Biết ngài từ lâu nhưng hôm nay mới viết về ngài, về vị tình tăng sinh vì phật nhưng sống vì tình.

             "Thế gian nan đắt song toàn pháp
               Bất phụ như lai bât phụ khanh"
Đây là những vần thơ mà ngài đã viết khi ở cung potala, nghe thật đau đớn mà chua xót làm sao. Vị đạt lai lạt ma thứ 6 của Tây Tạng đáng lẽ phải là người tuyệt tình tuyệt ái, thông hiểu tất cả pháp của thế gian mà siêu độ cho đời. Nhưng ngài lại không như vậy, có thể ngài thông hiểu tất cả pháp nhưng lại không thể tuyệt tình tuyệt ái được. Việc đó làm cho ngài hoan mang, đau khổ. Bởi lẽ người nghe thấu nỗi khổ của chúng sinh, nhưng ai nghe thấu nỗi khổ tương tư của người. Nếu ta không gặp gỡ ta đã chẳng yêu nhau, nhưng làm sao có thể điều khiển được vận mệnh khi mà nó cố tình trêu người đến thế.

Đã nhiều lần tôi mơ mình có thể đến cung potala nhìn cung điện vàng son đã chôn chặc nỗi khác vọng được tự do của ngài. Nhìn từng góc cây ngọn cỏ để hiểu được tâm tình của ngài khi đó. Có thể ngài đã rất ngưỡng mộ chú chim đang bay lượng trên bầu trời kia, bởi nó có được sự tự do mà ngài khao khát.

Người thiếu niên từng ở cánh đồng cỏ rộng lớn của Tây Tạng, đang mơ về cuộc sống của ngài cùng người ngài yêu. Nhưng lại không biết bánh xe của vận mệnh đang luân chuyển, biến ngài từ người thiếu niên vô danh trên đồng cỏ thành vị phật sống được vạn người kính ngưỡng. Cũng biến ước mơ giản dị của ngài thành điều mà cả đời khiến ngài hối tiếc. Tôi tự hỏi khi nghe được tin người con gái kia lấy chồng tâm trạng của ngài sẽ như thế nào, bồi hồi, sót xa, căm phẳng hay là chết lặng đây. Thế nhưng tất cả những việc đó đều bị lớp bụi mờ của lịch sử che lấp lại, không thể nào tìm được câu trả lời nữa rồi.

Lịch sử đã qua rồi không thể nào tìm lại. Chúng ta chỉ có thể tiếp đi trên cõi hồng trần này. Biết đâu khi quay đầu lại, có thể thấy được luân hồi chuyển kiếp của ngài. Biết đâu trên trục thời gian luân chuyển kia, ta đã từng tích ít trần duyên với nhau. Nên ở đời nào kiếp nào đó, ta đã chạm mặt nhau. Để rồi quay đầu đi mất, tiếp tục tích trần duyên, để một lúc nào đó lại gặp lại nhau trên trần thế này.

Ngài đã rời khỏi trói buộc của thân phận, luân hồi chuyển kiếp tìm cho mình một thân phận mới. Tôi hy vọng mình có thể tích được chút trần duyên để chạm mặt được ngài. Gặp được người đã từng oán thán hỏi thế gian làm sao vẹn toàn. Tôi người mộ người, không phải vì thân phận của người, mà cũng bởi thân phận của người. Chuyển thế của bồ tát, dính phải duyên phàm, vô cớ chịu tội, không dứt phàm duyên, mượn thơ nói lòng, mất tích, lưu truyền hậu thế. Cuộc đời đầy kịch tính, nhưng cũng đầy bi kịch.

Potala vàng son không khóa được trái tim đầy tình yêu của ngài. Kinh điển thâm sâu không mài mòn được tình yêu của ngài. Có lẽ ngài không yêu người con gái ngày xưa đến thế. Nhưng chính sự trói buộc của thân phận lại làm ngài phản kháng. Ngài không chấp nhận sự trói buộc của cung vàng điện ngọc được. Người con lớn lên nơi thảo nguyên rừng núi, đứa con của thảo nguyên sao chịu được sự trói buộc giam cầm được. Ngài không bị cung potala giam cầm, mà là bị người cầm quyền thật sự của nơi đó giam cầm. Mượn potala uy nghiêm hùng vĩ đó hạn chế tự do của ngài, buộc ngài làm theo ý họ.

Potala thật là một nơi kì là. Được xây nên để làm minh chứng cho tình yêu. Nhưng rồi lại giam cầm một trái tim thổn thức vì yêu khác. Thật kì lạ.