***

"...Sự tồn tại biệt lập giữa Mảnh Gương và Mảnh Sáng dường như đã được 'mặc định' từ thuở sơ khai, khi các bộ tộc mang ánh sáng muốn lập tộc riêng, không can dự tới việc nước.

Tuy nhiên, chính sự tách biệt này, qua thời gian đã dấy lên nhiều lo ngại từ phía chính quyền các Mảnh Gương (khi ấy được gọi là Vĩnh Châu). Phần đông triều đình phong kiến khi đó cho rằng, việc các bộ tộc lớn ở các Quang Châu, hay các Mảnh Sáng ngày nay, nắm giữ quyền hành và quân đội riêng biệt không những gây thất thoát tiềm lực quốc gia, mà còn có thể tiềm ẩn nhiều mối nguy hại về mặt chính trị.

Lịch sử đã ghi lại không ít lần các vua đem quân chinh phạt Quang Châu[...] Tuy từng bị chiếm giữ nhiều vị trí trọng yếu, các Quang Châu vẫn chưa bao giờ phải quy hàng. Một phần vì các châu này thường phân bố ở những nơi có địa hình hiểm trở, nhưng phần nhiều vì triều đình Vĩnh Châu thiếu kiến thức và kinh nghiệm trong chiến tranh pháp thuật.

Hao binh, tổn tướng nhưng vẫn 'xôi hỏng bỏng không', có thể nói Quang Châu từng là 'cái gai' trong mắt rất nhiều vua quan thời kỳ phong kiến.

[...] Nhằm giữ quan hệ hòa hảo với các Vĩnh Châu, tộc trưởng các Quang Châu chủ động dâng lễ vật cống tế hàng năm. Đồng thời giữ thế 'an phận thủ thường', không can dự vào các công cuộc binh đao, chính trị trong nước. Đại Việt Thiên Sử chép: 'Bính Ngọ, Ứng Thiên, năm thứ 13 (1006), tộc trưởng Quang Châu Vân Hạc ở châu Vi Danh (nay thuộc Lũng Mây), Lý Tự, đưa người tới dâng lễ vật cầu hòa, trong đó có ngựa trắng bốn chân có cựa quý hiếm. Thuốc sắc từ bốn cựa này chữa được bách bệnh, tăng cường thể lực, bồi bổ sức khỏe. Vua rất hài lòng, đồng ý không đem quân đánh Vân Hạc.'

Các Quang Châu khác cũng thấy vậy mà theo. Quan hệ Vĩnh-Quang nhờ đó mà giữ được thế cân bằng tới hàng trăm năm.

[...]Năm Thiệu Bảo thứ sáu, tức năm 1283, 'Vĩnh-Quang Khế Ước' được kí kết giữa triều đình Trần Nhân Tông hoàng đế và người đứng đầu các Mảnh Sáng khi đó, chính thức đưa sự tồn tại bí mật của các Quang Châu vào ghi chép dưới dạng văn bản. Khế ước đã quy định rõ giới hạn địa lý của các Quang Châu, đồng thời đưa ra những quy định khắt khe với người dân Quang Châu, nhằm bảo vệ sự bí mật của các Mảnh Sáng. Cũng theo khế ước này, các văn tự lịch sử sẽ được hiệu đính, chỉnh sửa thành hai phiên bản riêng biệt, lưu hành biệt lập trong Quang Châu và Vĩnh Châu.

[...] Trong thời kỳ hiện đại đổi mới, mối quan hệ giữa các Mảnh Sáng và Mảnh Gương vẫn luôn được duy trì chặt chẽ, dưới cả hình thức hữu nghị và quan hệ chiến lược. Năm 2000, chính quyền Mảnh Sáng lần đầu tiên nhận lời đề nghị mở cửa thông thương du lịch với các Mảnh Gương, chính thức mở ra thời kỳ phát triển kinh tế song song, cho dù các Mảnh Sáng vẫn tiếp tục tồn tại trong bí mật..."

-trích 'Quan Hệ Giữa Mảnh Gương và Mảnh Sáng: Lịch Sử và Cơ Hội' của tác giả Giàng A Buộc, 1996, tái bản và hiệu đính năm 2004-

***

Đăng Minh tỉnh dậy từ ba giờ sáng. Nó không tài nào ngủ tiếp được.

Gác một tay lên trán, Đăng Minh nằm suy nghĩ. Ánh mắt nó vô tình chạm phải ánh sáng le lói màu xanh phát ra từ chiếc đèn dầu trên bàn.

Chiều hôm trước, Tùng Linh đã dẫn nó và Hạnh đi mua đèn. Thằng này cũng đã chỉ luôn cho Hạnh biết pang ki của con bé chính là chú chim sẻ nhỏ cứ lẽo đẽo đi theo Hạnh từ hôm bọn nó lên Thác Bạc.

"Đốm Hạc," Đăng Minh nhớ lại những lời giải thích của Tùng Linh khi vào một cửa tiệm lớn hai tầng lợp ngói âm dương. "Thường là một cái đèn dầu, là nơi ở của các pang ki... nói nôm na thì... như một cái lồng ấy... Nhưng các pang ki có thể ra vào tùy ý. Đốm Hạc có rất nhiều công dụng khác nhau, dần dần mọi người sẽ biết..."

Đăng Minh nhắm mắt. Nó nhớ lại từng dãy giá bằng gỗ dài bày la liệt các loại đèn với kích cỡ, hình sáng, màu sắc, chất liệu khác nhau bên trong cửa hàng mà Tùng Linh đưa chúng nó tới. Cửa tiệm của Đe Lửa, hay xưởng rèn chế tác Đốm Hạc lớn nhất Lũng Mây. Thiết kế phổ biến nhất là chao đèn bằng kính trong suốt, đế bằng đồng gắn đôi cánh chim hạc cách điệu. Có lẽ cái tên 'Đốm Hạc' cũng từ đó mà ra. Bên cạnh đó còn có vô số các kiểu dáng trang trí khác như hoa lá, con vật. Đăng Minh đã chọn đại một chiếc đèn dầu tối giản có khung bằng đồng, trông không khác gì chiếc đèn thời bao cấp giờ chỉ còn được trưng trong vài điểm quán cà phê theo phong cách hoài cổ. Trong khi Hạnh chọn một chiếc đèn nhỏ hơn, với chụp đèn thủy tinh thon dài như nụ hoa chúm chím và cánh hoa sen mềm mại màu vàng hồng xòe ra xung quanh.

Dĩ nhiên, đi cùng cậu chủ Đe Lửa, chuyện tiền nong tụi nó chẳng phải lo.

"Phần quan trọng nhất của Đốm Hạc," Tùng Linh tiếp tục giải thích khi ra khỏi cửa hàng. "Không phải là vỏ đèn bên ngoài, mà là đá Then, còn gọi là đá trời, ở trong Đốm Hạc. Đá Then cần được lựa chọn cẩn thận để thích hợp với slim ki của chủ nhân và pang ki... Cái này nhà tao trước giờ toàn tới nhà Ông Phja..." Vừa nói, Tùng Linh vừa thoăn thoắt dẫn Hạnh và Đăng Minh tới một cửa hàng khác, nhỏ và xập xệ hơn, chen giữa hai tòa nhà lớn. Tấm biển chữ Hán bằng gỗ treo trước hiên thay cho quyển thư đã xộc xệch, hàng chữ từng là tên cửa tiệm, qua bao sương gió đã mờ tịt đến không còn nhìn ra nét. Chiếc cửa gỗ nâu cọt kẹt như thể cả chục năm chưa có người đụng đến, rên lên cả tràng khi bị đẩy qua một bên. Bên trong cửa hàng, ánh sáng leo lét từ ngọn đèn trứng bé xíu chỉ đủ để chúng nó không đập mặt vào hàng dãy kệ, hộp la liệt khắp nơi.

Ông Phja, nếu đúng tên gọi của chủ cửa hàng là như thế, là một ông lão già khọm, lưng còng gập sát đất. Lão mặc một chiếc áo viên lĩnh màu lam sẫm, hoa văn bát bảo, vấn khăn, chân đi guốc mộc loẹt quẹt. Râu lão dài cả tấc, rung rung theo nụ cười móm mém, lão cất giọng khò khè: "Ai đấy? Nhà chưa hết gạo nhé!"

"Bọn cháu tới mua đá ông ơi," Tùng Linh vội đáp, thuận tay mở rộng cánh cửa gỗ thêm tí nữa lấy đường cho tụi nó vào. Phải nói tới lần thứ ba, ông lão mới hiểu tụi nó không tới để giao gạo. Biết vậy rồi, lão mới loẹt quẹt lê guốc về phía chiếc quầy gỗ ở góc nhà, móc ra cặp kính cũ kĩ, rồi chậm rãi đeo lên.

Ánh mắt lừ lừ quét qua mặt bọn trẻ, dừng lại ở Đăng Minh, lão hất đầu hỏi: "Pang ki của cháu đâu?"

"Dạ..." Đăng Minh bối rối gãi đầu. "Nó... nó không có ở đây ạ..."

Buổi sáng đó, khi nó ra khỏi nhà thì con chim khổng lồ vẫn còn đang nằm trong góc phòng Đăng Minh mà ngủ ngon lành. Mặc cho thằng này tìm mọi cách đánh thức nó dậy, con vật vẫn thản nhiên ngủ vùi. Chả hiểu các pang ki thường phải tuân lệnh đi theo chủ nhân thế nào, chứ con chim quái đản thực sự chẳng coi Đăng Minh ra gì hết. Hứng lên, nó đuổi Đăng Minh chạy trối chết trong rừng cho vui, rồi hết hứng, nó lại cứu thằng này khỏi vách núi mang về tận Đe Lửa. Nó chẳng quan tâm tới những gì Đăng Minh nói, cũng như không để ý tí gì tới việc Đăng Minh đi đâu, làm gì. Và thế là mặc cho Đăng Minh ra sức thuyết phục, ra lệnh, đe nẹt, con vật cứ thản nhiên ở nhà, kệ bọn trẻ dẫn nhau vào làng.

Đăng Minh khổ sở giải thích, cũng ít nhiều thấy ngượng, dù lỗi không phải của nó. Lão Phja đưa mắt nhìn nó ngán ngẩm, chả hiểu các 'chủ nhân' bất tài như nó, lão có thường xuyên gặp phải không, nhưng nhìn lão có vẻ như đã bó tay tới chán chả buồn nói gì nữa.

Nhìn Đăng Minh từ đầu tới chân, rồi lại từ chân lên đầu, lão lắc đầu, rồi ngửa một tay ra trên mặt quầy gỗ: "Đưa tay cháu đây."

Đăng Minh đặt một tay vào tay lão, nín thở chờ đợi. Nó giật bắn khi thấy từ đâu một đàn bướm trắng sáng lóa bay vọt tới ngay trước mặt, lượn lờ rồi tụ lại trên tay lão già. Đăng Minh hít vào một hơi, có lẽ đàn bướm trắng này là pang ki của lão. Nó chăm chú nhìn thứ ánh sáng kì diệu nhảy múa trước mặt, những nơi đàn bướm đậu lại trên tay mát rượi, như cảm giác chạm vào sàn đá hoa cương giữa mùa đông của Hà Nội.

"Là đứa con của Nước, nhưng lại mang sứ mệnh bảo vệ Lửa," giọng lão chủ tiệm trầm đặc. Vừa nói, đôi mắt lão hiêng hiếng sau cặp kính dày, nhìn nó như chờ đợi một lời đáp.

Đăng Minh liếm môi, hết nhìn lão, lại nhìn Tùng Linh cầu cứu. Nhưng thằng này có vẻ cũng chẳng biết lão đang lẩm bẩm cái gì.

Lão già tặc lưỡi, có vẻ đã quá chán những gương mặt ngờ nghệch của tụi trẻ, bỏ vào gian trong không nói lời nào. Rồi sau một hồi lục lọi, lôi ra một hòn đá nhỏ màu đen nhét vào tay Đăng Minh.

Chưa kịp thắc mắc thì hòn đá thình lình phát sáng khi vừa chạm vào tay nó. Những đường vân màu trắng ngoằn ngoèo rực lên một màu xanh chói mắt.

Đăng Minh há hốc. Nó chớp chớp mắt mấy lần để đảm bảo mình không nhìn nhầm. Nếu không phải có quá nhiều khán giả đứng đó, nó đã đưa tay lên dụi mắt hoặc tự ... tát cho mình một cái rồi. Hòn đá tiếp tục sáng chói lòa như thế cả phút nữa rồi mới từ từ dịu xuống, nhưng vẫn âm ỉ một màu xanh lam nhạt.

"Xong rồi đấy," lão già phẩy tay ra hiệu cho Đăng Minh tránh qua một bên.

Đăng Minh chưng hửng, không ngờ mọi chuyện lại đơn giản và chóng vánh thế. Nó đã nghĩ ít nhất quá trình lựa đá này cũng đại loại giống người ta đi đo kính. Tức là phải thử tới lui để đảm bảo độ tương thích thế nào đó. Ai dè nó thậm chí còn chẳng có quyền nêu ý kiến.

Tới lượt Hạnh cũng y chang. Con bé vui vẻ nhận lấy viên đá từ tay ông lão rồi cùng tụi còn lại đi về.

Về tới nhà, Tùng Linh tiếp tục hăng hái hướng dẫn tụi nó để hòn đá trời vào Đốm Hạc. Xong xuôi, vừa đặt được chiếc Đốm Hạc xuống bàn, thì con chim quái vật từ đâu thình lình xuất hiện, nhằm Đăng Minh mà lao thẳng tới. Đăng Minh há hốc, quýnh quíu đưa tay lên bảo vệ đầu. Nhưng nó không hề bị bị con quái húc tung lên nóc nhà, con vật hóa thành ánh sáng màu xanh lam, chui tọt vào chiếc đèn dầu bé tí.

Và ở lì đó thì khi ấy tới giờ.

Đăng Minh ngồi dậy, nghiêng đầu nhìn chiếc đèn dầu thời bao cấp đang tỏa ánh sáng leo lét khi tỏ khi mờ theo từng nhịp thở phập phồng của con vật trên bàn.

Lại cảm thấy tình cảnh hiện tại của mình thật vô cùng khó tin.

Bắt đầu từ cái thứ gọi là Đường Đến, trong nháy mắt đã vô tình đưa tụi nó vượt cả trăm cây số từ Hà Nội tới tận nơi địa đầu Tổ quốc là tỉnh Hà Giang. Rồi thì sự xuất hiện của cô gái có đôi mắt mèo. Rồi pang ki của nó, con chim khó chiều khó chịu. Rồi còn cả Ngọn Sáp, cái cây khổng lồ mang sự sống trong hình hài của cái chết.

Đăng Minh thở dài. Bộ óc thiên tài của nó không ngờ cũng đến lúc trở nên vô dụng, khi những thứ phi lý đùng đùng cứ thi nhau diễn ra. Tất cả những gì nó biết trở nên vô ích, những điều nó từng cho là vô lý lại được coi là hiển nhiên. Hoang đường, nhưng chẳng thể tin được là có thể hợp lí vô cùng.

Không ngủ được, Đăng Minh chỉ còn cách dậy đi loanh quanh. Hết ra ngoài sân, lại trở lại vào nhà.

Tới lúc này, nó mới ngạc nhiên nhận ra rất nhiều thứ mà lẽ ra nó đã phải để ý, nhưng không hiểu vì lý do gì lại bỏ qua. Đăng Minh tự hỏi vì sao mấy ngày qua nó hoàn toàn không nhìn ra những sinh vật với ánh sáng dìu dịu nhiều màu lởn vởn trên khắp các vòm cây, mái nhà, những chiếc đèn trứng lơ lửng trôi nổi khắp nơi dù chẳng hề được treo lên. Hay nó cũng không hề nhìn thấy những chiếc chổi 'ma thuật' lượn lờ khắp nơi tự quét sân vườn. Thậm chí cả chậu cây cảnh nhỏ treo nơi xà nhà ngay trong phòng, hôm nay Đăng Minh mới lần đầu tiên nhìn thấy những bông hoa mảnh khảnh màu trắng phóng ra với tốc độ ánh sáng, chộp trúng một con bọ bay qua. Những vệt loang lổ màu xanh tím trên cánh hoa vốn không phải là hoa văn tự nhiên, mà chỉ là những gì còn sót lại từ các bữa ăn xấu số của cái cây háu đói.

Tất cả những thứ đó, rõ ràng lúc nào cũng mồn một trước mắt Đăng Minh, nhưng nó lại không hề nhìn thấy.

Cứ như thể mấy ngày qua, nó đã lượn lờ qua lại nơi này với một dải băng bịt mắt vậy.