Thanh Hải tiêu biểu cho dòng thơ ca trong giai đoạn đấu tranh giải phóng dân tộc. Ông có rất nhiều những bài thơ hay, được bạn đọc yêu qu‎ý và đón nhận. Trong số đó, ta không thể không nhắc đến bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" nổi tiếng nhất của ông. Bài thơ là tiếng lòng yêu mến tha thiết gắn bó với quê hương, đất nước và ước nguyện được cống hiến "một mùa xuân nho nhỏ" của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc. Đến với đoạn trích đầu tiên của bài thơ, ta thấy hiện lên cảm xúc say đắm mãnh liệt của nhà thơ trước mùa xuân thiên nhiên.

Thanh Hải (1930-1980), quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông bắt đầu hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống Pháp. Trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước, Thanh Hải trở về quê hương hoạt động và là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam thời kì đầu. Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" ra đời năm 1980 khi tác giả đang nằm trên giường bệnh, đây cũng là giai đoạn khó khăn của đất nước ta khi phải đối mặt với hai nhiệm vụ hết sức quan trọng, đó là bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Đoạn trích thể hiện cảm xúc của Thanh Hải trước mùa xuân thiên nhiên là một đoạn trích hay, thể hiện một tài năng viết thơ điêu luyện.

Trước hết, hình ảnh mùa xuân được Thanh Hải miêu tả một cách thật đẹp đẽ và sinh động.

                      "Mọc giữa dòng sông xanh
                        Một bông hoa tím biếc
                        Ơi con chim chiền chiện
                        Hót chi mà vang trời."

Trước mắt chúng ta hiện lên một không gian bao la, rộng lớn và khoáng đạt, được mở rộng ra theo chiều cao của cánh chim và chiều dài của dòng sông. Đó là bức tranh rộng lớn được vẽ nên bởi ba hình ảnh nổi bật: Dòng sông, bông hoa, chim chiền chiện. Vừa đọc lên là ta đã biết ngay, dòng sông trong câu thơ không phải một con sông chung chung nào cả mà chính là sông Hương, con sông mà khi gọi tên làm ta nhớ ngay tới những làn điệu dân ca xứ Huế, hoài cổ và thơ mộng. Lấy bông hoa để tả thiên nhiên, tác giả muốn ca ngợi vẻ đẹp riêng của quê hương, xứ sở. Khung cảnh mùa xuân dần dần được hiện ra với một vẻ đẹp thật bình dị, đơn sơ nhưng cũng không kém phần nên thơ và sâu sắc. Ở đây, mùa xuân của Thanh Hải đến với ta không rực rỡ kiêu sa với cánh đào Hà Nội, với những nụ mai vàng đang phô trương sắc thắm, mà chỉ đơn giản là một bông hoa tím đang mọc lên giữa dòng sông nước xanh như lọc. Cánh hoa nghiêng mình xuống mặt nước tựa như gương ấy để nổi bật lên trên một khung trời được in bóng dưới lòng sông, với màu sắc thật nhẹ, thật hài hòa mà cũng rất dễ thương, Thanh Hải đã tạo nên cho bức tranh mùa xuân của mình một nét gì đó vô cùng độc đáo. Con sông thu hết vạn vật vào trong nó, bao gồm cả con chim chiền chiện đang dang rộng đôi cánh vút lên trời cao kia. Bức tranh thiên nhiên kia nãy giờ đang tĩnh lặng như chất chứa suy tư, chợt sinh động và "sống" hẳn lên vì một nét đâm ngang của cánh chim chiền chiện. Con chim bay cao trên bầu trời, bởi vì nó muốn được tự do, được thoả thích khám phá chung quanh.

Bức tranh cũng được phối màu thật điệu nghệ, màu xanh thanh khiết của nước hài hoà với sắc hoa tím biếc. Gam màu ấy đã được tô vẽ vào bức tranh thật khéo léo, tài tình, làm cho người đọc chúng ta có thể hình dung ra ngay trước mắt cả một bông hoa tím biếc, thật nhỏ, thật xinh, nhưng dường như cũng có đủ khả năng để nhuộm tím cả bầu trời, cả không gian mùa xuân đang căng tràn sức sống. Cái màu tím ấy lan ra, chơi vơi, và khẽ lay động theo những ngọn gió xuân đang thổi lên từ lòng sông xanh mát rượi. Cảnh vật mùa xuân trong bài thơ có lẽ cũng bình dị, giản đơn, và thâm trầm, tĩnh lặng như vùng đất miền Trung quê hương tác giả. Xứ Huế vốn nổi tiếng mộng mơ với núi Ngự sông Hương, với những điệu hò mái nhì mái đẩy, giờ lại càng thêm xinh đẹp dưới ngòi bút tô vẽ của nhà thơ... Dù là hai màu lạnh nhưng vẫn gợi nên sự ấm áp, ngọt ngào, làm chúng ta liên tưởng đến những cô gái thướt tha mặc tấm áo dài mang màu Huế. Tất cả đã tạo nên bức tranh với những đường nét chấm phá mạnh mẽ mà đằm thắm. Bức tranh mà khi nhìn vào con người như đọc được điệu hồn quê hương, điệu hồn của xứ Huế "đẹp và thơ" mang sắc xuân rực rỡ.

Vừa đọc đến câu thơ đầu, ta đã bị ấn tượng bởi động từ "mọc" được đảo lên đầu. Lối đảo ngữ thổi vào bông hoa sức sống mãnh liệt, nó trỗi dậy, vươn lên, gợi cho ta sức sống nảy nở dâng trào mạnh mẽ, không chịu khuất phục bởi bất cứ trở ngại nào. Thể hiện, một sức xuân đột ngột xuất hiện, một nét xuân mạnh mẽ, xinh đẹp, non tơ, lộng lẫy như một nàng xuân trong sắc áo "tím biếc" kiêu sa trên cái nền xanh của dòng sông. Bằng bút pháp chấm phá cổ điển, tác giả đã vẽ nên bức tranh xuân ấn tượng vô cùng: Dòng sông êm đềm, tiếng chim rộn rã... Mùa xuân xứ Huế bao giờ cũng nhẹ nhàng, đằm thắm như vậy, đó cũng là vẻ đẹp và sức sống tươi trẻ của đất nước khi vào xuân.

Đoạn trích thơ không chỉ thể hiện một mùa xuân xinh đẹp diệu kì mà còn là cảm xúc của nhà thơ.

                        "Ơi con chim chiền chiện
                           Hót chi mà vang trời
                           Từng giọt long lanh rơi
                           Tôi đưa tay tôi hứng."

Tiếng gọi "ơi", "chi" sao mà tha thiết, ân tình, là tiếng gọi ngọt ngào xúc động biểu lộ niềm vui ngây ngất khi nghe âm thanh của tiếng chim. Nhờ biện pháp nhân hoá, khao khát của tác giả muốn được làm bạn với con chim chiền chiện thật mãnh liệt, mong muốn được gần gũi và đối xử với một tình cảm đằm thắm. Tiếng chim hót là khúc nhạc đồng quê. Chim chiền chiện làm tổ trên luống cày, nó là người bạn thân thiết của nhà nông. Nghe chiền chiện hót mà mừng vui, chim báo sẽ được mùa: "Chiền chiện hót lúa tốt bời bời". Hai tiếng "hót chi" rất gợi cảm, là cách nói "dịu ngọt" của bà con "xứ Huế chúng miềng". Qua đó, ta thấy nét xuân thứ hai được nhà thơ cảm nhận là một nét vui. Qua tiếng chim hót mà ta cảm được cái mênh mông trong sáng của bầu trời xuân. Ta cảm được tấm lòng hồn hậu của đứa con xứ Huế. Một cử chỉ rất tao nhã đáng yêu.

Tiếp theo là hình ảnh ẩn dụ "giọt long lanh rơi", quả thật đây chính là điểm nhấn của cả đoạn làm người ta bất ngờ đến choáng ngợp, tác giả đã dùng thị giác thay cho thính giác, tiếng chim là vô hình nhưng bây giờ có thể nhìn thấy, chạm vào. Như cơn mưa phùn thấm đẫm mọi vật, đất đai, cây cối, tâm hồn con người. Tiếng chim cô đọng, quánh lại thành giọt long lanh, sắc màu, gợi lên không khí mùa xuân vui tươi náo nức. Nhờ những cảm nhận tài hoa của tác giả, đây không chỉ là giọt tiếng chim, ta còn thấy đó là những giọt mang niềm vui, hạnh phúc đủ đầy. Và ông đã trân trọng, nâng niu những tinh tuý ấy, "đưa" tay lên dịu dàng "hứng" lấy từng giọt, từng món quà của thiên nhiên dành cho con người. Ta thấy tác giả đã ngất ngây thế nào trước kho báu xinh đẹp này. Đây là một tâm hồn tinh tế, sâu sắc, và tình cảm yêu mến thiên nhiên của ông làm người khác phải trân trọng. Bài thơ ra đời lúc nhà thơ sắp rời xa trần thế, tinh thần lạc quan, yêu đời không chỉ cho Thanh Hải tận tưởng mùa xuân của đất nước mà còn là mùa xuân của cuộc đời.

Đoạn trích đã thành công với nhiều nghệ thuật đặc sắc. Bài thơ theo thể thơ năm chữ, nhà thơ đã sử dụng điêu luyện nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, nhân hoá. Bút pháp miêu tả đầy ấn tượng, hình ảnh thơ gợi tả, gợi cảm, giản dị và giàu tính biểu tượng. Ngôn ngữ thơ trong sáng, giọng điệu tươi vui. Cả đoạn thơ là bức tranh xuân phơi phới động lòng người, tạo nên niềm lạc quan, tin tưởng cất lên khúc ca rộn rã, ca ngợi thiên nhiên mùa xuân quê hương tươi đẹp. Cùng với "Rằm tháng Giêng" của Hồ Chí Minh, "Mùa xuân chín" của Hàn Mặc Tử, Thanh Hải đã góp vào vườn thơ xuân của dân tộc một bông hoa đầy hương sắc. Cảm ơn nhà thơ đã cho ta yêu hơn đất nước mình, biết sống lạc quan, yêu đời.

Khi đọc bài "Mùa xuân nho nhỏ", nhất là ở đoạn đầu tiên, chúng ta như cảm nhận được hơi thở, men rượu của mùa xuân đang lan tỏa cả vào đất trời, hòa vào thiên nhiên. Đây quả là một mùa xuân nho nhỏ mà nhà thơ Thanh Hải đã dành tặng cho đời vào những giây phút cuối của cuộc đời mình.