọc và tú quỳnh cứ thế kề bên nhau những năm thanh xuân.

Lan ngọc vẫn nhớ như in năm ấy có một đứa nhóc trắng trẻo, bé bé con con lọt vào tổ đội ba của cô giữa trưa hè cháy bỏng, dõng dạc tuyên bố sẽ cống hiến hết mình cho kháng chiến cứu nước. Nghe đâu nhỏ là đứa con gái duy nhất của một gã phú hộ giàu có nhất nhì cái sài thành. Tú quỳnh sống đúng nghĩa là một tiểu thư đài các sống trong nhung lụa từ tấm bé. Nhỏ thưởng thức đủ các loại món tây món ta, sơn hào hải vị, nem công chả phượng, nhỏ được đi học, được giáo dục tinh anh từ nhỏ, được học tiếng tây và sống như bọn tây lông mà lớn lên. Ấy thế mà chẳng hiểu vì sao, nhỏ chọn quay lưng với gấm lụa mà chạy đến nơi việt bắc xa tít tắp cách từ trung tâm sài thành hàng trăm cây số mà nhập ngũ.

Tú quỳnh bảo đấy là vì con tim đã thôi thúc nhỏ đi theo tiếng gọi yêu nước nồng nàn của tổ quốc thân thương. Tú quỳnh đã kể với lan ngọc thế đấy, vào cái ngày mà nhỏ đội mũ cối hát quốc ca gia nhập tổ đội ba, với hoài bão được nhìn thấy lá cờ đỏ sao vàng trên bầu trời miền nam giải phóng.

Rời bỏ cuộc sống sang giàu nứt đố đổ vách, thế mà tú quỳnh tuyệt đối chẳng có chút gì là lạ lẫm hay lóng ngóng khi làm việc cả. Tác phong của nhỏ, theo lời chị đội trưởng, chính là tác phong chuẩn mực theo chế độ quân đội - vừa nghiêm trang lại vừa chỉn chu. Lan ngọc cô không sao quên được bàn tay lanh lẹ của nhỏ khi thì rửa bát, khi thì gấp mùng, khi thì phơi áo cứ thoăn thoắt thoăn thoắt như tên lửa, chẳng khi nào là ngơi nghỉ. Việt bắc thì khắc nghiệt, nhưng ít nhất chúng nó vẫn chưa phải ra chiến trường miền nam nên vẫn còn thời giờ để cả đám túm tụm lại nghe lan ngọc đàn còn tú quỳnh hát, toàn là nhạc kháng chiến vang vọng khắp xóm làng. Những đêm ấy là những đêm hạnh phúc vô đối giữa hoàn cảnh nghiệt ngã, nhưng đã là chiến sĩ thì không bao giờ hối hận khi phục vụ cho tổ quốc non sông. Cô và nhỏ nghiễm nhiên trở thành "cặp đôi văn nghệ" có tiếng trong chiến khu ngày ấy, đến độ có những đứa từ tổ một hay tổ bốn đóng quân ở nơi cách hai đứa tận nửa ngày đi bộ mà vẫn đều đặn có mặt trong các buổi "diễn". Niềm vui của người đi lính có lẽ chỉ gói gọn duy nhất trong những lá thư, những cây đàn, những đêm quây quần ca hát - vì mấy ai biết sẽ đợi được đến ngày giải phóng?

Lan ngọc biết tú quỳnh khác với một lũ nông thôn tay chân lúc nào cũng ngấm trong bùn đất đồng ruộng như cô, nhưng lan ngọc không phủ nhận cái cách nhỏ hòa nhập với bọn cô nhanh đến thế. Tú quỳnh ấy cái gì nhỏ cũng biết làm: ngâm thơ, ca hát, đệm đàn,... thế mà lại để ý đến cô nàng sinh viên ngày ngày chỉ cặm cụi ca lời nhạc trịnh - mãi đến sau này, mọi người trong tổ đội mới biết nhỏ quỳnh mê mẩn tài đàn hát của lan ngọc với cây ghi-ta cũ mèm.

Tú quỳnh dễ rung động như những cô thiếu nữ ở làng bên, vậy nên người ta thường thấy nhỏ kè kè bên cạnh lan ngọc, năn nỉ cô đàn lại bài mưa trên phố huế cho nhỏ hát. Mà lan ngọc cũng chiều em lắm cơ, thành ra chiều chiều cứ hễ tắm rửa xong mà có chút thời gian là cô và nhỏ lại lôi đàn ra rả rích những câu hát.

Hai đứa cứ kề cạnh nhau như thế, tiếng đồn thế nào cũng đến toàn bộ cả chiến khu. Nhưng lan ngọc và tú quỳnh nào có quan tâm?  Bởi lẽ hai đứa bận chìm sâu vào đôi mắt của nhau, cười khúc khích với nhau và thương nhau chẳng rõ vì sao. Lan ngọc thương, thương cả âm hưởng ngọt ngào thêm chút lơ lớ của tú quỳnh mỗi khi nhỏ cất tiếng:

"Ngọc ơi! Ngọc đàng cho em bài nào nghe chơi đi!"

Dĩ nhiên là lan ngọc nghe mãi mới ra ý tứ của nhỏ. Chẳng biết bọn tây, bọn việt gian đã dạy gì cho tú quỳnh mà mọi người trong tổ đội, ai nghe nhỏ nói cũng đều cảm thán tông giọng sặc mùi lai tây của đứa em út.

Ừ thì nhỏ chỉ quen nói giọng tây từ tấm bé, khi lớn phải gắng lắm mới nói lưu loát tiếng ta được mà giao tiếp. Ít ai biết rằng, tú quỳnh đã ghét cay ghét đắng ông bố phú hộ theo việt gian của mình như thế nào kể từ khi có được nhận thức mạnh mẽ về tổ quốc. Vậy nên nó đã trốn chạy chế độ thực dân mà nó cho là tàn độc.

Khác với lý tưởng bám càng tây tàu của ông bố, tú quỳnh luôn luôn mơ về một ngày đất nước thống nhất, độc lập - tự do - hạnh phúc. Các anh chị trong tổ đội, chẳng đứa nào kể cả lan ngọc dám nghĩ đến một ngày con người cao đẹp ấy bị chôn vùi dưới giấc mơ giải phóng còn chưa thành - khi ấy, tổ quốc lại mất đi một đứa con đáng trân quý biết bao. Nhỏ kiên cường và bất khuất hơn tất cả, chẳng đời nào một con người như thế lại bị giấc mơ khước từ.

Lan ngọc cô không dám quên đi hình ảnh đứa nhóc nhỏ bé ấy đã cầm tay cô băng qua làn mưa đạn như cánh diều xé gió.

Cái ngày cả tiểu đội được cho phép tham chiến ở miền nam việt nam, lan ngọc nhớ rõ tú quỳnh đã vui mừng như thế nào. Nhỏ đã đến gần hơn với giấc mơ, đã có thể tự tay xây thành tổ cho nỗi ấp ủ trong lòng mình. Đôi mắt em sáng rỡ, đôi má hồng hào dưới nắng cháy lấm tấm vài giọt mồ hôi, và nhỏ nhoẻn miệng cười thật tươi khi cầm súng. Lan ngọc không dám tưởng tượng những giọt mồ hôi của nhỏ sẽ có lúc nào đó hoá thành máu tươi nhỏ giọt, lan ngọc sợ một ngày nhỏ trở thành nỗi mất mát trong trái tim cô, sợ nhỏ trở về không còn nguyên vẹn như thể đã thành cát bụi. Lan ngọc được nghe lời tuyên thệ của tú quỳnh dành cho cả tổ đội, rằng "tổ đội ba, hẹn gặp ngày thống nhất!", rằng khẩu hình miệng của nhỏ rõ ràng như thế nào, rằng nhỏ hứa khi thống nhất sẽ dẫn cô đi xem kịch hát một lần cho biết.

Nhưng đâu ai biết khi ấy là lần cuối đó rồi.

Tú quỳnh, nhỏ cầm tay lan ngọc, băng qua làn mưa đạn. Một cô tiểu thư tay chân yếu mềm, cô tiểu thư từ bé tới lớn chưa bao giờ phải đụng vào xẻng vào xúc. Tú quỳnh chính xác là cô tiểu thư đi có xe đưa đón, ngồi có ghế kê chân. Một người cáo quý như thế, lại dám bỏ ra cả cuộc đời để làm lại cuộc đời.

Trên chiến trận thì thành thị cũng giống như nông thôn mà thôi - đổ nát và hoang tàn.

Súng của cả cô và nhỏ đều đã hết đạn cả rồi, mà bên tai vẫn ù ù bom giật bom rung. Cả tháng nay thằng tây thằng mỹ đưa máy bay, bom đạn qua miền non nước ác liệt quá, biết bao nhiêu là đất ruộng đã vỡ tan, cũng chẳng biết bao nhiêu là sinh viên đã ngã ngũ. Ninh dương lan ngọc chẳng nhớ rõ làm sao đôi chân của cô vẫn mạnh mẽ chạy qua năm tháng, cánh tay phải của cô vẫn còn nguyên vẹn và rồi khẽ rùng mình khi nhớ về nỗi đau thấu trời năm đó.

"Mẹ cha thằng tây lông! Lấy đâu ra lắm đạn thế cơ chứ?"

Tú quỳnh bực bội tháo băng đạn súng của nhỏ ra, rồi lại ngậm ngùi lắp vào vì hẳn là đã hết sạch đạn. Nhỏ vẫn còn là trẻ con, lại bốc đồng hiếu thắng. Lan ngọc cũng chẳng ngờ tú quỳnh lại liều mạng chạy ra khỏi chỗ nấp để đến bên chiến trường ầm ầm tiếng súng để kiếm băng đạn còn sót lại từ những chiến sĩ đã ngã xuống.

Tú quỳnh liều mình lắm, nhỏ cố nén cơn đau đáu nơi con tim khi chạm vào bàn tay lạnh ngắt của đồng đội như muốn sưởi ấm, rồi nhanh chóng cầm lấy khẩu súng mà tháo băng đạn. Đôi mắt nhỏ đã rơm rớm và lòng thì quặn thắt, cơn đau âm ỉ ở mắt cá chân trước đó như chuyển qua chỗ trái tim.

Mùa hè năm ấy hi sinh nhiều quá, lại toàn là sinh viên trẻ!

Thế rồi, cả tổ đội thân thương của cả hai, tổ đội ba thân yêu; đã tận mắt chứng kiến một quả bom lớn đang lầm lũi đến gần nơi tú quỳnh hì hục tháo lắp súng.

Sững sờ, đỏ mắt, và đau thắt tim gan.

Các anh chị, đồng đội của nhỏ, lan ngọc của nhỏ đã thấy cơ thể nhỏ nảy lên từ hố bom, và đôi chân gầy nhẳng đã bị mảnh bom đè nghiến nát bươm từ đầu gối. Đầu nó may mắn có chiếc mũ cối bảo vệ nên không quá ảnh hưởng, chỉ đắng cay rằng cả cơ thể nhỏ đã nát bấy trước sức công phá của của bom, bị chôn vùi sau lớp quân phục ướt đẫm máu và gần như chẳng còn nguyên vẹn.

Cô đã chết tâm, đã kêu gào, đã giàn giụa nước mắt. Không đành lòng, ninh dương lan ngọc nhất quyết cõng nhỏ trở về bệnh xá mặc cho sự ngăn cản của các anh chị và đồng đội, chỉ mong mình đủ sức để cõng nhỏ về cả từ cõi chết. Lan ngọc chưa bao giờ mong cơ thể mình có thể chạy nhanh hơn, băng qua cánh rừng, chống đỡ làn mưa đạn của giặc mà trở về nơi hậu phương. Tiền tuyến đã cướp đi quá nhiều từ lan ngọc và tú quỳnh là giới hạn cuối cùng của cô. Lan ngọc không thể ngăn mình kêu gào, cũng chẳng thể thôi gọi tên khổng tú quỳnh như cái cách em vẫn thường gọi cô, nhưng giọng cô đã khản đặc và dường như lạc đi. Lan ngọc vẫn cứ luôn miệng nói trên suốt quãng đường dài như thể điều đó sẽ mang nhỏ trở về với cô.

Khổng tú quỳnh. khổng tú quỳnh.khổng tú quỳnh

"Quỳnh ơi, em đã hứa khi thống nhất sẽ dẫn mình đi xem kịch hát, em nhớ chứ?"

"Quỳnh ơi, ngọc thích em, thích nhiều lắm luôn. Cái hôm em vào tổ đội, các anh chị cứ khen nức em làm chị ghen tị kinh khủng! Nhưng sau này chị mới biết, đó là vì phẩm chất của em lúc nào cũng tốt đẹp như thế, không hề bị ô uế dù bố của em là một kẻ tệ hại. Tú quỳnh thanh thuần lắm, em giỏi giang lắm!"

"Quỳnh ơi, ai trong tổ đội cũng yêu quỳnh hết, nên quỳnh mau chóng tỉnh dậy nhé? Ngọc hứa sẽ lại đàn cho em nghe, và em cũng phải hát cho ngọc đấy. Đây, ăn tạm một miếng lương khô cho đỡ đói em nhé! Cả tổ đội ba đều chờ quỳnh để đón chào ngày thống nhất, quỳnh có biết không? Vậy nên, quỳnh ơi, quỳnh tỉnh lại cho ngọc đỡ lo nhé! Để ngọc lên chiến trường đấu tranh thay cả phần em cũng được..."

Thế rồi lan ngọc không nói được nữa. Nước mắt nước mũi đã trào cả vào miệng cô, đắng nghét và mằn mặn. Cô thấy miếng lương khô mình đưa cho quỳnh đã rơi khỏi tay nhỏ từ lúc nào, cô biết chắc sẽ có điềm xấu. Tới lúc đó thì cô đã tới bệnh xá từ khi nào. Lan ngọc vẫn cõng tú quỳnh chạy đôn chạy đáo đi tìm bác sĩ, nhưng cố lắm mới thấy một chị y tá đang túc trực mà lòng như lửa đốt. Từ chiến trường đã gửi về không biết bao nhiêu là xác người, hầu như không thể đếm xuể. Đôi mắt chị đỏ hoe và tim dường như chệch một nhịp khi nhìn vào tình trạng bi thảm của em.

Cô y tá không chỉ là y tá mà còn là người đầu tiên báo tử cho lan ngọc về cái chết của khổng tú quỳnh, lúc này đây đã lạnh ngắt trên tấm lưng lấm tấm mồ hôi của đồng đội. Cô ngồi thụp xuống, nước mắt lã chã rơi và con tim như nứt ra từng mảnh. Lan ngọc muốn than khóc, muốn hét lên giữa chiến trường rằng vì sao lại cướp đi từ cô quá nhiều điều đến thế đất nước, quê hương, và người cô thương thật lòng.  Nhưng đã là người chiến sĩ phục vụ cho tổ quốc, cô không được phép than khóc.

Dù rằng lan ngọc như đã chết trong tâm hồn từ rất lâu rồi, cái lúc mà hơi thở yếu ớt của tú quỳnh tắt hẳn tựa ngọn đèn dầu mong manh trước gió và khi đó cô cứ nói những lời tâm tình, chỉ để quên đi thực tại nghiệt ngã.
 

"Khổng tú quỳnh, hẹn gặp ngày thống nhất em nhé!"

Lan ngọc đã nghẹn ngào như thế đấy.

Lan ngọc phải trở lại, tổ quốc đang kêu gọi cô, đất nước đang chờ đợi cô về đây. Lan ngọc là một người con của đất nước việt nam, vì thế cô chẳng thể bỏ mặc nơi chiến trường có biết bao là đồng đội, người thân của cô ở đó. Lan ngọc phải tiếp tục cầm súng, để thế hệ sau này được cầm bút. Cô phải hoàn thành tâm nguyện của cả cô và nhỏ, của hàng triệu người dân việt nam: giải phóng đất nước, thống nhất non sông. Hơn ai hết, lan ngọc biết lúc này mình chẳng phải là người duy nhất đau.

Vì thế lan ngọc chẳng nỡ, cũng không thể tự tay đào một nấm mộ cho người thương. Tú quỳnh giờ đây đã hoà làm một với mặt đất lạnh lẽo, nhưng ngọn lửa nhiệt huyết và tấm lòng nồng nàn yêu nước của nhỏ vẫn mãi chói lọi trên non sông đất nước và trong tim đồng đội. Lan ngọc mang theo nửa cuộc đời em để mà giải phóng, để mảnh đất nơi nhỏ trú ngụ bây giờ đây được tự do, và để nhỏ ở nơi thiên đàng yên vui.

Lan ngọc không bao giờ cô đơn, bởi lẽ cô luôn có tú quỳnh kề bên với lời nhắn nhủ mà nhỏ gửi tới cô, những lời cuối cùng mà nhỏ yếu ớt bật ra trên nền đất lạnh:

 "Ninh dương lan ngọc, hẹn gặp ngày thống nhất!"

Giọng nhỏ đã lạc hẳn đi, nhưng thanh âm vẫn kiên định và đầy nhiệt huyết của tuổi thanh xuân. Tú quỳnh, em còn trẻ quá, nhưng lại hi sinh tuyệt vời quá! Lúc này, trong lòng lan ngọc chỉ dám cầu nguyện tú quỳnh cùng các đồng đội ở trên đó phù hộ cho tụi chị, để tụi chị có thể mang về ngày thống nhất cứ tưởng xa tít mù mà giờ đây đã gần ngay trước mắt.
 
30/4 , muôn dân vui mừng, người khóc kẻ cười nhưng vang dội không kể xiết. Bản tuyên ngôn độc lập như tiếng hát ca hành trở thành huyền thoại, vang vọng từ bắc vào nam, in dấu ấn đậm sâu trong trái tim con người.

Dù chẳng ai nhớ mặt đặt tên nhưng chính họ đã làm nên đất nước.

Lan ngọc đã trở về nơi cô gửi gắm vào cả thanh xuân. Hai chân xếp chữ v, tay phải nghiêm trang chào cờ, cánh tay trái đã mất đi nhưng cũng giống như đang buông thõng. Bộ quân phục vừa in như những ngày đầu tiên. Lan ngọc không thể đợi chờ, rảo bước đến bên nấm mộ tạm bợ mà chính cô không tài nào quên được từ ngày ấy. Bên cạnh hàng trăm những nấm mộ khác nhau rải rác sau chiến khu giờ đây chỉ còn là một đống đổ nát. Không chỉ có lan ngọc, có rất nhiều những đồng đội đã sống sót của cô cũng đang có mặt ở đây. Cô không sao ngăn mình khỏi những xúc động trực trào bên khoé mắt. Những con người đã làm nên lịch sử, ôm lấy nhau, trao cho nhau những cái bắt tay đầy hữu tình khi đôi mắt đã rơm rớm. Họ biết vẫn còn những đồng đội thân thương khác ở đây, chỉ tiếc rằng chẳng thể một lần nữa nắm lấy tay nhau.

Lan ngọc nhớ về hà nội và sài gòn khi hoà chung một niềm vui giải phóng cũng giống như cô và nhỏ từng hoà chung một nhịp tim rộn ràng.

Đất nước mình thống nhất rồi, em ơi!

“Ôi trái tim em trái tim vĩ đại

Còn một giọt máu tươi còn đập mãi

Không phải cho em. Cho lẽ phải trên đời

Cho quê hương em. Cho Tổ quốc, loài người”

  ( Người con gái Việt Nam- Tố Hữu)